Łysostopek bursztynowy
Łysostopek bursztynowy (Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel.) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysostopek bursztynowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel. Mycotaxon 63: 365 (1997) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1828 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus ocior. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1997 r. Vladimir Antonín i Machiel Evert Noordeloos[1].
Ma 20 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Collybia aquosa var. ocior (Pers.) Krieglst. 2000
- Collybia dryophila var. extuberans (Fr.) P. Roux 2008
- Collybia dryophila var. funicularis (Fr.) P. Karst. 1879
- Collybia dryophila var. xanthopus (Fr.) Bon 1998
- Collybia funicularis (Fr.) Métrod 1952
- Collybia ocior (Pers.) Vilgalys & O.K. Mill. 1987
- Rhodocollybia extuberans (Fr.) Lennox 1979
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Stanisław Chełchowski w 1898 r. opisywał ten gatunek pod nazwą pieniążek bursztynowy lub bedłka bursztynowa[3].
Morfologia edytuj
Szerokość 1,5–5 cm, początkowo wypukły, później płasko wypukły z pofalowanym brzegiem, czasem z zagłębionym środkiem. Powierzchnia ciemnoczerwono-brązowa, brzeg zazwyczaj jaśniejszy. Jest higrofaniczny; podczas wysychania jaśnieje, a jego brzeg staje się nieznacznie prążkowany[4].
Średnio gęste, dochodzące do trzonu, początkowo białe, z wiekiem stają się kremowe lub żółtawe[4].
Wysokość 2–7 cm, grubość 2–6 mm, cylindryczny z lekko bulwiastą podstawą. Powierzchnia o barwie od ochrowej do czerwonobrązowej, al znacznie jaśniejsza od kapelusza. Podstawa z gęstą grzybnią. Brak pierścienia[4].
Cienki, białawy[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, szkliste, 4,5–6 × 2,5–4 μm[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Łysostopek bursztynowy w Europie jest szeroko rozprzestrzeniony. Jego stanowiska podano także w Ameryce Północnej, Azji, Australii, Nowej Zelandii i nawet na północnych wybrzeżach Antarktydy[5]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska i proponuje umieszczenie go na liście gatunków rzadkich o nieokreślonym zagrożeniu[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przezycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, zaroślach. Rośnie w trawie na ziemi i starych pniakach[3]. Inne gatunki łysostopków zwykle rosną w gęstych kępach, tak, że ich kapelusze wskutek stłoczenia często ulegają deformacji, łysostopek bursztynowy natomiast tworzy owocniki pojedynczo lub w niewielkich i rzadkich kępkach[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-09-03].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-09-03].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel. – Spring Toughshank [online] [dostęp 2021-09-03].
- ↑ Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel. Mapa zasięgu [online] [dostęp 2021-09-03].
- ↑ Aktualne stanowiska łysostopka bursztynowego w Polsce [online] [dostęp 2021-09-03].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.