Wikipedia

Emánuel Aladár Korompay

nauczyciel i oficer, ofiara zbrodni katyńskiej
(Przekierowano z Aladár Emánuel Korompay)

Emánuel Aladár Korompay (ur. 23 marca 1890 w Budapeszcie lub Levicach[1], zm. wiosną 1940 w Charkowie[2]) – węgierski nauczyciel akademicki, kapitan administracji Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Emánuel Aladár Korompay
Ilustracja
kapitan administracji kapitan administracji
Data i miejsce urodzenia

23 marca 1890
Budapeszt

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
I wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Medal Waleczności (Austro-Węgry)

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie zamożnych mieszczan Marcina i Emmy z Juhászów. Ukończył studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Budapeszteńskiego. Po studiach podjął pracę w charakterze nauczyciela języków klasycznych.

W 1914 został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej i wysłany na front galicyjski. Stacjonował w twierdzy przemyskiej. Na stopień chorążego został mianowany ze starszeństwem z 1 maja 1915, a na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Jego oddziałem macierzystym był Batalion Strzelców Polnych Nr 13. Został odznaczony Brązowym Medalem Waleczności[3][4].

W 1917 pojął za żonę tłumaczkę języka niemieckiego Mieczysławę Grabas (zm. 1944) ze Stubna. Mieli trzy córki: Ilonę (1918–2010), Martę (1919–1939) i Elżbietę (1921–1943). Po wojnie osiedlili się na krótko w Levicy. Jednak z powodu przyłączenia rodzinnego miasta do Czechosłowacji oraz przewrotu komunistycznego na Węgrzech, małżonkowie postanowili zamieszkać w Polsce (w Przemyślu).

 
Tablica na gmachu Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego upamiętniająca Emánuela Korompaya.

Emánuel Aladár Korompay przyjął polskie obywatelstwo i wstąpił do Wojska Polskiego. Zweryfikowany został w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 23. lokatą w korpusie oficerów administracyjnych, dział gospodarczy. W latach 1923–1924 pełnił służbę w Okręgowym Zakładzie Gospodarczym Nr X w Przemyślu. 31 marca 1924 awansował na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 22. lokatą w korpusie oficerów administracyjnych, dział gospodarczy. W 1928 pełnił służbę w Rejonowym Zakładzie Zbożowym w Przemyślu. W 1929 został przeniesiony w stan spoczynku.

W 1930 zajmował się przekładem na język węgierski powieści Zofii Kossak-Szczuckiej pt. Pożoga, mając także w planach tłumaczenie innych polskich dzieł literatury[5]. W tym samym roku 1930, dzięki przypadkowej znajomości, uzyskał etat lektora-hungarysty na Uniwersytecie Warszawskim (zastąpił na tym stanowisku dr. Adorjána Divéky, który po 12 latach miał skupić się wyłącznie na wykładach dziejów Węgier). Objął także posadę referenta prasowego i kulturalnego w ambasadzie Węgier oraz w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. Po przemianowaniu Uniwersytetowi Warszawskiemu imienia Józefa Piłsudskiego w 1935 zaproponował wszystkim lektorom z tej uczelni, ażeby przetłumaczyli na swój ojczysty język jedną z monografii o Marszałku[6]. Z powodu braku podręczników do nauki języka węgierskiego sam opracowywał niezbędne materiały. Opracował również pierwszy, zawierający 2800 haseł, słownik węgiersko-polski i polsko-węgierski, wydany w 1936[7], których opracowanie pierwotnie zapowiadał Instytut Węgierski w Warszawie[8][9]. W 1938 ukazały się jego rozmówki polsko-węgierskie.

W sierpniu 1939 przebywał z grupą studentów na Węgrzech, jednakże w poczuciu obowiązku wrócił do Polski i poddał się mobilizacji. Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów w Złoczowie. Od 15 listopada 1939 więziony był w obozie w Starobielsku[10][11]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[12], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[13]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1434[12].

Losy rodziny

edytuj

Jego żona Mieczysława wraz z córką Martą organizowały w czasie kampanii wrześniowej pomoc ofiarom bombardowania. Marta Korompay zginęła w trakcie bombardowania Hotelu Europejskiego. Mieczysława (ps. Mieczysława) oraz córka Elżbieta (ps. Grażyna) były łączniczkami kontrwywiadu AK. W styczniu 1943 zostały uwięzione i poddane torturom. Elżbieta w więzieniu otruła się cyjankiem, pośmiertnie została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Orderem Virtuti Militari[2]. Również żona Korompaya nie przeżyła okupacji – zmarła na tyfus w obozie Auschwitz w styczniu 1944. Trzecia córka Ilona przeżyła okupację, zmarła we wrześniu 2010[14].

Upamiętnienie

edytuj

Pamięć o osobie Emánuela Aladára Korompaya została w Warszawie uhonorowana dwiema tablicami pamiątkowymi: na ścianie domu, w którym mieszkał oraz na jednym z budynków Uniwersytetu Warszawskiego. Ponadto na terenie szkół nazaretanek na ulicy Czerniakowskiej w Warszawie zasadzono Dąb Pamięci[15]. Korompayowi poświęcono również materiał multimedialny z cyklu Epitafia katyńskie, opracowany przez Media Kontakt i Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[16][17][18]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[19][20][21].

Publikacje

edytuj
  • Słownik polsko-węgierski i polsko-węgierski Warszawa, 1936
  • Polak na Węgrzech: rozmówki polsko-węgierskie, Warszawa, 1938 (wydano na Węgrzech w 2010)
  • Lengyel utikalauz: lengyel-magyar beszélgetések fonetikus átiräsban, Warszawa, 1939

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ákos Engelmayer: Wspólny tragiczny los. Pokowiański Magazyn Kulturalny. [dostęp 2013-03-05].
  2. ↑ a b Aladár Emanuel Korompay - Biografia na stronie Katedry Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2010-08-12].
  3. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 258, 499.
  4. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 284, 848.
  5. ↑ Ze stosunków kulturalnych polsko-węgierskich. „Kurier Warszawski”. Nr 82, s. 3, 24 marca 1930. 
  6. ↑ Przekłady monografji o Marszałku Piłsudskim. „Kurier Warszawski”. Nr 269, s. 4, 1 października 1935. 
  7. ↑ Ruch wydawniczy. „Kurier Warszawski”. Nr 202, s. 13, 25 lipca 1936. 
  8. ↑ Z Instytutu węgierskiego w Warszawie. „Kurier Warszawski”. Nr 97, s. 5, 7 kwietnia 1936. 
  9. ↑ Z Instytutu Węgierskiego w Warszawie. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 99B, s. 4, 9 kwietnia 1936. 
  10. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 316. ISBN 83-7001-294-9.
  11. ↑ Sławomir Kalbarczyk, Polscy pracownicy nauki, ofiary zbrodni sowieckich w latach II wojny światowej. Zamordowani, więzieni, deportowani, Warszawa 2001, s. 115.
  12. ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 244.
  13. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  14. ↑ Konrad Sutarski, Wiadomość żałobna, „Polonia Węgierska”, nr 178, październik 2010, s. 20
  15. ↑ Prywatne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące Sióstr Nazaretanek w Warszawie - Rekonesans budapeszteński 12-15 marca 2009r.. [dostęp 2010-08-12].
  16. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 41 [dostęp 2024-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  17. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  18. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  19. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  20. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  21. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emánuel_Aladár_Korompay&oldid=75047225”