Ziemiozorek gładki
Ziemiozorek gładki, łęgot gładki (Geoglossum glabrum E.J. Durand) – gatunek grzybów z monotypowej rodziny Geoglossaceae[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd |
Geoglossales |
| Rodzina |
Geoglossaceae |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ziemiozorek gładki |
| Nazwa systematyczna | |
| Geoglossum glabrum Pers. Neues Mag. Bot. 1: 116 (1794) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geoglossum, Geoglossaceae, Geoglossales, Incertae sedis, Geoglossomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Christiaan Hendrik Persoon w 1794 r. i jego diagnoza taksonomiczna jest aktualna. Ma 18 synonimów. Niektóre z nich:
- Hypoxylon ophioglossoides (L.) Gray 1821
- Mitrula glabra (Pers.) P. Karst. 1871[2].
W 2006 r. M. A. Chmiel przytoczyła jego polską nazwę łęgot gładki, w 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę ziemiozorek gładki[3].
Morfologia
edytujWysmukły, maczugowaty, czarniawy, o wysokości do 10 cm, składający się z płodnej główki i sterylnego trzonu. Ciemnobrązowa główka stanowi 1/3 część wysokości, ma grubość 3–8 mm, jest bocznie spłaszczona, czarna, lancetowata, o tępym lub ostrym wierzchołku i nagiej, gładkiej powierzchni. Czarny, cylindryczny, ale często spłaszczony trzon, ma wysokość 2–5 cm, średnicę 1–4 mm, jest smukły, początkowo gęsto łuskowaty, potem gładki[4].
- Cechy mikroskopowe
Worki maczugowate, 150–200 × 20–20 µm, z 8 zarodnikami ułożonymi równolegle i amyloidalnymi wierzchołkami. Askospory cylindryczne, w stanie dojrzałym brązowe do ciemnoczarnych, proste lub lekko wygięte, gładkie, (45)60–105 × 6–9 µm z wieloma przegrodami. Wysyp zarodników brązowy. Parafizy zazwyczaj maczugowate na 1/3 długości, proste do lekko zakrzywionych, z przegrodami blisko siebie, często zwężone na przegrodach, szkliste, ale w górnej części żółtobrązowe do ciemnobrązowych, maczugowate, o zaokrąglonych lub jajowatych wierzchołkach, o średnicy do 3 µm w dolnej części i do 5-9 µm w części wierzchołkowej, nieco przewyższające worki[4].
- Gatunki podobne
Ziemiozorek gładki charakteryzuje się gładką powierzchnią główki owocnika, ale pewna identyfikacja różnych gatunków ziemiozorków możliwa jest tylko badaniem cech mikroskopowych. Od podobnych gatunków z rodzaju Trichoglossum ziemiozorek gładki odróżnia się brakiem szczecinek i włosków na płodnej części owocnika[4].
Występowanie i siedlisko
edytujZiemiozorek gładki występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[5]. W niektórych rejonach Ameryki Północnej jest pospolity[4]. W Polsce po raz pierwszy jego stanowisko podał Franciszek Błoński w 1896 r. W 2006 r. M. A. Chmiel przytoczyła 5 stanowisk[6], w późniejszych latach znaleziono jeszcze inne stanowiska tego gatunku[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R– gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9].
Grzyb naziemny[6], saprotrof. Występuje na glebie w wilgotnym środowisku, często wśród torfowców lub na butwiejącym drewnie. Owocniki tworzy od lipca do października[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-21] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 21 lutego 2021.
- ↑ a b c d e Geoglossum glabrum Pers. [online], Mycoquébec.org [dostęp 2023-02-12].
- ↑ Występowanie Geoglossum glabrum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-21].
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-21].
- ↑ Aktualne stanowiska ziemiozorka gładkiego w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-21].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.