Żarłacz tępogłowy

Żarłacz tępogłowy[13], żarłacz wielkogłowy[14] (Carcharhinus leucas) – gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych (Carcharhinidae). Ten drapieżny rekin jest powszechnie spotykany na całym świecie w ciepłych i płytkich wodach wzdłuż wybrzeży i rzek. Znany jest ze swojej agresywnej natury, uważany jest za jednego z najbardziej niebezpiecznych rekinów. Przebywa w strefie przybrzeżnej, dlatego stanowi zagrożenie dla kąpiących się ludzi. Jest prawdopodobnie odpowiedzialny za większość przybrzeżnych ataków rekinów, w tym wielu przypisywanym innym gatunkom. Żarłacze tępogłowe nie są rekinami słodkowodnymi, mimo swej zdolności do przetrwania w tych warunkach, w odróżnieniu od rekinów rzecznych z rodzaju Glyphis. Poławiany komercyjnie i sportowo[15].

Żarłacz tępogłowy
Carcharhinus leucas[1]
(Müller & Henle, 1839)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

chrzęstnoszkieletowe

Podgromada

spodouste

Rząd

żarłaczokształtne

Rodzina

żarłaczowate

Rodzaj

Carcharhinus

Gatunek

żarłacz tępogłowy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Taksonomia i filogenetyka

edytuj

Żarłacz tępogłowy po raz pierwszy został opisany przez Achille Valenciennes oraz przez Johannes Peter Müller i Jakob Henle w 1839 roku jako Carcharias (Prionodon) leucas, które później zmieniono na obowiązujące dzisiaj Carcharhinus leucas. Nazwa rodzaju Carcharhinus pochodzi od greckiego "karcharos" oznaczającego "wyostrzyć" i "rhinos", które oznacza nos. W literaturze spotykane są również następujące nazwy: Carcharias (Prionodon) zambezensis, Carcharhinus zambezensis, Prionodon platyodon, Squalus platyodon, Squalus obtusus, Eulamia nicaraguensis, Carcharias azureus, Carcharias spenceri, Galeolamna (Bogimba) bogimba, Galeolamna greyi mckaili i Carcharhinus vanrooyeni[15].

Żarłacz tępogłowy nazwę zawdzięcza głównie swojemu wyglądowi oraz agresywnej naturze. We Francji ryba ta nazywana jest "rekinem buldogiem", w Hiszpanii zaś "rekinem sardyńskim". W innych rejonach świata spotyka się następujące określenia: "rekin z Zambezi", "rekin Van Rooyena" (Afryka), "rekin gangeski" (Indie), "rekin nikaraguański" (Ameryka Środkowa)[15].

Występowanie i środowisko

edytuj

Gatunek kosmopolityczny spotykany w większości ciepłych (od tropikalnych do umiarkowanych) wód oceanicznych. Preferuje ciepłe i płytkie akweny, spotykany zarówno w akwenach słonowodnych, jak i słodkowodnych, szczególnie w ujściach rzek. Dobrze znosi wody słodkie, choć nie jest gatunkiem typowo słodkowodnym. Wpływa do estuariów, a także daleko w górę rzek, a nawet do jezior. Dociera 4200 km w górę Amazonki i 1200 km w górę Mississippi[16]. Odnotowano też osobniki spotykane w górnej części rzeki Ohio w stanie Kentucky.

Żywi się rybami (w tym innymi rekinami), delfinami, żółwiami, ptakami i bezkręgowcami.

Cechy morfologiczne

edytuj

Masywne ciało, szary grzbiet i jasne boki. Silne szczęki uzbrojone w ostre zęby. Osiąga długość do 3 metrów (maksymalnie 3,5 m). Samce są mniejsze, osiągają przeciętnie ok. 2 m długości i ważą około 90 kg. Największe okazy osiągają do 316 kg masy ciała[16].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Carcharhinus leucas, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b J.P. Müller & F.G.J. Henle: Systematische Beschreibung der Plagiostomen. Barlin: Veit, 1839, s. 42. (niem.).
  3. W.C.H. Paters. Diagnosen von neuen Flussfischen aus Mossambique. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl.Preuss.Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. 1852, s. 276, 1852. (niem.). 
  4. Poey 1856–1858 ↓, s. 336, ryc. 19 (rys. 5-6).
  5. Poey 1856–1858 ↓, s. 337, ryc. 19 (rys. 7-8).
  6. T.N. Gill & J.F. Bransford. Synopsis of the fishes of Lake Nicaragua. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 29, s. 190, 1877. (ang.). 
  7. Ch.H. Gilbert & E.C. Starks. The fishes of Panama Bay. „Memoirs of the California Academy of Sciences”. 4, s. 11, ryc. ii (rys. 5), 1904. (ang.). 
  8. J.D. Ogilby. On new or insufficiently described fishes. „Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 23, s. 3, 1910. (ang.). 
  9. G.P. Whitley. Ichthyological descriptions and notes. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 68 (3–4), s. 123, rys. 5, 1943. (ang.). 
  10. G.P. Whitley. New sharks and fishes from Western Australia. „The Australian Zoologist”. 11 (1), s. 2, 1945–1951. (ang.). 
  11. J.L.B. Smith. The mystery killer, the new shark Carcharhinus vanrooyeni. „Veld & Vlei”. 3 (9), s. 12, 1958. (ang.). 
  12. Carcharhinus leucas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  13. Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
  14. Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  15. a b c Bull shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2012-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-05)]. (ang.).
  16. a b Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).

Bibliografia

edytuj