Świstek pięciopalcy
Świstek pięciopalcy (Leptodactylus pentadactylus) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny świstkowatych (Leptodactylidae). Dorasta do 18,5 cm długości. Cechuje się zaokrąglonym pyskiem, a także dużymi oczami i dużą błoną bębenkową. Występuje w krajach Amazonii, gdzie zasiedla tereny znajdujące się w pobliżu bagien oraz wolno płynących strumieni. Osobniki dorosłe aktywne nocą, a młode za dnia. Świstek pięciopalcy cechuje się dobrą orientacją w terenie. Odżywia się głównie małymi kręgowcami. Do rozrodu dochodzi od maja do listopada, a samica składa ok. 1000 jaj w pienistym gnieździe stworzonym przez samca. Gatunek najmniejszej troski (LC) w związku z m.in. szerokim zasięgiem występowania oraz dużymi rozmiarami populacji.
| Leptodactylus pentadactylus[1] | |||
| (Laurenti, 1768) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świstek pięciopalcy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Wygląd edytuj
Duży gatunek płaza. Samce dorastają do 17,7 cm, a samice do 18,5 cm długości[3]. Występują dwie fałdy skóry grzbietowo-boczne biegnące od oczu do pachwin[3]. Na górnej wardze występują plamy lub kratki[3]. Grzbiet gładki, oczy i błona bębenkowa duże[3]. W okolicach oczodołów widoczny jest pasek ciemnej skóry[3]. Pysk zaokrąglony, przyjmujący kształt niemalże półokręgu, patrząc z góry[3]. Samce posiadają pojedynczy wewnętrzny rezonator, a także bardzo umięśnione kończyny przednie oraz parę czarnych kolców na klatce piersiowej i czarny kolec na obu kciukach[3]. Ciało ma barwę od jednolicie szarej do czerwonawobrązowej, występuje ciemnofioletowa i jasnobrązowa siateczka[3]. Brzuch ciemnoszary z białymi lub żółtymi cętkami oraz małymi białymi plamkami[3].
Zasięg występowania i siedliska edytuj
Występuje w puszczy amazońskiej – w Kolumbii, Ekwadorze, Peru, północnej Boliwii, Brazylii, regionie Gujana i południowej Wenezueli[2][3]. Stwierdzenia z Ameryki Centralnej (Honduras, Kostaryka) przypisywane L. pentadactylus[3] dotyczyły w rzeczywistości innego gatunku – L. savagei[2].
Zasiedla tereny lasów tropikalnych, głównie w pobliżu bagien oraz wolno płynących strumieni[3].
Ekologia edytuj
U dorosłych osobników występuje negatywna fototaksja (unikają one słońca) – aktywne są nocą, w ciągu dnia natomiast chowają się w podziemnych norach, a także m.in. pod pniami czy domami ludzkimi[3]. Młode osobniki aktywne są za dnia i znaleźć je można na ściółce[3]. Samce są terytorialne i zaczynają nawoływać podczas zmierzchu[3]. Gatunek ten cechuje się dobrą orientacją w terenie – osobniki przeniesione z nor na krótki dystans były w stanie powrócić do nory, idąc w linii prostej[3].
Pożywienie edytuj
Dieta zróżnicowana – osobniki dorosłe żywią się wszystkim, co będą w stanie połknąć, w tym[3]:
- pisklętami ptaków
- wężami
- innymi płazami bezogonowymi (w szczególności drzewołazami, pomimo ich toksyczności)
- skorpionami.
Jajami świstka odżywiają się larwy Gastrops willistoni – muchówki z rodziny wodarkowatych[3]. Na dorosłe osobniki polują natomiast ostronosy, węże oraz kajmany[3]. Do strategii obronnych L. pentadactylus należą[3]:
- wydzielanie dużych ilości toksycznego śluzu, który sprawia, że płaz ten staje się śliski
- wydawanie bardzo głośnego przenikliwego krzyku w celu odstraszenia napastnika
- nadymanie całego ciała z jednoczesnym podniesieniem ciała, przez co płaz ten wydaje się większy
Rozmnażanie i rozwój edytuj
Okres godowy przypada na porę deszczową – od maja do listopada[3]. Do nawoływania oraz rozrodu dochodzi na skraju zbiorników wodnych[3]. Ampleksus jest pachowy[3]. Samica składa jaja otoczone galaretowatą masą, która następnie ubijana jest kończynami tylnymi samca, tym samym tworząc pieniste gniazdo, w którego skład wchodzą[3]:
- sperma
- wydzieliny skórne
- woda oraz powietrze
Samice składają około 1000 jasnoszarych jaj, a pieniste gniazda tworzone są w suchych wgłębieniach, które mogą być wykopane przez samca[3]. Gniazda te znajdują się w pobliżu zbiorników wodnych, tak żeby kijanki mogły zostać wymyte przez wodę z opadów deszczowych do pobliskiego zbiornika wodnego[3]. Gniazda pieniste mogą się również znajdować w znacznej odległości od zbiornika wodnego – w tym przypadku kijanki cały rozwój przechodzą w gnieździe, żywiąc się pianą lub niezapłodnionymi jajami[3]. Pomaga im w tym duża odporność na wysuszanie – kijanki te mogą przetrwać bez wody nawet 7 dni. Kijanki osiągają wyjątkowo duże rozmiary – do 8,3 cm. Grzbiet jest brązowy, a brzuch jaśniejszy[3]. Występuje również dobrze rozwinięta linia boczna oraz 2–3 rzędy ząbków[3]. Niezależnie od położenia gniazda kijanki na początku odżywiają się pianą ubitą przez samca, po czym w skład ich diety wchodzić zaczynają glony, a także jaja i kijanki różnych gatunków płazów bezogonowych[3]. Gatunek długowieczny – dożywa 15 lat[3].
Status zagrożenia edytuj
Gatunek najmniejszej troski (LC) w związku z szerokim zasięgiem występowania, dużą tolerancją na zmiany środowiskowe, a także dużymi rozmiarami populacji[2]. W Kolumbii lokalnym populacjom zagrażać mogą Indianie, którzy żywią się świstkami[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Leptodactylus pentadactylus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Leptodactylus pentadactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2023 [dostęp 2023-12-17] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Leptodactylus pentadactylus: Smoky Jungle Frog, [w:] AmphibiaWeb [online], University of California, Berkeley, CA, USA [dostęp 2020-09-18].