Aphanomyces
Aphanomyces de Bary – rodzaj organizmów grzybopodobnych zaliczanych do lęgniowców[1]. Jest jedynym rodzajem rzędu Saprolegniales, w którym występują gatunki powodujące choroby roślin[2].
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Aphanomyces |
| Nazwa systematyczna | |
| Aphanomyces de Bary Jb. wiss. Bot. 2: 178 (1860)[1] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Aphanomyces stellatus de Bary 1860 | |
Morfologia edytuj
Rodzaj Aphanomyces charakteryzuje się drobnymi strzępkami, których średnica nie przekracza 20 mikrometrów, a barwa od półprzeźroczystej do jasnobrązowej. Strzępki wegetatywne nie różnią się od nitkowatych zoosporangiów, które pływki (zoospory) wytwarzają w rzędzie w strzępkach. To uwolnienie pierwotnie utworzonych pływek jest taksonomicznie ważną cechą odróżniającą Aphanomyces od innych rodzajów z rzędu. Podobnie jak rodzaj Achlya, tworzą oospory w grupach natychmiast po uwolnieniu. Czasami pływki tworzą również oospory w zoosporangiach, jak w rodzaju Aplanes. Pierwotne pływki są przeważnie wydłużone, elipsoidalne lub wrzecionowate, drugorzędne natomiast mają kształt nerkowaty i sz boku posiadają dwie różne wici. Lęgnie, które zwykle tworzą się pojedynczo lub rzadko w parach, są różnej wielkości, różnego kształtu li mają różnorodną fakturę powierzchni. Plemnie są na ogół dikliniczne lub jednoskośne, rzadko androgyniczne[3].
Jest komórczakiem, tworzy plechę bez przegród rozgałęziających się pod kątem prostym, dość rzadko. Jest homotaliczna. Lęgnie i plemnie tworzą się na tych samych, lub odległych strzępkach. Lęgnie prawie kuliste o podwójnej ścianie. Ściana zewnętrzna gładka, wewnętrzna tworzy sinusoidalną linię, czasami brodawkowaną. Lęgnie powstają na końcach krótkich odgałęzień strzępek i oddzielone są septą. Czasami otoczone są kilkoma plemniami o cylindrycznym lub maczugowatym kształcie[4].
Cykl życiowy edytuj
Po zapłodnieniu powstają kuliste, hialinowe lub żółtawe oospory, wewnątrz z dwoma ciałkami; dużym, owalnym i ciemnym w środku, oraz małym, kulistym i świecącym. Po okresie spoczynku oospory kiełkują tworząc strzępkę infekcyjną lub pływkę. Oospory mają zdolności chemotaktyczne; kiełkują po chemicznym rozpoznaniu korzeni żywiciela. Po ich zasiedleniu tworzą strzępki z zarodniami, które morfologicznie nie odróżniają się od strzępek. Powstają w nich owalne zarodniki pierwotne gromadzące się na szczycie zarodni. Po wypłynięciu z niej otorbiają się tworząc kuliste cysty z brodawkami. Następnie cysty te kiełkują tworząc pływki. Mają nerkowaty kształt i na boku dwie wici. Za ich pomocą pływają w wodzie glebowej pomiędzy grudkami gleby. Gdy pływki napotkają włośniki żywiciela tracą wici i kiełkują tworząc strzępkę infekcyjną, która przebija skórkę włośników i wnika do ich wnętrza, a powstające z niej strzępki grzybni kolonizują korzenie. Wewnątrz tkanek żywiciela tworzą się lęgnie i plemnie, a gdy tkanki żywiciela już obumierają, powstają oospory[4][2].
Niektóre należące do tego rodzaju gatunki są sprawcami groźnych chorób, powodujących duże straty w rolnictwie. A. euteiches wywołuje zgniliznę korzeni roślin strączkowych, a A. cochlioides zgorzel siewek buraka[2].
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leptolegniaceae, Saprolegniales, Saprolegniidae, Peronosporea, Incertae sedis, Oomycota, Chromista[1].
Rodzaj Aphanomyces utworzył Heinrich Anton de Bary w 1860 r.[1]
Niektóre gatunki:
- Aphanomyces euteiches Drechsler 1925
- Aphanomyces cochlioides Drechsler 1929
- Aphanomyces laevis de Bary 1860
- Aphanomyces phycophilus de Bary 1860
- Aphanomyces stellatus de Bary 1860
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).
- ↑ a b c Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
- ↑ Javier Diéguez-Uribeondo i inni, Phylogenetic relationships among plant and animal parasites, and saprotrophs in Aphanomyces (Oomycetes), „Fungal Genetics and Biology”, 46 (5), maj 2009, s. 365–376.
- ↑ a b Teresa J. Hughes, Craig R. Grau, Aphanomyces root rot (common root rot) of legumes [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).