Andrzej Firlej (wojewoda sandomierski)
Andrzej Firlej herbu Lewart (ur. ok. 1583 – zm. 1649) – wojewoda sandomierski w 1649 roku, kasztelan bełski w latach 1638–1649, rotmistrz królewski od 1611 roku.
.PNG)
| |
 Lewart | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1583 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Barbara z Kozińskich Zbaraska |
| Żona |
1. Helena Dorohostajska 2. Dorota Przyjemska |
Syn Andrzeja Firleja i Barbary z Kozińskich księżnej Zbaraskiej, wdowy po Jerzym; wnuk Jana.
Studiował w Heidelbergu w latach 1601–1604, Bazylei w latach 1604-1606, Genewie w 1605 roku, Orleanie w 1606 roku, Paryżu w 1606 roku[1].
Był gorliwym wyznawcą kalwinizmu i właścicielem Kocka, gdzie spora część mieszkańców wyznawała kalwinizm. Tam utrzymywał razem z żoną szkołę kalwińską, oraz zbór. Jako spadkobierca Anny Hojskiej, fundatorki klasztoru poczajowskiego, w 1623 najechał go, obrabował cerkiew klasztorną i skradł ikonę Matki Bożej. W 1648 Kock uległ spaleniu przez Kozaków, a kościół przejęli katolicy. Firlej wybudował wtedy nowy, murowany budynek zboru, który pod patronatem jego żony istniał do jej śmierci w 1661 roku.[2]
W początkach 1649 na sejmie koronacyjnym mianowany decyzją Jana Kazimierza wbrew oporom izby poselskej jednym z trzech regimentarzy[3], czasowo zastępujących wziętych do niewoli hetmanów wielkiego Potockiego i polnego Kalinowskiego. W lipcu i sierpniu 1649 z królewskiej nominacji był dowódcą wojsk broniących Zbaraża w trakcie jego oblężenia[4]. Po ugodzie zborowskiej wyprowadził wojsko ze Zbaraża na leże zimowe. Jesienią 1649 roku był wraz ze Stanisławem Lanckorońskim wyznaczony do komisji, której zadaniem była likwidacja długów wojskowych. Król Jan Kazimierz w uznaniu jego zasług mianował go wojewodą sandomierskim po Władysławie Dominiku Zasławskim, który zwolnił ten urząd zostając wojewodą krakowskim[5].
Jego kazanie pogrzebowe wygłosił i opublikował pastor Krzysztof Padlewski pt. Tumulus heroicus).
Przypisy
edytuj- ↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, R. 119, nr 2 (2012), s. 276.
- ↑ Stanisław Tworek, Działalność oświatowo kulturalna małopolskiego kalwinizmu, 1970, s. 258-271.
- ↑ Pozostałymi byli Stanisław Lanckoroński (hetman) i Mikołaj Ostroróg. (Ludwik Kubala Jerzy Ossoliński Wydanie 2 poprawione i uzupełnione przez autora, Warszawa, Ossolineum 1924, s.342)
- ↑ Jan Widacki 1988 ↓, s. 186–187.
- ↑ Jan Nepomucen Chądzyński 1850 ↓, s. 101.
Bibliografia
edytuj- Jan Widacki: Kniaź Jarema. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1988. ISBN 83-216-0797-7.
- Jan Nepomucen Chądzyński: Wspomnienia sandomierskie i opis miasta Sandomierza. Warszawa: 1850.
- Władysław Czapliński: Andrzej Firlej. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny.