Barczel sosnowy[1][2] (Gastrodes grossipes) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny brudźcowatych.

Barczel sosnowy
Gastrodes grossipes
(De Geer, 1773)
Ilustracja
Osobnik dorosły
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Infrarząd

Pentatomomorpha

Nadrodzina

Lygaeoidea

Rodzina

brudźcowate

Podrodzina

Rhyparochrominae

Plemię

Drymini

Rodzaj

Gastrodes

Gatunek

barczel sosnowy

Synonimy
  • Cimex grossipes De Geer, 1773

Taksonomia

edytuj

Gatunek ten został opisany po raz pierwszy w 1773 roku przez Charlesa De Geera pod nazwą Cimex grossipes. Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki[3]:

  • Gastrodes grossipes grossipes (De Geer, 1773)
  • Gastrodes grossipes japonicus (Stal, 1874)

Morfologia

edytuj

Pluskwiak o spłaszczonym, stosunkowo szerokim, owalnym w obrysie ciele[4][2] długości od 5,5 do 7,3 mm[5]. Oskórek ma lekko połyskującą powierzchnię. Czarna, trójkątna w zarysie głowa jest stosunkowo małych wymiarów. Półkuliste oczy złożone są brunatnie ubarwione. Czarne lub brunatne czułki wyróżniają się od tych u barczela świerkowego wyraźnie wystającym poza przedni brzeg głowy członem pierwszym[2]. Powierzchnię przedplecza pokrywa wyraźne i dość gęste punktowanie; niepunktowane są tylko nabrzmiałości w tylnych częściach jego krawędzi bocznych. Przednia część przedplecza ma ubarwienie czarne, tylna zaś kasztanowobrązowe. Śródtułów ma czarną tarczkę i kasztanowobrązowe półpokrywy, ciemniejsze niż u barczela świerkowego. Odnóża przedniej pary charakteryzują się pogrubionymi i uzbrojonymi w kolce udami[2].

Ekologia i występowanie

edytuj

Gatunek fitofagiczny, zasiedlający korony drzew w borach sosnowych, a rzadziej w lasach mieszanych[2]. Żeruje na nasionach różnych gatunków sosen (najczęściej na sośnie pospolitej), rzadziej modrzewi[5][2]. Osobniki dorosłe zimują w szyszkach, a wiosną przystępują do rozrodu[2]. Samice składają jaja w rządkach na igłach[5]. Larwy (nimfy) spotyka się od maja do lipca[2]. Ich parazytoidem jest Telenomus gracilis z rodziny Scelionidae[1].

Owad palearktyczny, znany z niemal całej Europy z wyjątkiem skrajnej północy. Dalej na wschód sięga przez Azję Mniejszą po Kaukaz i Syberię[2][5]. W Europie Środkowej jest gatunkiem pospolitym[5], ale ze względu na siedlisko nieczęsto obserwowanym[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b Gastrodes grossipes – Barczel sosnowy. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2020-04-11].
  2. a b c d e f g h i j Barczel sosnowy. Gastrodes grossipes (De Geer, 1773). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2020-04-11].
  3. Gastrodes grossipes (De Geer, 1773). [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-04-11].
  4. Tristan Bantock, Joseph Botting: Gastrodes grossipes Pine Cone Bug. [w:] British Bugs. An online identification guide to UK Hemiptera [on-line]. 2018. [dostęp 2020-04-11].
  5. a b c d e Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). Keltern: Goecke & Evers, 2007, seria: Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. ISBN 978-3-937783-29-1.