Baziówka mocna (Rutstroemia firma (Pers.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny baziówkowatych (Rutstroemiaceae)[1].

Baziówka mocna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

patyczniaki

Rząd

tocznikowce

Rodzina

baziówkowate

Rodzaj

baziówka

Gatunek

baziówka mocna

Nazwa systematyczna
Rutstroemia firma (Pers.) P. Karst.
Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 19: 108 (1871)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rutstroemiaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Peziza firma. Obecną nazwę nadał mu Petter Adolf Karsten w 1871 r.[1] Ma kilkanaście synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Cenangium firmum (Pers.) de Not. 1863
  • Poculum firmum (Pers.) Dumont 1976

Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].

Morfologia

edytuj

Owocniki typu apotecjum o średnicy 2–5 mm, kopulaste lub spłaszczone. Powierzchnia hymenialna o barwie od brązowej do ciemnobrązowej, powierzchnia zewnętrzna gładka, tej samej barwy. Trzon 3–6 × 1–2 mm, cylindryczny, zwężony ku podstawie, falisty, gładki, zabarwiony. Znikomy zapach[4].

Worki cylindryczne, 8-zarodnikowe, jednorzędowe w młodym wieku i dwurzędowe w okresie dojrzałości, amyloidalne (95,4–)99,8–122,3(–134,7) × (6,4–) 8,0–9,5(–10,3) µm. Askospory cylindryczne, wrzecionowate, gładkie, szkliste, niektóre z jedną lub kilkoma przegrodami, z wtórnymi zarodnikami na końcach, o wymiarach (10,8–)12,4–16,7(–19,1) × (2,8–)3,2–4,3(–4,8) µm; Q = 2,9–5,4, Qe = 4,0 i objętości = 108 µm³. Parafizy nitkowate, septowane, u podstawy rozwidlone, o szerokości (3,0–)3,2–5,1(–5,4) μm i 3,9 μm na wierzchołku. Ekscypulum o prostej fakturze[4].

Podobna baziówka wiosenna (Rutstroemia bolaris) rośnie na drewnie olszy lub brzozy, ma kolor pomarańczowo-brązowy i większe zarodniki, 15-20 × 5-6,5 µm[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła wiele stanowisk[3], w późniejszych latach podano następne, a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje na opadłych gałązkach drzew liściastych[3], zwłaszcza dębów[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-04-08] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2024-04-08] (ang.).
  3. a b c Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 111, ISBN 978-83-89648-46-4.
  4. a b c d Rutstroemia firma [online], Micobotánica-Jaén [dostęp 2024-04-09] (hiszp.).
  5. Występowanie Rutstroemia firma na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-04-08] (ang.).
  6. Stanowiska Rutstroemia firma w Polsce [online] [dostęp 2024-04-08] (pol.).