Agave potatorum

*Agave potatorum*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	agawowate
Rodzaj	agawa
Gatunek	Agave potatorum
	Nazwa systematyczna
	Agave potatorum Zucc.; Flora 15(2 Beibl.): 96 1832
Synonimy
	Agave amoena Lem. ex Jacobi; Agave auricantha Baker; Agave elegans Salm-Dyck; Agave latifolia Karw. ex Salm-Dyck; Agave potatorum var. verschaffeltii (Lem. ex Jacobi) A.Berger; Agave pulchra Salm-Dyck; Agave quadrata Lem.; Agave saundersii Hook.f.; Agave schnittspahnii Jacobi; Agave scolymus Karw. ex Salm-Dyck; Agave scolymus var. polymorpha A.Terracc.; Agave verschaffeltii Lem.; Agave verschaffeltii Lem. ex Jacobi;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agave potatorum Zucc. – gatunek rośliny z rodziny agawowatych (Agavaceae). Pochodzi z Meksyku. Występuje tam od południowego stanu Pueblo do środkowego Oaxaca i Chiapas^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Należy do mniejszych agaw. Cechuje się dużą zmiennością w zakresie wielkości. Tworzy mięsistą, symetryczną różyczkę liściową osiągającą średnicę 10–90 cm^[6].
Liście: W jednej różyczce jest ich 30–80. Charakteryzują się dużą zmiennością kształtu, wielkości i barwy. Są mięsiste, ale dość sztywne, przy podstawie pogrubione i zwężone. Kształt jajowaty, podłużny lub krótko lancetowaty. Zazwyczaj mają szerokość 9–18 cm, długość 20–40 cm i barwę od niebieskoczarnej jasno srebrnoszarej. Są lekko wygięte do tyłu, a ich końce często zakończone są charakterystycznym, skręconym lub lekko falistym, czerwonawym lub ciemnobrązowym kolcem o długości do 2,5 cm. Rzadko rozmieszczone kolce występują także na brzegu liści w odległości od 0,5 do 2,5 cm. Są podobne, jak kolec na szczycie liścia, ale mniejsze i wyrastają na zębatych wyrostkach. Na liściach występują także pączki^[6].
Kwiaty: Na szczycie łodygi osiągającej wysokość 3–6 m zebrane w wiechę lub grono. Kwiaty o barwie od jasnozielonej do czerwonej, otoczone czerwonymi przysadkami^[6].

Liście
Rozeta liściowa
W uprawie doniczkowej
Rozeta liściowa
Kwitnąca agawa
Kwiaty
Owoce

Biologia i ekologia edytuj

W warunkach naturalnych rośnie na półpustyniach, na wysokości 1200–2250 m n.p.m.^[6]. Jest hapaksantem – zakwita tylko raz w życiu. Po wielu latach rozwoju szczątkowa łodyga w różyczce liściowej rośnie wówczas osiągając znaczną wysokość. Na jej szczycie powstają kwiaty. Po przekwitnięciu i wytworzeniu nasion roślina obumiera^[7]. W warunkach naturalnych zazwyczaj kwitnie jesienią, ze szczytem kwitnienia od września do grudnia^[6]. Zakwita zwykle po 10 latach^[7].

Zastosowanie edytuj

Jest używana do produkcji alkoholowego napoju o nazwie mezcal^[8]. Jej gatunkowa nazwa potatorum oznacza dla pijących^[7].
Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Znosi tylko niewielkie przymrozki (strefy mrozoodporności 9–12), z tego względu w Polsce może być uprawiana tylko jako roślina pokojowa lub w ogrzewanych szklarniach^[7].

Uprawa edytuj

Jest gatunkiem stosunkowo łatwym w uprawie. Dobrze rośnie w pojemnikach i doniczkach. Nadaje się na stanowiska słoneczne lub nieco tylko zacienione. Potrzebuje bardzo dobrze przepuszczalnej gleby^[6]. Najlepszym podłożem jest próchniczna lub gliniasta gleba z dużym dodatkiem żwiru lub gruboziarnistego piasku. Nie toleruje dużej wilgoci w podłożu, dobrze natomiast znosi suszę i wietrzną pogodę. Zimą przechodzi okres spoczynku. Najlepiej wówczas przenieść ją do chłodnego pomieszczenia (najlepiej o temperaturze 6-12 st. C). Wiosną dobrze jest wynieść ją na pole, należy jednak stopniowo przyzwyczajać ją do silniejszego światła. Nawozi się tylko dwa razy w roku – najlepiej w kwietniu i lipcu. Stosuje się nawóz z dużą ilością potasu^[7]. Latem rośnie dość szybko, jeśli ma wystarczającą ilość wody, ale należy pozwolić ziemi przeschnąć przed ponownym podlaniem. Zimą należy podlewać tylko tyle, aby liście nie kurczyły się^[6].

Rozmnaża się przez nasiona lub odrosty pojawiające się przy podstawie różyczki^[6].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-02] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
↑ World Flora Online. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
↑ Agave potatorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Agave potatorum. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Stuart Walton, Brian Glover, The Ultimate Encyclopedia of Wine, House Beer, Spirits and Liqueurs, wyd. Hermes, 1998, ISBN 978-1840380859

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-02] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).

[flora-4] World Flora Online. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).

[iucn-5] Agave potatorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[agave-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Agave potatorum. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).

[az-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[alco-8] Stuart Walton, Brian Glover, The Ultimate Encyclopedia of Wine, House Beer, Spirits and Liqueurs, wyd. Hermes, 1998, ISBN 978-1840380859

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]