Żółta mozaika fasoli
Żółta mozaika fasoli (ang. yellow mosaic of bean[1]) – wirusowa choroba fasoli wywołana przez wirusa żółtej mozaiki fasoli (Bean yellow mosaic virus, BYMV). Jest to choroba z grupy mozaik[2].
Występowanie i szkodliwość edytuj
BYMV jest najczęściej występującym wirusem roślin uprawnych w rodzinie bobowatych (Fabaceae). Występuje także na licznych dziko rosnących gatunkach tej rodziny. U fasoli hamuje jej rozwój, powoduje zmniejszenie plonu nasion i pogorszenie ich jakości. Nasiona z porażonych roślin są drobniejsze, ponadto łatwiej ulegają infekcji przez grzyby pasożytnicze. Porażone rośliny wytwarzają mniej brodawek korzeniowych i wcześniej od zdrowych tracą zdolność wiązania azotu. Im młodsze rośliny ulegają zakażeniu wirusem BYMV, tym większe jest nasilenie wywołanej przez niego choroby[3].
W Polsce żółta mozaika fasoli występuje pospolicie, jednak nie powoduje większych szkód. Szczep powodujący tę chorobę u fasoli nie infekuje grochu[3].
Objawy edytuj
Na liściach fasoli powstają nieregularnie rozłożone jasno i ciemnożółte plamy, tzw. botanika. Na młodszych liściach są one wyraźniejsze, na starszych bardziej rozmyte. Ponadto liście młodsze czasami ulegają pofałdowaniu i zmarszczeniu. Spowodowane to jest tym, że w miejscach żółtawych plam liść rośnie wolniej. Nie występuje jednak ich większe zniekształcenie, a tylko zdrobnienie. Na strąkach zwykle brak plam i nasiona nie ulegają zakażeniu wirusem[3].
Oprócz żółtej mozaiki na fasoli występuje jeszcze zwykła mozaika fasoli[2].
Epidemiologia edytuj
Na polach uprawnych inokulum wirusa stanowią uprawiane rośliny wieloletnie z rodziny bobowatych, m.in. łubin żółty, łubin biały, bobik, koniczyna łąkowa, oraz rośliny dziko rosnące, np. lucerna nerkowata, nostrzyk żółty, koniczyna łąkowa. W ogrodach ozdobnych zimuje w licznych gatunkach roślin spoza rodziny bobowatych, np. frezji, irysie, narcyzie. Na fasolę przenoszony jest z tych roślin przez ponad 20 gatunków mszyc, największe znaczenie mają Aphis fabae, Acyrtosiphon pisum, Macrosiphum euphorbiae i Myzus persicae. Może być przenoszony także mechaniczne (np. przez maszyny rolnicze), jednak w warunkach naturalnych ma to znikome znaczenie[3].
Ochrona edytuj
Można tylko zapobiegać chorobie. Nasiona fasoli powinny być wysiewane jak najwcześniej, aby w czasie nalotów mszyc były w jak najbardziej zaawansowanej fazie rozwoju, co skutkuje mniejszym nasileniem choroby. Powinna być zachowana izolacja przestrzenna między uprawami roślin bobowatych jednorocznych i wieloletnich. W miarę możliwości powinno się do uprawy wybierać odmiany odporne lub przynajmniej mniej podatne[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Bean yellow mosaic virus (BYMV00) [online], EPPO Global Database [dostęp 2022-08-14] (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
- ↑ a b c d e Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Choroby roślin uprawnych, t. 2, Poznań: PWRiL, 2011, s. 69–72, ISBN 978-83-09-01077-7.