Andrzej (budowniczy toruński)
Mistrz Andrzej, meyster Andris (ur. prawdopodobnie ok. 1370, zm. 1420) – budowniczy miejski Starego Miasta w Toruniu, prawdopodobny budowniczy toruńskiego Ratusza Staromiejskiego.
| Data urodzenia |
ok. 1370? |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Praca | |
| Styl | |
| Budynki |
Ratusz Staromiejski w Toruniu |
Życiorys
edytujMistrz Andrzej, urodzony nie później niż około 1370, figurował w dokumentach źródłowych jako budowniczy miejski w Toruniu od 1392[1][2]. Funkcję miejskiego budowniczego pełnił nie dłużej niż do 1417, w tym roku pojawia się bowiem w źródłach jego następca Jakub[1]. Nie jest znane pochodzenia Andrzeja oraz data jego zatrudnienia w Toruniu. Niemiecki historyk Arthur Semrau błędnie uznał, że mistrz pochodzi z Królewca. Błąd wynikał z pomylenia adresata z nadawcą w korespondencji cechowej z 1392 roku. Pismo, uznane przez Semraua za wysłane z Królewca, jest w rzeczywistości odpowiedzią (bądź szkicem odpowiedzi) cechu toruńskiego do cechu murarskiego w Królewcu. Sygnatariuszami pisma byli starsi cechu: Mistrz Andrzej, Nicolaus Wysschegrode, Hannos Wyes, Hannus Gotland[3].
Z przekazów źródłowych wynika, że od 1399 Andrzej był właścicielem domu przy ulicy Mostowej; dom ten sprzedał w 1419[1]. W 1400 rada miasta Gdańska na prośbę rady toruńskiej rozstrzygała spór mistrza Andrzeja z czeladnikiem murarskim Vynkenczaylem. Spór był związany z niechęcią mistrza do czeladników niemieckich i zarazem niechęcią czeladnika Vynkenczayla do pracy z Polakami[4].
Odnotowano także kilka zapłat dla mistrza Andrzeja. W 1407 odebrał on 1 grzywnę, 10 skojców i 7 denarów za prace przy kościele św. Janów[2][5]. Zapłata za pracę przy kościele można łączyć z budową kaplic, których autorstwo jest przypisywane Andrzejowi[6]. W 1409 pobrał wynagrodzenie w wysokości 24 soldów za udział w wyprawie na zamek w Bobrownikach (ziemia dobrzyńska)[2][1]. Przypuszczalnie mistrz Andrzej pracował przy budowie kaplic kościoła św. Jana[5].
Artur Semrau, a za nim inni historycy (w tym Eugeniusz Gąsiorowski) są wśród badaczy przypisujących mistrzowi Andrzejowi wzniesienie Ratusza Staromiejskiego w Toruniu[7][8]. Jednym z potwierdzających to argumentów jest zbieżność dat zakończenia budowy ratusza z zakupem domu przez mistrza Andrzeja (1399), świadczącym o otrzymaniu przez niego znacznej sumy pieniędzy – być może właśnie za prace przy ratuszu. Zdaniem Eugeniusza Gąsiorowskiego mistrz Andrzej był również twórcą domu rodziny Hütfeldów na rogu ulic Ciasnej i Łaziennej (później zwanego Domem Eskenów)[9].
Śmierć mistrza Andrzeja nastąpiła najpewniej w 1420, z tego roku pochodzi bowiem zapis źródłowy o podziale majątku dokonanym przez wdowę[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Gąsiorowski 2004 ↓, s. 71.
- ↑ a b c Frycz 1985 ↓, s. 11.
- ↑ Gąsiorowski 2004 ↓, s. 70.
- ↑ Gąsiorowski 2004 ↓, s. 72.
- ↑ a b Gąsiorowski 2004 ↓, s. 73.
- ↑ Frycz 1985 ↓, s. 11, 13.
- ↑ Gąsiorowski 2004 ↓, s. 70, 72–73.
- ↑ Frycz 1985 ↓, s. 13.
- ↑ Gąsiorowski 2004 ↓, s. 72–73.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Frycz: Mistrz Andrzej (ok. 1370?–1420) budowniczy miejski. W: Józef Poklewski (red.): Artyści w dawnym Toruniu. Warszawa-Poznań-Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
- Eugeniusz Gąsiorowski: Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004. ISBN 83-87083-78-X.