Alina Obidniak

polska aktorka

Alina Obidniak-Szepniewska (ur. 29 czerwca 1931 w Krośnie, zm. 29 października 2021 w Jeleniej Górze[1][2]) – polska reżyserka teatralna, telewizyjna i filmowa, aktorka, feministka i działaczka ekologiczna; była dyrektor naczelną i artystyczną Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1964–1970), Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze (1973–1988 i 2000) oraz zastępcą dyrektora Ośrodka im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu (1990).

Alina Obidniak
Data i miejsce urodzenia

29 czerwca 1931
Krosno

Data i miejsce śmierci

29 października 2021
Jelenia Góra

Zawód

reżyserka, aktorka

Lata aktywności

1961–2010

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Życiorys

edytuj

Ukończyła studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, gdzie rozpoczęła się jej wieloletnia przyjaźń z Jerzym Grotowskim, reżyserskie we Wszechrosyjskim Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie, pod opieką profesora Ołeksandra Petrowycza Dowżenki, a także reżyserię filmową w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Reżyserowała na deskach teatrów w Polsce oraz za granicą, między innymi w Tuzli (Bośnia i Hercegowina) i Veszprém (Węgry). Była dyrektorką naczelną i artystyczną Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1964-1970) oraz Teatru im. C. K. Norwida w Jeleniej Górze (1973-1988 i 2000).

Jako ich dyrektorka przyczyniła się do tego, że zaczęły odgrywać ważną rolę również w europejskim życiu teatralnym: w 1978 Teatr im. Norwida, jako jedna z nielicznych europejskich scen dramatycznych, został nagrodzony przez krytykę na Festiwalu Teatru Narodów (Théâtre des Nations) w Caracas. Obidniak nawiązała współpracę z uznanymi twórcami, m.in. Henrykiem Tomaszewskim, Krzysztofem Pankiewiczem, Jean-Marie Pradierem i Adamem Hanuszkiewiczem. Zapraszała młodych reżyserów, umożliwiając im debiuty. Odkryła talenty reżyserskie, między innymi Mikołaja Grabowskiego, Waldemara Zawodzińskiego i Krystiana Lupy, któremu stworzyła dogodne, niemal laboratoryjne warunki dla rozwoju[3]. Za jej pierwszej dyrekcji zaangażowała do zespołu jeleniogórskiego teatru między innymi Marię Maj, Irenę Dudzińską, Janinę Szarek, Krzysztofa Janczara, Wojciecha Ziemiańskiego, Piotra Skibę, Andrzeja Szczytkę i Krzysztofa Bienia. Zaś za drugiej dyrekcji, ponownie oddała scenę reżyserom młodego pokolenia: Mai Kleczewskiej, Aldonie Figurze i Piotrowi Kruszczyńskiemu.

Z jej inicjatywy od 1973 odbywają się coroczne Jeleniogórskie Spotkania Teatralne z udziałem zespołów krajowych i zagranicznych, a od 1982 Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych[4]. W 1979 w Jeleniej Górze przy Teatrze im. C. K. Norwida założyła Ośrodek Badań i Praktyk Kulturowych, który miał charakter międzynarodowy i prowadził interdyscyplinarne badania teatralne. W 1988 roku Obidniak wycofała się z kierowania teatrem. Po demontażu systemu komunistycznego w Polsce stała się działaczką feministyczną i wkrótce została polską laureatką nagrody „Kobieta Europy” przyznawanej przez Komisję Europejską. Była laureatką kilkudziesięciu nagród w dziedzinie teatru, m.in. nagród za reżyserię na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych oraz nagrody z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru. W 1990 pełniła funkcję zastępcy dyrektora w nowo powstałym Ośrodku Grotowskiego we Wrocławiu (dzisiejszy Instytut im. Jerzego Grotowskiego)[5], jest twórczynią Laboratorium Samorozwoju oraz prezesem Stowarzyszenia Centrum Inicjatyw Kulturotwórczych.

Była siostrą aktora i reżysera Karola Obidniaka (1923–1992).

Nagrody

edytuj
  • 1962 – Kalisz – II KST – nagroda za reżyserię „Irkuckiej historii” w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie
  • 1965 – Kalisz – V KST – nagroda za inscenizację „Pamiętnika matki” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
  • 1965 – Nagroda MKiS zespołowa III stopnia z Danutą Kopotowską, Jerzym Ławaczem, Karolem Obidniakiem i Jadwigą Sulińską za inscenizację i realizację „Pamiętnika matki” według książki Marcjanny Fornalskiej
  • 1966 – Kalisz – VI KST – II nagroda za przedstawienie „Pogranicze południk 15"
  • 1968 – Kalisz – VIII KST – II nagroda za reżyserię „Kordiana” w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
  • 1975 – Nagroda Wojewody Wrocławskiego za szczególne osiągnięcia w rozpowszechnianiu kultury teatralnej na Dolnym Śląsku
  • 1986 – Nagroda Prasy Dolnośląskiej za rok 1985
  • 1995 – tytuł polskiej Kobiety Europy
  • 2001 – Statuetka „Wojciecha 200-lecia” przyznana z okazji 200–lecia Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
  • 2003 – z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru nagroda marszałka województwa dolnośląskiego
  • 2012 – Laur Ekoprzyjaźni 2012 przyznany przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu „za wybitne zasługi na rzecz ekologii”[6]
  • 2013 – Statuetka „Kobiece Twarze” w kategorii kobieta w kulturze[7]
  • 2020 - Złoty Kluczyk 2020, przyznawany przez Fundację „Nowin Jeleniogórskich”, za całokształt twórczości i działalności[8]

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. portalik24: Zmarła Alina Obidniak. facebook. [dostęp 2021-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-30)]. (pol.).
  2. Alina Obidniak nie żyje. jelonka.com. [dostęp 2021-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-30)]. (pol.).
  3. Jelenia Góra. Jubileusz Aliny Obidniak [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2016-06-10].
  4. Elster: Spotkanie z naszą Cesarzową Teatrów Ulicznych w Krakowie. jelonka.com, 2013-07-13. [dostęp 2022-04-02]. (pol.).
  5. Strona główna – Instytut im. Jerzego Grotowskiego [online], Instytut im. Jerzego Grotowskiego [dostęp 2016-06-10] (pol.).
  6. Wrocław. Laur dla Aliny Obidniak [online], e-teatr.pl [dostęp 2016-06-10].
  7. Alina Obidniak laureatką „Kobiecych Twarzy”. jelonka.com, 2013-11-19. [dostęp 2022-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-03)]. (pol.).
  8. Gala Srebrnych Kluczyków inna niż poprzednie. nj24.pl. [dostęp 2020-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-14)]. (pol.).
  9. Medal Gloria Artis dla Aliny Obidniak!. nj24.pl, 2011-09-25. [dostęp 2022-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj