Alex Dancyg
Alex Dancyg (ur. 21 lipca 1948 w Warszawie, zm. po 7 października 2023 w Strefie Gazy) – polski i izraelski historyk, działacz na rzecz dialogu polsko-żydowskiego[1].
 Alex Dancyg (2000) | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 lipca 1948 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
po 7 października 2023 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujMłodość i pochodzenie
edytujPrzodkowie Alexa Dancyga ze strony ojca wywodzili się z wileńskich litwaków, a ze strony matki z Ostrowi Mazowieckiej[2]. Urodził się w Warszawie jako drugie dziecko Niny (Nychy) i Marcina (Mordechaja) Dancygów[1]. Jego ojciec, warszawiak od kilku pokoleń, był z wykształcenia prawnikiem, zaś matka – historyczką. Rodzice pochodzili z Warszawy, a okupację niemiecką okresu II wojny światowej przeżyli na Kresach Wschodnich ukrywając się pod fałszywym nazwiskiem: Danecki. Większość rodziny jego ojca zginęła w trakcie holocaustu[3]. Jego ojciec, Marcin Dancyg, był stalinowskim sędzią wojskowym w stopniu podpułkownika, a po przejściu do rezerwy – adwokatem[4].
W 1957 roku Alex Dancyg wyjechał wraz z rodzicami do Izraela. Był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair. Ukończył studia historyczne[1].
Praca zawodowa
edytujBył wieloletnim współpracownikiem Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem. Od 1990 roku prowadził kursy dla przewodników opiekujących się grupami Izraelczyków przyjeżdżających do Polski. Był również współpracownikiem Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”[1].
W 1999 roku powstał poświęcony Alexowi Dancygowi, dokumentalny film biograficzny pt. Czytając Sienkiewicza na pustyni Negev w reż. Krzysztofa Bukowskiego, który otrzymał Nagrodę Specjalną „Brązowy Lajkonik” na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w 2000 roku[5].
W 2012 roku ukazał się poświęcony mu reportaż Polskiego Radia, autorstwa Marty Rebzdy pt. Podwójna tożsamość[6].
W 2013 roku Kapituła Fundacji Polcul przyznała mu nagrodę im. Eudoksji Rakowskiej za „wieloletnią działalność na rzecz edukacji historycznej młodzieży izraelskiej i polskiej”[7]. W 2023 roku, gdy był przetrzymywany jako zakładnik przez Hamas (patrz poniżej), został nagrodzony tytułem „Człowiek Pojednania” przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów[8].
W 2014 roku nakładem Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” ukazał się drugi tom z cyklu Opowieści z Bramy pt. Dancyg (Lublin, ISBN 978-83-61064-57-2) zawierający zapis rozmów z Alexem Dancygiem zarejestrowanych w ramach Programu Historia Mówiona[9].
14 marca 2024 w Synagodze Nożyków został laureatem Nagrody Specjalnej Orła Jana Karskiego[10].
Uprowadzenie
edytuj7 października 2023 roku kibuc Nir Oz, w którym mieszkał, został napadnięty przez bojowników Hamasu w ramach ataku tej organizacji na Izrael, co zapoczątkowało wojnę Izraela z Hamasem[11][12][13]. Dancyg znalazł się wówczas w grupie mieszkańców kibucu uprowadzonych i zabranych do Strefy Gazy przez Hamas jako zakładnicy[14][15]. O uprowadzeniu Dancyga poinformowały polskie media wskazując, że jest on obywatelem zarówno polskim, jak i izraelskim[16]. W związku z porwaniem Alexa Dancyga, w serwisie społecznościowym Facebook, powstał profil Help Bring Alex Home nagłośniający sprawę uprowadzenia Dancyga. Polski performer Dariusz Paczkowski wykonał natomiast w Warszawie szereg graffiti z napisem – Alex Dancyg – ambasador dialogu[17].
16 października 2023 roku list jego syna Matiego z apelem o uwolnienie ojca został odczytany na pl. Grzybowskim w Warszawie podczas spotkania „Pamięci ofiar Hamasu – O powrót porwanych”[18].
10 marca 2024 media powiązane z Hamasem donosiły o śmierci Dancyga, który miał zginąć w wyniku izraelskiego nalotu na miasto Chan Junus[19]. Informacje te nie zostały jednak potwierdzone ani przez izraelskie służby, ani przez rodzinę[20].
22 lipca 2024 roku Siły Obronne Izraela potwierdziły śmierć Alexa Dancyga, która nastąpiła kilka miesięcy wcześniej[21]. Okoliczności jego śmierci nie zostały ujawnione[21][22]. Siły Obronne Izraela wszczęły śledztwo mające wyjaśnić przyczyny śmierci Dancyga, pod uwagę brana jest możliwość przypadkowego zabicia przez siły izraelskie[23].
20 sierpnia 2024 izraelskie wojsko odzyskało z rąk Hamasu ciało Alexa Dancyga[24][25].
Odznaczenia
edytuj- Srebrny Krzyż Zasługi[26]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej[26]
- Nagroda Orła Jana Karskiego (specjalna)[27]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Alex Dancyg (ur. 1948). teatrnn.pl. [dostęp 2023-10-15].
