Żarek mały

Żarek mały
	Pyrocephalus (n.) dubius
	Gould & G.R. Gray, 1839
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	tyrankowate
Podrodzina	wodopławiki
Plemię	Fluvicolini
Rodzaj	Pyrocephalus
Gatunek	żarek galapagoski
Podgatunek	żarek mały
Synonimy
	Pyrocephalus rubinus dubius Gould & G.R. Gray, 1839; Pyrocephalus dubius Gould & G.R. Gray, 1839;
	Pyrocephalus rubinus dubius Gould & G.R. Gray, 1839; Pyrocephalus dubius Gould & G.R. Gray, 1839;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły
	Systematyka w Wikispecies

Żarek mały^[3] (Pyrocephalus (n.) dubius) – podgatunek żarka galapagoskiego, małego ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Kwestia systematyki wątpliwa; niektórzy autorzy uznają go za osobny gatunek, inni za podgatunek żarka rubinowego (P. rubinus), z którego żarek galapagoski został wydzielony. Żarek mały występował na wyspie San Cristóbal (Galapagos). Ostatni raz odnotowano go w latach 80. XX wieku. Późniejsze poszukiwania zakończyły się fiaskiem; takson uznano za wymarły.

Taksonomia

Po raz pierwszy takson ten opisał John Gould w 1838, w 3. tomie The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle. Nadał mu nazwę Pyrocephalus dubius^[4] (łac. dubius „wątpliwy”^[5]). Holotyp, dorosłą samicę, pozyskał Karol Darwin podczas podróży na HMS Beagle. Trafił do Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[6]. Współcześnie klasyfikacja tego taksonu jest sporna. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje żarka małego za odrębny gatunek^[7], podobnie jak autorzy Handbook of the Birds of the World^[8]. Niektórzy autorzy uznają żarka małego za podgatunek żarka rubinowego (P. rubinus)^[8] lub wydzielonego z niego żarka galapagoskiego (P. nanus)^[3]. Odrębny status tego taksonu potwierdzają badania genetyczne, których wyniki opublikowano w 2016^[9]. Okazy przechowywane są w zbiorach w Tring i Waszyngtonie^[10].

Morfologia

Długość ciała wynosiła blisko 11 cm. W porównaniu do żarka rubinowego (P. rubinus) żarki małe wyróżniały się mniejszymi rozmiarami, krótszymi skrzydłami i ogonem oraz bledszym odcieniem czerwieni. U samca ciemię błyszczące, szkarłatne. Gardło i pierś intensywnie czerwone, dalej na brzuchu kolor przechodzi w jasnoczerwony. Kantarek, pokrywy uszne i wierzch ciała ciemnobrązowe. Nogi i dziób są czarne. Samica z wierzchu ciemnoszara, od spodu jaskrawożółta. Broda i gardło jaśniejsze. Ogon ciemnoszary^[10].

Zasięg

Żarek mały był endemitem San Cristóbal^[11].

Status

IUCN uznaje żarka małego za gatunek wymarły (EX, Extinct)^[11]. W 1929, gdy Fisher eksplorował wyspę, żarki małe występowały na niej pospolicie. Do lat 80. XX wieku ich liczebność drastycznie spadła^[10]. Ostatnie stwierdzenie miało miejsce w 1987^[9]. Szeroko zakrojone badania terenowe w 1998 nie wykazały obecności tych ptaków na wyspie. Prawdopodobnie za wymarcie odpowiada głównie niszczenie środowiska poprzez wprowadzanie inwazyjnych gatunków roślin. Możliwe, że przyczyniły się do niego również choroby roznoszone przez komary^[10].

Przypisy

↑ Pyrocephalus (n.) dubius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Pyrocephalus (n.) dubius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Plemię: Fluvicolini Swainson, 1832-33 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-28].
↑ John Gould: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle ... during the years 1832-1836. T. 3, pt. 9. 1839, s. 46.
↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 141. ISBN 1-4081-2501-3.
↑ Warren, Rachel L.M. & Harrison, C.J.O.: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). T. 2. 1971, s. 155.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-23]. (ang.).
↑ ^a ^b Least Vermilion Flycatcher (Pyrocephalus dubius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017.
↑ ^a ^b Ore Carmi, Christopher C. Witt, Alvaro Jaramillo i John P. Dumbacher. Phylogeography of the Vermilion Flycatcher species complex: Multiple speciation events, shifts in migratory behavior, and an apparent extinction of a Galápagos-endemic bird species. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 102, s. 152–173, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2016.05.029. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 261. ISBN 978-1-4729-3745-2.
↑ ^a ^b Least Vermilion Flycatcher Pyrocephalus dubius. BirdLife International. [dostęp 2017-10-17].

[itis-1] Pyrocephalus (n.) dubius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Pyrocephalus (n.) dubius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[uj-3] Systematyka i nazwy polskie za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Plemię: Fluvicolini Swainson, 1832-33 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-28].

[oryg-4] John Gould: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle ... during the years 1832-1836. T. 3, pt. 9. 1839, s. 46.

[nzw-5] James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 141. ISBN 1-4081-2501-3.

[holo-6] Warren, Rachel L.M. & Harrison, C.J.O.: Type-specimens of birds in the British Museum (Natural History). T. 2. 1971, s. 155.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-23]. (ang.).

[hbwa-8] Least Vermilion Flycatcher (Pyrocephalus dubius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017.

[Carmietal16-9] Ore Carmi, Christopher C. Witt, Alvaro Jaramillo i John P. Dumbacher. Phylogeography of the Vermilion Flycatcher species complex: Multiple speciation events, shifts in migratory behavior, and an apparent extinction of a Galápagos-endemic bird species. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 102, s. 152–173, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2016.05.029. (ang.).

[gb-10] Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 261. ISBN 978-1-4729-3745-2.

[birdlife-11] Least Vermilion Flycatcher Pyrocephalus dubius. BirdLife International. [dostęp 2017-10-17].

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]