Żebracz (dawniej też Żebracza, Żebracze[2]) – dawna wieś leżąca u ujścia rzeki Białej do Wisły, w pobliżu Czechowic-Dziedzic i Kaniowa.

Żebracz
część miasta Czechowic-Dziedzic
Ilustracja
Żebracz (Zebraze) na austriackiej mapie z 1763
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

bielski

Gmina

Czechowice-Dziedzice

Miasto

Czechowice-Dziedzice

SIMC

0939332[1]

Tablice rejestracyjne

SBI

Położenie na mapie Czechowic-Dziedzic
Mapa konturowa Czechowic-Dziedzic, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Żebracz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Żebracz”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Żebracz”
Położenie na mapie powiatu bielskiego
Mapa konturowa powiatu bielskiego, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Żebracz”
Położenie na mapie gminy Czechowice-Dziedzice
Mapa konturowa gminy Czechowice-Dziedzice, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Żebracz”
Ziemia49°56′15″N 19°00′57″E/49,937575 19,015930

Obecnie Żebracz to część miasta (SIMC 0939332 w systemie TERYT[1]) Czechowice-Dziedzice, w jego północnej części, w pobliżu jeziora Błażkowiec[3].

Historia

edytuj

W dokumencie księcia cieszyńskiego Przemysława Noszaka z 31 grudnia 1388 na liście świadków wymieniony został rycerz imieniem Steffke, właściciel wsi Bettelsdorff, co na język polski można by przetłumaczyć jako Żebracz[4]. Nazwa niemieckojęzyczna nie utrzymała się i została całkowicie zastąpiona polską formą. Kolejny znany właściciel wsi, Otton[4], w 1443 w dokumencie księcia Wacława I cieszyńskiego pisał się jako de Zebraczie[2]. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Zebracza[5].

Miejscowość położona była u ujścia rzeki Białej do Wisły, które niejednokrotnie zmieniało swe koryto, dzieląc miejscowość na dwie części. Od 1457 rzeka ta stała się granicą państwową oddzielającą Królestwo Polski od Królestwa Czech (które od 1526 było częścią państwa Habsburgów). Część miejscowości leżąca na lewym (czeskim) brzegu Białej została z czasem wchłonięta przez Czechowice, gdzie nazwa Żebracze przetrwała do dziś jako określenie zwyczajowe, z kolei prawobrzeżna część została wchłonięta przez Kaniów swoją nazwą wypierając również nazwę Żebracz.

Przypisy

edytuj
  1. a b GUS. Rejestr TERYT
  2. a b Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 198. ISBN 82-00-00622-2.
  3. Żebracz w Geoportalu
  4. a b Zaplecze osadnicze Bielska. W: Bielsko-Biała. Monografia miasta. Idzi Panic (redakcja). Wyd. drugie. T. I: Bielsko od zarania do wybuchu wojen śląskich. Bielsko-Biała: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, 2011, s. 215-216. ISBN 978-83-60136-31-7.
  5. Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 83-88857-31-2.