Wikipedia

Balizuar obrożny

gatunek drapieżnego ssaka
(Przekierowano z Arctonyx collaris)

Balizuar obrożny[16], balizuar (Arctonyx collaris) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Melinae w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae), występujący w południowej i południowo-wschodniej Azji.

Balizuar obrożny
Arctonyx collaris
F. Cuvier, 1825[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Rodzina

łasicowate

Podrodzina

Melinae

Rodzaj

balizuar

Gatunek

balizuar obrożny

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1825 roku francuski zoolog i paleontolog Frédéric Cuvier, w rozdziale dotyczącym balizaura, opublikowanym w piątej części publikacji pod redakcją Cuviera i Étienne’a Geoffroy Saint-Hillaire’a poświęconej historii naturalnej ssaków[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „góry oddzielające Bhutan od Hindustanu”[17]. Pierwotny opis balizaura opierał się na rycinie autorstwa Alfreda Duvaucela przedstawiającej dwa zwierzęta wystawione w menażerii w Barrackpore w Bengalu Zachodnim[8]. W 2008 roku amerykańsko-singapurski zespół teriologów (Amerykanie Kristofer Michael Helgen i Lauren E. Helgen oraz Singapurczyk Norman T-L. Lim) w artykule dotyczącym rewizji taksonomicznej rodzaju Arctonyx wyznaczyli neotyp: jest to skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura AMNH M-171170) ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej[8][18]. Neotyp pochodził z Nongpoh (25°54′N 91°53′E/25,900000 91,883333), w górach Khasi, w stanie Meghalaya, w Indiach[8].

We wcześniejszych ujęciach systematycznych Arctonyx uważany był za monotypowy[19][20] z gatunkiem A. collaris i sześcioma podgatunkami[17][20]; jednak w 2008 roku analiza oparta o dane morfologiczne i genetyczne wykazała, że do rodzaju Arctonyx należą trzy odrębne gatunki[21] – wspomniany A. collaris oraz A. albogularis[22] i A. hoevenii[23]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[24].

Etymologia edytuj

  • Arctonyx: gr. αρκτος arktos ‘niedźwiedź’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur, paznokieć’[25].
  • collaris: łac. collaris ‘szyjny’, od collum ‘szyja’[26].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Balizuar obrożny występuje od północno-wschodnich Indii i środkowej Chińskiej Republiki Ludowej (Junnan) po Mjanmę, Tajlandię, Laos, Wietnam i Kambodżę, gdzie jego rozmieszczenie jest bardzo niejednolite; w Wietnamie być może został już wytępiony[24][27].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 51–71 cm, długość ogona 8–18 cm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała[27].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Miejsce typowe: Lam-ra, Trang, Tajlandia[2]; holotyp: skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura BMNH:Mamm:1910.10.1.31) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany 1 lutego 1910 roku[2]; etymologia: łac. dictator, dictatoris ‘dyktator, absolutny dowódca’, od dictare ‘rządzić’[3].
  2. ↑ Miejsce typowe: Nha Trang, Wietnam; holotyp: prawie dorosły samiec (sygnatura BMNH:Mamm:1910.3.10.4) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, okaz zebrał 29 marca 1909 roku Joseph Vassal[5]; etymologia: Annam, historyczna nazwa Wietnamu[6].
  3. ↑ Miejsce typowe: „Yen-ching-kao w pobliżu Wan-hsien”, Syczuan, Chińska Republika Ludowa; czas skamieniałości datowany jest na środkowy plejstocen)[8]; holotyp: czaszka pozbawiona łuków jarzmowych i wszystkich zębów z wyjątkiem koron lewych I3, P4 i M1 (sygnatura AMNH FM-18393) ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej[9][8]; etymologia: łac. rostratus ‘pyski, o wielkim pysku’, od rostrum ‘pysk’[10].
  4. ↑ Miejsce typowe: „Thaundaung, w pobliżu góry Toungoo, na wysokości 4500 ft (1372 m)”, Mjanma; holotyp: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH:Mamm:1938.10.10.2) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[8]; etymologia: łac. consul, consulis ‘konsul’ (tj. ważny, imponujący)[12].
  5. ↑ Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Arctonyx annaeus O. Thomas, 1921.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b F. Cuvier: Bali-saur. W: É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier: Histoire Naturelle des Mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d’aprèsdes animaux vivans. Cz. 5. Paris: Chez A. Belin, 1824, s. ryc. lx i tekst. (fr.).
  2. ↑ a b 1910.10.1.31. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-05-11]. (ang.).
  3. ↑ The Key to Scientific Names ↓, dictator [dostęp 2023-05-11].
  4. ↑ O. Thomas. Two new Mammals from the Malay Peninsula. „The Annals and magazine of natural history”. Eight series. 5 (29), s. 424, 1910. (ang.). 
  5. ↑ 1910.3.10.4. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-05-11]. (ang.).
  6. ↑ The Key to Scientific Names ↓, annamensis [dostęp 2023-05-11].
  7. ↑ O. Thomas. The Arctonyx of Annam. „The Annals and magazine of natural history”. Ninth series. 7 (42), s. 524, 1921. (ang.). 
  8. ↑ a b c d e f Helgen, Lim i Helgen 2008 ↓, s. 368.
  9. ↑ E.H. Colbert & D.H. Hooijer. Pleistocene mammals from the limestone fissures of Szechwan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 102 (1), s. 53, 1953. (ang.). 
  10. ↑ The Key to Scientific Names ↓, rostratus [dostęp 2023-05-11].
  11. ↑ W.D. Matthew & W.W. Granger. New fossil mammals from the Pliocene of Sze-chuan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 48 (17), s. 580, 1923. (ang.). 
  12. ↑ The Key to Scientific Names ↓, consul [dostęp 2023-05-11].
  13. ↑ R.I. Pocock. The hog badgers (Arctonyx) of British India. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 41 (3), s. 465, 1940. (ang.). 
  14. ↑ R.I. Pocock: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. Wyd. 2. Cz. 2. London: Taylor and Francis, 1941, s. 425. (ang.).
  15. ↑ J.W. Duckworth i inni, Arctonyx collaris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2020-3 [dostęp 2021-02-14] (ang.).
  16. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 155. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  17. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Arctonyx. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2024-05-11].
  18. ↑ AMNH Mammals M-171170. VertNet. [dostęp 2024-05-11]. (ang.).
  19. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctonyx collaris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2024-05-11].
  20. ↑ a b S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 662. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  21. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-11]. (ang.).
  22. ↑ Helgen, Lim i Helgen 2008 ↓, s. 361.
  23. ↑ Helgen, Lim i Helgen 2008 ↓, s. 372.
  24. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 450. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  25. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 119, 1904. (ang.). 
  26. ↑ The Key to Scientific Names ↓, collaris [dostęp 2024-05-11].
  27. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 684. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Edmunds, T. 2003: Arctonyx collaris. (On-line), Animal Diversity Web. [dostęp 2007-12-09]. (ang.).
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Arctonyx collaris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 9 grudnia 2007]
  • Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
  • K.M. Helgen, N.T. Lim & L.E. Helgen. The hog-badger is not an edentate: systematics and evolution of the genus Arctonyx (Mammalia: Mustelidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 154 (2), s. 353–385, 2008. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2008.00416.x. (ang.). 
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Balizuar_obrożny&oldid=73755396”