Żelazna (powiat opolski)
Żelazna (niem. Zelasno, od 1934 Eisenau[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Dąbrowa.
| wieś | |
 Gospoda "Przytulność" (zur Gemütlichkeit, właściciel Franz Piekorz), kościół św. Mikołaja i schronisko Hitlerjugend, 1939 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-120[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0493215 |
Położenie na mapie gminy Dąbrowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
 50°43′45″N 17°51′00″E/50,729167 17,850000[1]
| |
Od 1950 miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego.
Położenie edytuj
Wieś położona nad Odrą, w odległości 9 km na północ od Opola przy drodze do Skorogoszczy w kierunku Wrocławia. W pobliżu znajdują się liczne starorzecza. Jedno z nich znane jest w Żelaznej i okolicy jako jezioro Czarne. Do niedawna było używane przez mieszkańców wsi jako kąpielisko.
Na terenach należących do wsi znajduje się polder przeciwpowodziowy – ok. 2 km² (200 ha) łąk.
Historia edytuj
Pierwszy raz Żelazna jest wzmiankowana w 1228 roku jako Selazna, później Zelasno. W 1274 roku przeszła jako majątek klasztorny na prawo magdeburskie z dwoma sołtysami, którzy posiadali co szósty łan wolny od podatku, wolny młyn i karczmę.
Pochodząca z 1934 roku nazwa Eisenau jest tłumaczeniem nazwy pierwotnej. Nazwa wsi uwarunkowana jest przymiotnikiem "żelazny" (żelazna woda), którym określano strumyk o rdzawym zabarwieniu, świadczącym o wysokiej zawartości tego pierwiastka w wodzie. Poza tym istnieją zapiski, że Żelazna słynęła swego czasu z dużych pokładów żelaza w ziemi. Mówiono nawet, że istniała tu mała huta, gdzie przetapiano i kuto ten surowiec. Znaleziono tu również piec hutniczy, który jak najbardziej świadczy o autentyczności tej działalności.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[4]:
- spichrz, ul. Opolska 30, z XVIII/XIX w.
inne zabytki:
- kościół pw. św. Mikołaja - prezbiterium i dawna zakrystia pochodzą z poprzedniego kościoła gotyckiego z XV wieku. Wieża pochodzi z 1682 roku. Została zbudowana przez Jana Franciszka Fröhlich z Opawy. W kościele znajdują się: bogato dekorowany barokowy ołtarz, barokowa ambona i chrzcielnica. Nawa została rozbudowana w 1926 r.
- klasztor, dawna siedziba Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. W 2001 roku klasztor został sprzedany
- cmentarz, na którym znajduje się kaplica cmentarna i tablice pamiątkowe, poświęcone poległym w czasie II wojny światowej
- pomnik ku czci poległych żołnierzy radzieckich - przy ulicy Opolskiej. Pomnik został postawiony w 1945 roku przez okolicznych mieszkańców, na polecenie wojsk radzieckich i stoi na terenie byłego cmentarza, na którym było pochowanych około 700 radzieckich żołnierzy.
Kluby sportowe edytuj
Na terenie wioski działa klub piłki nożnej – FC Żelazna. Obecnie gra on w Opolskiej A-Klasie. Do sportowego klubu można zaliczyć też drużynę OSP, która obecnie jest 3 w kraju (drużyna męska) i wicemistrzynie kraju (sekcja kobieca).
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163530
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1644 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Landkreis Oppeln. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 93. [dostęp 2013-01-01].
Linki zewnętrzne edytuj
- Życiorysy dzieci z Żelaznej w zbiorach Opolskiej Biblioteki Cyfrowej