- ↑ Dancyg 2014 ↓, s. 8–9.
- ↑ ''Alex Dancyg: – Jestem Żydem i Polakiem'' [online], gazetalubuska.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Marcin Zaborski. Pozorna próba „destalinizacji” warszawskiej adwokatury w 1956 r., cz. 1 – analiza. Otwarte zebranie podstawowej organizacji partyjnej PZPR przy izbie adwokackiej w Warszawie 26 i 30 października 1956 r.. „Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda”. 4 (1 (7)), s. 132–136, 140, 2021. Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów. ISSN 2657-7984.
- ↑ ''Czytając Sienkiewicza na pustyni Negev'' [online], filmpolski.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ ''„Podwójna tożsamość” – Marta Rebzda'' [online], trojka.polskieradio.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ ''Alex Dancyg – laudacja'' [online], polcul.pl [dostęp 2023-10-23].
- ↑ ''Alex Dancyg uhonorowany przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów tytułem Człowiek Pojednania za rok 2023'' [online], prchiz.pl [dostęp 2023-11-30].
- ↑ ''Alex Dancyg. Historie z Bramy. T. 2'' [online], teatrnn.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ W Synagodze Nożyków wręczono Nagrodę Specjalną Orła Jana Karskiego dla Alexa Dancyga [online], dzieje.pl [dostęp 2024-03-14] (pol.).
- ↑ „Palą nas. Dusimy się”. Przerażająca relacja z Izraela, nie żyje cała rodzina. o2.pl, 2023-10-13. [dostęp 2024-01-31]. (ang.).
- ↑ Ruth Marks Eglash: Kibbutz Nir Oz, where Hamas’ mass terror attack became personal. jewishinsider.com, 2023-11-17. [dostęp 2024-01-31]. (ang.).
- ↑ Lori Hinnant, Sam McNeil: ‘We are officially hostages.’ How the Israeli kibbutz of Nir Oz embodied Hamas’ hostage strategy. [w:] World News [on-line]. apnews.com, 2023. [dostęp 2024-01-31]. (ang.).
- ↑ ''Izrael. Nieoficjalnie: Terroryści porwali Alexa Dancyga. „Przyjaciel Polski, historyk”'' [online], wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ ''Obywatel Polski wśród zakładników Hamasu'' [online], pap.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ ''Alex Dancyg porwany przez bojowników Hamasu. Rozmowa z Robertem Szuchtą'' [online], tvn24.pl [dostęp 2023-10-15].
- ↑ Krzysztof Bielawski, ''Uwolnić Aleksa Dancyga!'' [online], jewish.pl [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Mati Danzig, ''List syna porwanego przez Hamas Alexa Dancyga: Ojcze, wróć do domu'' [online], polityka.pl [dostęp 2023-10-24].
- ↑ Pojawiły się doniesienia o śmierci Alexa Dancyga. Komentarz polskiego MSZ [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
- ↑ Hamas: Nie żyje polski historyk uprowadzony w Strefie Gazy [online], tvp.info [dostęp 2024-03-10] (pol.).
- ↑ a b Hostages Alex Dancyg, Yagev Buchshtab confirmed dead, IDF likely at fault [online], The Jerusalem Post | JPost.com, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
- ↑ Anna Wolska, Izraelska armia: Alex Dancyg, zakładnik Hamasu z polskim obywatelstwem, nie żyje [online], euractiv.pl, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
- ↑ Emanuel Fabian, Toi Staff, IDF announces deaths of hostages Alex Dancyg and Yagev Buchshtav in Hamas captivity [online], The Times of Israel, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
- ↑ IDF confirms it retrieved bodies of 6 hostages from Gaza, including previously unnamed Alex Dancyg | The Times of Israel.
- ↑ W grupie odnalezionych ciał znalazł się Alex Dancyg, polsko-izraelski historyk i działacz na rzecz dialogu polsko-żydowskiego. Informację o jego śmierci izraelskie służby przekazały opinii publicznej pod koniec lipca. [online], www.onet.pl [dostęp 2024-08-23] (pol.).
- ↑ a b “Bliżej siebie…”- pomysłodawca i promotor spotkań młodzieży polskiej z izraelską z wizytą w naszej szkole.. lo.zyrardow.edu.pl. [dostęp 2023-10-23].
- ↑ Nagroda Specjalna Orła Jana Karskiego dla Alexa Dancyga – zakładnika terrorystów Hamasu [online], onet.pl [dostęp 2024-03-07] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Alex Dancyg: Historie z Bramy (Historie z Bramy. Alex Dancyg). T. 2. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, s. 94 s, seria: Opowieści z Bramy. ISBN 978-83-61064-57-2. [dostęp 2024-03-11].
Linki zewnętrzne
edytuj- Katarzyna Juszczak van Rooijen: „Możecie pomóc mu wrócić”. Dramatyczny apel rodziny i przyjaciół Alexa Dancyga, porwanego przez Hamas. jedennewsdziennie.pl. [dostęp 2023-10-21].