Zjednoczenie Wody i Ziemi
Zjednoczenie Wody i Ziemi, także Alegoria Antwerpii i Skaldy (niderl. Neptunus en Ceres: het verbond tussen water en aarde) – obraz flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa, stworzony ok. 1618 roku. Jego pierwsza nazwa to Alegoria Tybru, pod obecnym tytułem znany jest od roku 1890. Znajduje się w Ermitażu w Sankt Petersburgu.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1618 |
| Medium | |
| Wymiary |
222,5 × 180,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Historia obrazu edytuj
Pierwsza wzmianka na temat obrazu znajduje się w książce z 1771 roku autorstwa Michela. Wówczas obraz nosił tytuł Alegoria Tybru. W latach późniejszych obraz był znany pod nazwą Alegoria rzeki Tygrys i Obfitości. Błąd w nazwie rzeki spowodowany był błędnym zapisem katalogowym z 1797 roku, kiedy to obraz znajdował się już w zbiorach Ermitażu. W 1890 roku Rooses, badacz malarstwa Rubensa, na podstawie katalogu C.G. Voorhelma-Scheevoogta (1797) rozszerzył tytuł na Alegoria rzeki Tygrys i Obfitości: Neptun i Kybel lub Zjednoczenie Ziemi i Wody. Do Ermitażu obraz trafił z kolekcji rodziny Chigi z Rzymu pomiędzy rokiem 1798 a 1800.
Analogie tematyczne i symbolizm obrazu edytuj
Obraz jest jednym z kilku dzieł poruszających tematykę rozwijającego się wówczas miasta Antwerpii i rzeki Skaldy. Najbliższe tematycznie obrazami są Bóg rzeki Skaldy, Kybele i bogini Antwerpii (zbiory Muzeum Sztuki Zachodniej i Wschodniej w Kijowie) lub Neptun i Amfitryna z Kaiser-Friedrich Museum w Berlinie (nieistniejący) oraz Cztery strony świata z Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
Obraz przedstawia boga mórz (wody) Neptuna, odwróconego plecami do widzów i opartego o dzban z którego wylewa się woda, co ma być personifikacją wody lub rzeki. W prawej ręce trzyma drugi swój atrybut, trójząb. On sam spogląda na nagą boginię Ziemi Ceres[a], obejmującą róg obfitości wypełniony owocami, jej symboliczny atrybut. Przy rogu wspina się tygrys. Nad boginią wieniec trzyma bóg Eros, będący symbolem połączenia dwóch żywiołów – wody i ziemi, a co za tym idzie, płodności. Na dole obrazu znajduje się Tryton dmący w konchę oraz dwoje puttów.
Dzieło zostało prawie w całości namalowane przez mistrza. Wyjątkiem jest róg obfitości, tygrys oraz prawdopodobnie głowy puttów. Postać bogini była wzorowana na rzeźbie Praksytelesa pt. Odpoczywający satyr (Muzeum Watykańskie) lub na postaci Peitho z fryzu pt. Wesele Aldobrandinich z tego samego zbioru. Postać Neptuna pochodzi ze studium boga rzeki, które Rubens namalował w latach 1612–1615[b]. Bardzo podobna postać znajduje się na obrazie Cztery pory świata.
Uwagi edytuj
- ↑ Postać Ceres często jest utożsamiana z inną boginią Kybele, której również atrybutami były tygrysy lub lwy.
- ↑ Rysunek wykonany czarną kredką znajduje się współcześnie w Museum of Fine Arts w Bostonie (wym 41,4 × 24).
Bibliografia edytuj
- M. Warszawska Peter Paul Rubens wyd. Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiuk, Warszawa 2006 ISBN 83-7423-385-0.
- Matilde Battistini: Symbole i alegorie. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, s. 207. ISBN 978-83-213-4382-2.