Zygmunt Karłowski
Zygmunt Karłowski herbu Prawdzic, ps. „Niedźwiedź” (ur. 27 sierpnia 1912 we Lwowie, zm. 11 sierpnia 1944) – polski działacz konspiracyjny w okresie II wojny światowej.
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1912 |
|---|---|
| Data śmierci |
11 sierpnia 1944 |
| Zawód, zajęcie |
żołnierz Armii Krajowej i współpracownik organizacji konspiracyjnej ziemian „Uprawa” |
| Rodzice |
Stanisław Karłowski i Róża Ponińska |
| Małżeństwo |
Jadwiga Kosch |
| Dzieci |
Róża i Elżbieta |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodzony w rodzinie ziemiańskiej, syn Stanisława, senatora II Rzeczypospolitej, oraz Róży Ponińskiej herbu Łodzia[1]. W latach 1926–1932 uczęszczał do gimnazjum w Gostyniu, następnie studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. 25 sierpnia 1940 ożenił się z farmaceutką Jadwigą Kosch (ur. 4 sierpnia 1914, zm. 11 września 1944), która prowadziła aptekę „Pod Gwiazdą”, przy ulicy Floriańskiej 15. Małżeństwo zamieszkało przy ulicy św. Marka 8.
Zygmunt Karłowski pracował w biurze rachunkowości rolnej Buchstelle, nadzorując rachunkowość Sieniawskiej Ordynacji Czartoryskich. Zasiadał w zarządzie Sandomiersko- Wielkopolskiej Hodowli Nasion, nadzorując księgowość i kontrolując rachunki stacji i gospodarstw hodowlanych na terenie Generalnego Gubernatorstwa[2].
W 1941 Jadwiga i Zygmunt Karłowscy zaangażowali się w działalność konspiracyjną. Podjęli stałą współpracę z organizacją konspiracyjną ziemian „Uprawa”[3]. W 1942 zostali zaprzysiężeni jako żołnierze Armii Krajowej. Oboje, na zlecenie Komendy Okręgu Kraków i podokręgu Rzeszów, organizowali i zaopatrywali punkty sanitarne w terenie. Ich zadaniem było ponadto wyszukiwanie miejsc na konspiracyjne zebrania, szkolenia, noclegi osób z konspiracji i ukrywających się. Od 1943 ich mieszkanie było też kwaterą Stanisława Rostworowskiego[2].
11 sierpnia 1944 małżeństwo Karłowskich, generał Rostworowski, Stefan Dembiński i służąca Karłowskich, Zofia Ziemba, zostali aresztowani przez gestapo. Zygmunt Karłowski został zamordowany tego samego dnia podczas przesłuchania. Jadwiga Karłowska została umieszczona w KL Płaszów i tam stracona miesiąc później[2].
W chwili aresztowania przez Niemców Zygmunt i Jadwiga Karłowscy mieli dwoje małych dzieci: Różę (urodzoną w 1941 roku) oraz Elżbietę (1944-1988)[4]
Upamiętnienie
edytujW maju 2021 roku imieniem Jadwigi i Zygmunta Karłowskich Rada Miasta Krakowa nazwała skwer u zbiegu ulic św. Marka i Reformackiej, naprzeciwko ich dawnego miejsca zamieszkania[5].
11 sierpnia 2023 roku przy kamienicy na ulicy św.Marka 8 w Krakowie odbyła się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy upamiętniającej małżeństwo Karłowskich.[6]
Odznaczenia
edytujW sierpniu 2019 roku Jadwiga i Zygmunt Karłowscy decyzją Prezydenta RP zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Zygmunt Karłowski h. Prawdzic [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-10-25].
- ↑ a b c Karłowski Zygmunt Włodzimierz Marian [online], logostyn.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Michał Żółtowski, Leon Krzeczunowicz. „Uprawa” – „Tarcza”, Warszawa 2005, s. 73, 78, ISBN 83-923215-0-2.
- ↑ Karłowski Zygmunt Włodzimierz Marian [online], stowarzyszenie.logostyn.pl [dostęp 2021-11-28].
- ↑ b, Działacze opozycyjni patronami skwerów w Krakowie [online], PortalKomunalny.pl, 27 maja 2021 [dostęp 2021-06-20] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Kraków, Kraków. IPN ufundował tablicę upamiętniającą Jadwigę i Zygmunta Karłowskich, żołnierzy AK [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 2023-08-11] (pol.).
- ↑ Telewizja Polska S.A, Małżeństwo Karłowskich pośmiertnie odznaczone przez prezydenta [online], krakow.tvp.pl [dostęp 2021-06-20] (pol.).