Adam Glapa
Adam Glapa (ur. 4 maja 1916 w Grodzisku Wielkopolskim, zm. 7 lipca 2000 w Poznaniu) – polski etnograf, nauczyciel, badacz terenowy, społecznik i popularyzator kultury ludowej.
| Data i miejsce urodzenia |
4 maja 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 lipca 2000 |
| Zawód, zajęcie |
etnolog, nauczyciel, badacz terenowy |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Uczył się w Seminarium nauczycielskim w Lesznie, które ukończył w 1936[1]. Po jego ukończeniu pracował jako prywatny nauczyciel w Pakosławiu pod Lwówkiem, potem pracował w szkole zawodowej w Swarzędzu i Zbąszyniu do 1939[1]. Podczas II wojny światowej był ścigany przez władze okupacyjne za przynależność do Związku Zachodniego Polaków w Zbąszyniu. Uciekł do Poznania, w którym zamieszkał. Pracował w zakładzie fotograficznym Foto-Stewner[1] ze Stanisławem Kuszą. Razem z nim oraz Janem z Domachowa Bzdęgą i Zygmuntem Brychcym nakręcił dwa filmy: Wieczornica ludowa i Z szarych dni[2][3].
W 1945 rozpoczął studia na Uniwersytecie Poznańskim, na kierunku etnografia z etnologią i prehistorią. Pracę magisterską dotyczącą stroju szamotulskiego, a przygotowaną pod kierunkiem Eugeniusza Frankowskiego obronił w 1950[4]. W 1961 obronił pracę doktorską pt. „Strój międzyrzecko-babimojski (lubuski) na tle ubiorów wielkopolskich” przygotowaną pod kierunkiem Józefa Gajka na Uniwersytecie Wrocławskim[4].
W latach powojennych współorganizował zakładanie zespołów regionalnych w Szamotułach, Dąbrówce Wielkopolskiej, Kościanie. Grodzisku i Podmoklach oraz ogniska muzyczne w Zbąszyniu i Włoszakowicach[5].
Pracował w Muzeum Narodowym w Poznaniu organizując ekspozycję etnograficzną w tym mieście, a potem w pałacu Raczyńskich w Rogalinie[5]. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, w latach 1945-1962 pracował w nim na stanowisku redaktora technicznego[5]. W latach 1962-1972 pracował w Pałacu Kultury w Poznaniu[5].
Działalność naukowa edytuj
Prowadził badania terenowe na terenie Wielkopolski i Lubuskiego. Główne obszary zainteresowań to: kultura ludowa, sztuka ludowa, folklor, strój ludowy, historia i dzieje ruchu ludowego. Opublikował ponad 70 artykułów naukowych[6]. Był członkiem zespołu badawczego, który pod kierunkiem Józefa Burszty prowadził badania terenowe na obszarze Wielkopolski. Opublikował 2 rozdziały (Ubiór chłopski i Z zagadnień higieny) w monografii zbiorowej pt. „Kultura ludowa Wielkopolski”[7]. Publikował na łamach czasopism „Lud”, „Literatura ludowa”, „Polska Sztuka Ludowa”. W Cyfrowym Archiwum im. Józefa Burszty znajdują się fotografie z prowadzonych przez niego badań terenowych.
Rodzina edytuj
W 1941 ożenił się z Marią W. Jakubowską (ur. 18 listopada 1920), z którą miał trójkę dzieci (córkę i dwóch synów). Po jej śmierci w 1977, ożenił się powtórnie w 1978 z Romaną Redler[8]. Zmarł 7 lipca 2000 w Poznaniu, jest pochowany na Cmentarzu Miłostowskim (pole 34, kwatera 4, rząd 8, miejsce 1)[9]. Jego wnuczką jest dr Jowita Wycisk, psycholog.
Odznaczenia i nagrody[6] edytuj
- Zasłużony Działacz Kultury (1968)
- Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1970)
- Odznaka Honorowa miasta Poznania (1971)
- Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego (1976)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1980)
- Wielki Medal w 40. rocznicę Wyzwolenia Poznania (1945)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Aleksandra Wojciechowska, Adam Glapa (1916-2000), „Lud”, 84, 2000, s. 206.
- ↑ Adam Glapa, filmy i fotografie z czasów okupacji. Archiwum Jowity Wycisk [online].
- ↑ Decyzją jego wnuczki dr Jowity Wycisk prywatne fotografie oraz film „Z szarych dni” zostały przekazane do Wirtualnego Archiwum Historii Poznania Cyryl, http://cyryl.poznan.pl/kolekcja/1067/adam-glapa-jego-filmy-i-fotografie-z-czasow-okupacji-archiwum-rodzinne-jowity-wycisk
- ↑ a b Ewa Fryś-Pietraszkowa, Adam Glapa (1916-2000), [w:] Ewa Fryś-Pietraszkowa, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. I, Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, 2002, s. 118, ISBN 83-87623-65-2.
- ↑ a b c d Aleksandra Wojciechowska, Adam Glapa (1916-2000), „Lud”, 84, 2000, s. 207.
- ↑ a b Aleksandra Wojciechowska, Adam Glapa (1916-2000), „Lud”, 84, 2000, s. 208.
- ↑ Cyfrowe archiwum im. Józefa Burszty [online], cyfrowearchiwum.amu.edu.pl [dostęp 2019-10-10].
- ↑ Ewa Fryś-Pietraszkowa, Adam Glapa (1916-2000), [w:] Ewa Fryś-Pietraszkowa, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, t. I, Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, 2002, s. 119, ISBN 83-87623-65-2.
- ↑ Poznan.pl - Plan Poznania - Cmentarze [online], www.um.poznan.pl [dostęp 2019-10-10].
Literatura uzupełniająca edytuj
- Strój szamotulski, seria: Atlas Polskich Strojów Ludowych, t. 4, cz. II, Wielkopolska, z. 1, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1951
- Strój dzierżacki, seria:
Atlas Polskich Strojów Ludowych, t. 8, cz. II, Wielkopolska, z. 2, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1953
- Antoni Twardowski, nieznany rzeźbiarz ludowy. cyfrowaetnografia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]., Polska Sztuka Ludowa • Konteksty, 1954, t. 8, z. 4, s. 252-263
- Przyczynek do badań etnograficznych i konserwacji zabytków kultury ludowej na Pomorzu Zachodnim, „Polska Sztuka Ludowa - Konteksty”, 1954, t. 8, z. 3
- Zagadnienie rozwarstwienia wsi wielkopolskiej w świetle opisów odzieży ludowej Oskara Kolberga, „Lud”, 1955, t. 42, cz. 1, s. 69-114
- Strój lubuski (międzyrzecko-babimojski), seria: „Atlas Polskich Strojów Ludowych”, t. 16, cz. II Wielkopolska, z. 4, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1956
- Tańce i zabawy wielkopolskie (wspólnie z Alfonsem Kowalskim), seria: „Biblioteka popularna”, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1961