Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów Konwentualnych w Kalwarii Pacławskiej

Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.) w Kalwarii Pacławskiej (łac. Basilica Inventionis Sanctae Crucis et monasterium Minorum Conventualium Kalvariae Pacławska) – zespół klasztorny należący do Prowincji św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Krakowie. Zespół obejmuje bazylikę, klasztor, Dom Pielgrzyma, murowaną dzwonnicę, neogotycką kaplicę grobową Tyszkowskich z 1906 roku, kaplicę św. Anny przystosowaną do udzielania komunii św. w czasie uroczystości odpustowych, 41 kaplic dróżkowych oraz pozostałości fortyfikacji bastionowych i fundamenty dawnego klasztoru z XVII wieku. Główne uroczystości odpustowe ku czci Wniebowzięcia NMP trwają od 11 do 15 sierpnia i gromadzą rzesze pielgrzymów.

Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.) w Kalwarii Pacławskiej
Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej.
A-295 z 16.08.1988
kościół parafialny, klasztorny i pielgrzymkowy
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Kalwaria Pacławska

Adres

37-740 Kalwaria Pacławska

Wyznanie

rzymskokatolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Znalezienia Krzyża Świętego erygowana w 1743 roku przez bpa Wacława Hieronima Sierakowskiego

Bazylika mniejsza
• nadający tytuł

od 16 lipca 2020 r.
papież Franciszek

Wezwanie

Znalezienia Krzyża Świętego.

Wspomnienie liturgiczne

4 maja

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Krzyża, św. Faustyny Kowalskiej, św. Jana Pawła II, św. Floriana, św. Tekli, św. Franciszka z Asyżu, św. Antoniego z Padwy, św. Józefa z Kupertynu, bł. Jakuba Strzemię, św. Jozafata Kuncewicza, bł. Zbigniewa Strzałkowskiego, bł. Michała Tomaszka, św. Walentego, św. Stanisława Kostki. W bazylice znajdują się doczesne szczątki Czcigodnego Sługi Bożego Ojca Wenantego Katarzyńca który zmarł w kalwaryjskim klasztorze w 1921 roku.

Cudowne wizerunki

Obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej (Cierpliwie Słuchającej) przeniesiony w 1679 roku z Kamieńca Podolskiego, ukoronowany papieskimi koronami w 1882 roku.

Strona internetowa
Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)
nr rej. A-295 z 16.08.1988
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kalwaria Pacławska

Kościół

rzymskokatolicki

Właściciel

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych

Prowincja

św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Krakowie

Gwardian

o. Krzysztof Hura OFMConv.

Typ zakonu

męski

Liczba zakonników (2017)

11

Obiekty sakralne
Bazylika

Znalezienia Krzyża Świętego

Założyciel klasztoru

Andrzej Maksymilian Fredro

Fundator

Szczepan Józef Dwernicki

Styl

późnobarokowy

Materiał budowlany

cegła

Data budowy

1775

Położenie na mapie gminy Fredropol
Mapa konturowa gminy Fredropol, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)”
49°37′52,5000″N 22°42′26,7120″E/49,631250 22,707420

Historia

edytuj

Bazylika pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego została wzniesiona w latach 1770–1775 dzięki staraniom Szczepana Józefa Dwernickiego herbu Sas a konsekrowana 29 września 1776 r. Konsekracji dokonał biskup Jakub Walerian Tumanowicz ze Lwowa. Jest to budowla trójnawowa o układzie bazylikowym z transeptem, prezbiterium zamkniętym prostą ścianą i dwuwieżową fasadą. Wyposażenie wnętrza reprezentuje styl późnobarokowy, ambona reprezentuje styl rokokowy, ołtarze boczne powstały w XVIII wieku we lwowskim warsztacie Polejowskich, polichromia o cechach barokowych została wykonana około 1857 roku (odnowiono ją w latach 1972–1973 oraz 2019-2020). W świątyni znajduje się otoczony kultem obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej, przeniesiony do Kalwarii Pacławskiej w 1679 roku ze zdobytego przez wojska tureckie Kamieńca Podolskiego. Koronacja obrazu odbyła się 15 sierpnia 1882, a dokonał jej bp Łukasz Solecki (srebrne pozłacane korony do obrazu ufundował Józef Tyszkowski)[1][2]. W tym okresie przez trzynaście lat funkcje administratora parafii i gwardiana klasztoru w Kalwarii Pacławskiej pełnił o. Benigny Chmura, który był inicjatorem koronacji[2].

Klasztor został wzniesiony w tym samym czasie co kościół. W 1 połowie XIX wieku zostało nadbudowane piętro, kolejne rozbudowy miały miejsce w 2 połowie XIX wieku i na początku XX wieku.

Dom Pielgrzyma powstał w latach 1906–1907, murowana dzwonnica pochodzi z 1878 r., kaplica grobowa Tyszkowskich powstała w latach 1896–1906, a pozostałości fortyfikacji bastionowych powstały pod koniec XVII wieku[3].

Do początku lat 30. XX wieku klasztor w Kalwarii (tak jak inne franciszkańskie konwenty na Podkarpaciu) podlegał prowincji we Lwowie, a następnie został podporządkowany prowincji w Krakowie[4].

W maju 1996 po raz pierwszy w Kalwarii Pacławskiej odbyła się kapituła krakowskiej prowincji[5].

Zespół klasztorny w Kalwarii Pacławskiej zyskał przydomek przemyskiej „Jasnej Góry[6].

13 sierpnia 2020 ogłoszony bazyliką mniejszą[7].

Zakonnicy i gwardianowie konwentu

edytuj

Niekompletna lista gwardianów konwentu (klasztoru) franciszkanów w Kalwarii Pacławskiej:

  • o. Franciszek Błeszyński (do ok. 1831)[8]
  • o. Remigiusz Ziegler (od ok. 1831 do ok. 1832)[9]
  • o. Ignacy Ogorzelski (od ok. 1832 do ok. 1834)[10]
  • o. Apoloniusz Koguc (od ok. 1834 do ok. 1838)[11]
  • o. Hieronim Głód (od ok. 1838 do ok. 1845)[12]
  • o. Karol Burdziński (od ok. 1845 do ok. 1858)[13]
  • o. Innocenty Nycz (od ok. 1858 do ok. 1867)[14]
  • o. Karol Burdziński (od ok. 1867 do ok. 1871)[15]
  • o. Edmund Pawlik (od ok. 1871 do ok. 1875)[16]
  • o. Innocenty Nycz (od ok. 1875 do ok. 1879)[17]
  • o. Tomasz Zakrzewski (od ok. 1879 do ok. 1880)[18]
  • o. Benigny Chmura (komisarz od ok. 1880[19], gwardian od ok. 1881 do 1892)[20]
  • o. Alfons Ptaszek (od 1892 do ok. 1899)[21]
  • o. Kasjan Serwin (od 1899 do ok. 1901)[22]
  • o. Władysław Fabiański (od ok. 1901 do ok. 1902)[23]
  • o. Ferdynand Świerczyński (od 1902 do ok. 1908)[24]
  • o. Karol Olbrycht (od ok. 1908 do ok. 1911)[25]
  • o. Alojzy Karwacki (od ok. 1911)[26]
  • o. Kazimierz Siemaszkiewicz (lata 20.)[27]
  • o. Hugo Czyż (lata 20./30.)[28]
  • o. Apolinary Uchman (lata 30.)[29]
  • o. Tadeusz Zając (od 1984)[30]
  • o. Jan Szpyt[31]

Wewnątrz świątyni został pochowany czcigodny sługa Boży o. Wenanty Katarzyniec (1889–1921)[32].

Przy wejściu do kościoła została ustanowiona tablica pamiątkowa z inskrypcją: „W tym klasztorze w 1928 r. przebywał św. Maksymilian Maria Kolbe[32].

Od 1993 do 1998 spowiednikiem w kościele był o. Ludwik Szetela[33].

Przypisy

edytuj
  1. a b Benigny Chmura - prowincjał przełomu wieków. franciszkanie.pl, 2009-04-01. [dostęp 2018-06-27].
  2. Jerzy Kwiatek: Polska. Urokliwy świat małych miasteczek. Warszawa: Sport i TurystykaMUZA SA, 2002. ISBN 83-7200-965-1.
  3. Generał z Rzymu. „Nowiny”. Nr 97, s. 2, 20 maja 1996. 
  4. Franciszkańskie „konklawe”. Zmiana prowincjała. „Nowiny”. Nr 101, s. 3, 24-26 maja 1996. 
  5. XIX niedziela zwykła 09.08.2020r.. 2020-08-17. [dostęp 2020-08-17].
  6. Cathalogus Universi Cleri Dioecesani Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1832). Przemyśl: 1832, s. 76.
  7. Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1880). Jasło: 1879, s. 214.
  8. Elenchus Cleri Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1924. Przemyśl: 1924, s. 108.
  9. Ciągnie do lasu.... „Nowiny”. Nr 156, s. 7, 12 sierpnia 1996. 
  10. Monika Malik. Wywiad z ojcem Janem Szpytem. „Głos Ziemi Sanockiej”. Nr 21, s. 5, 20 sierpnia 2000. ISSN 1640-8004. 
  11. a b Dwie drogi – jeden cel. Nad grobem o. Wenantego Katarzyńca w 76. rocznicę jego śmierci. „Słówko”. Nr 5 (4), s. 2, 1996. Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Sanoku. 
  12. Zarys historyczny. kalwaria.franciszkanie.pl. [dostęp 2018-06-30].