Aleksandr Wampiłow

Aleksandr Walentynowicz Wampiłow (ros. Александр Валентинович Вампилов; ur. 19 sierpnia 1937 w Czeremchowie, Rosyjska Federacyjna SRR, zm. 17 sierpnia 1972 w jeziorze Bajkał, Rosyjska Federacyjna SRR) – rosyjski dramaturg i prozaik. Autor sztuk teatralnych podejmujących problemy konformizmu i kompromisów moralnych[1].

Aleksandr Wampiłow
ros. Александр Валентинович Вампилов
A. Sanin
ilustracja
Imię i nazwisko

Aleksandr Walentynowicz Wampiłow

Data i miejsce urodzenia

19 sierpnia 1937
Czeremchowo

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1972
Bajkał

Narodowość

rosyjska, buriacka

Język

rosyjski

Alma Mater

Państwowy Uniwersytet w Irkucku

Dziedzina sztuki

proza, dramat

Ważne dzieła
  • Polowanie na kaczki
  • Dwadzieścia minut z aniołem

Życiorys edytuj

Urodził się 19 sierpnia 1937 roku, gdy jego rodzice przebywali w ośrodku administracyjnym Kutulik w regionie ałarskim w obwodzie irkuckim. Chociaż często za miejsce jego narodzin podaje się właśnie Kutulik[2], to w rzeczywistości urodził się w klinice porodowej sąsiedniego miasta Czeremchowo w regionie czeriemchowowskim[3][4].

Jego rodzicami byli Walentin Nikiticz Wampiłow i Anastasija Prokopjewna Wampiłowa-Kopyłowa. Ojciec, z narodowości Buriat, był pedagogiem, który wkrótce po narodzinach syna został aresztowany 17 stycznia 1938 roku i w tym samym roku 9 marca rozstrzelany na rozkaz trojki irkuckiego oddziału NKWD. W lutym 1957 roku został pośmiertnie rehabilitowany. Jego matka po śmierci męża została z czwórką dzieci (Michaiłem, Walentinem, bliźniakami Galiną i Władimirem) i kontynuowała pracę jako nauczycielka matematyki w liceum w Kutuliku, a wychowywaniem dzieci zajęła się jej matka, a babka pisarza (jej ojca brakowało, ponieważ również był represjonowany)[5][6].

W latach 1955-1960 uczył się na wydziale historyczno-filologicznym na Państwowym Uniwersytecie w Irkucku. Na trzecim roku studiów zadebiutował jako pisarz opowiadaniem Piersidskaja sirien', które zostało opublikowane pod pseudonimem A. Sanin 1 października 1957 w gazecie „Irkuckij uniwiersitiet”[5]. Drugie opowiadanie Stieczenije obstojatelstw zostało opublikowane w tej samej gazecie 4 kwietnia 1958 roku i następnie w almanachu „Angara”. Pod tym samym tytułem w 1961 roku Wampiłow wydał pierwszą książkę zawierającą humorystyczne opowiadania i dramaty.

W październiku 1959 roku, będąc na piątym roku, Wampiłow został pracownikiem obwodowej gazety „Sowietskaja mołodioż”. W niej pracował do lutego 1964 roku jako pracownik ds. literatury, kierownik oddziału, sekretarz. Opuszczając redakcję, pisarz nie zerwał z nią kontaktu i od czasu do czasu wyjeżdżał służbowo w jej imieniu[6].

W 1964 napisał pierwszy większy dramat - Rozstanie w czerwcu (autor wielokrotnie przerabiał utwór - znane są 4 warianty). Próby zainteresowania teatrów wystawieniem sztuki zakończyły się bez sukcesu. Przełom nastąpił dopiero w 1966 roku, gdy dramat został wystawiony na deskach Teatru Dramatu w Kłajpedzie dzięki młodemu białoruskiemu reżyserowi Wadimowi Dopkiunasowi. Sukces sztuki otworzył drzwi do kolejnych teatrów ZSRR - w 1970 roku dramat był wystawiany już w 8 teatrach, chociaż nie w tych w stolicach (dopiero po jego śmierci zaczęły być wystawiane m.in. w moskiewskim Teatrze im. Jermołowej i Teatrze im. Stanisławskiego oraz w leningradzkim Wielkim Teatrze Dramatycznym)[6].

Jesienią 1965 roku, na wniosek Czitinskiego Seminarium Młodych Pisarzy, Wampiłow został przedstawiony jako kandydat do Związku Pisarzy ZSRR.

 
Pomnik Wampiłowa w Listwiance przy miejscu jego śmierci

17 sierpnia 1972, na dwa dni przed 35 urodzinami, Wampiłow zginął tragicznie - utonął w jeziorze Bajkał przy wypływie rzeki Angara (przewróciła się łódź motorowa)[7]. Został pochowany na Cmentarzu Radiszczewskim w Irkucku[6]. Przy miejscu śmierci na brzegu jeziora Bajkał w osadzie Listwianka postawiono pamiątkowy pomnik.

Przez całą karierę literacką Wampiłow napisał ok. 70 opowiadań, dramatów, szkiców, artykułów i felietonów, a jego utwory zostały przetłumaczone m.in. na język angielski, białoruski, bułgarski, chiński, czeski, estoński, francuski, hiszpański, lezgiński, łotewski, mołdawski, mongolski, niemiecki, norweski, polski, rumuński, serbski, słowacki, węgierski.

Wybrana twórczość[8] edytuj

Dramaty wieloaktowe
Dramaty jednoaktowe
Krótkie scenki teatralne
  • Miesiac w dieriewnie, ili Gibiel odnogo lirika (ros. Месяц в деревне, или Гибель одного лирика)
  • Cwiety i gody (ros. Цветы и годы)
  • Swidanje. Scenka iz nierycarskich wriemion (ros. Свидание. Сценка из нерыцарских времён)
  • Kwartirant (ros. Квартирант)
  • Kładbiszcze słonow (ros. Кладбище слонов)
  • Process (ros. Процесс)
  • Rafael (ros. Рафаэль)
Proza
  • 1957 - Piersidskaja sirien' (ros. Персидская сирень) - debiut Wampiłowa, opowiadanie wydane pod pseudonimem A. Sanin
  • 1958 - Stieczenije obstojatelstw (ros. Стечение обстоятельств)
  • Iz zapisnych kniżek (ros. Из записных книжек)
  • Pis'ma (ros. Письма)

Przypisy edytuj

  1. Wampiłow Aleksandr Walentinowicz - Zapytaj.onet.pl, portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2017-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (pol.).
  2. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-11)].
  3. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-07)].
  4. http://www.zavtra.ru/cgi/veil/data/zavtra/99/299/71.html
  5. a b http://vampilov-irk.ru/about.htm
  6. a b c d Биография Александр Вампилов, www.peoples.ru [dostęp 2017-11-16].
  7. Новая Российская энциклопедия: в 12 т. / Редкол.: А. Д. Некипелов, В. И. Данилов-Данильян и др. – М.: ООО «Издательство „Энциклопедия“» Т. 3 Бруней – Винча, 2007. – 480 с
  8. Teatr w Polsce - polski wortal teatralny, www.e-teatr.pl [dostęp 2017-11-16].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj