Wikipedia

Bedri Dedja

Bedri Dedja (ur. 20 listopada 1930 w Korczy, zm. 13 kwietnia 2004) – albański pisarz literatury dziecięcej, poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz, wydawca, profesor psychologii[1] i pedagogiki[2][3]. Pełnił funkcję wiceministra edukacji i kultury[1][4].

Bedri Dedja
Państwo działania

 Albania

Data i miejsce urodzenia

20 listopada 1930
Korcza

Data śmierci

13 kwietnia 2004

Zawód, zajęcie

redaktor naczelny, publicysta, pisarz, tłumacz

profesor psychologii i pedagogiki
Specjalność: psychologia, pedagogika
Alma Mater

Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa

nauczyciel akademicki
Odznaczenia
Order Naima Frashëriego I klasy

Wiele książek autorstwa Bedriego Dedji zostało przetłumaczonych na języki rosyjski, grecki, rumuński, arabski i chiński; wydano je między innymi w Stanach Zjednoczonych, Francji, Grecji, Szwajcarii, Rumunii, Chinach i Rosji[5][1]. Tłumaczył dzieła autorstwa Lwa Tołstoja, Władimira Majakowskiego, Nikołaja Nosowa, Marka Twaina, Aleksandra Puszkina, Hansa Christiana Andersena, Maksima Gorkiego i Charlesa Perraulta[2].

Życiorys edytuj

Uczęszczał do szkoły podstawowej w Szkodrze[4], następnie ukończył liceum w Durrësie[5]; w trakcie nauki w szkole średniej rozpoczął działalność publicystyczną, pisząc dla czasopism Flamurtari i vogël, Pionieri oraz Letrari i Ri[4]. Pracował następnie dla czasopism Zëri i Popullit, Zëri i rinisë oraz Yili[4].

W ramach stypendium, w 1949 roku został wysłany do Moskwy, gdzie po 4 latach ukończył studia z zakresu pedagogiki, psychologii i literatury dziecięcej na Uniwersytecie Moskiewskim[5]. Po powrocie do Albanii, od roku 1953 do przejścia na emeryturę w 1993 roku[1] wykładał dane przedmioty na albańskich uczelniach[5], między innymi na Wydziale Historyczno-Filologicznym Uniwersytetu Tirańskiego[1], jednocześnie w latach 1957-1975 był dyrektorem Wyższym Instytucie Pedagogicznym w Tiranie[4]. W latach 1975-1980 pracował w Wyższym Instytucie Pedagogicznym w Elbasanie jako wykładowca.

Od założenia Albańskiej Akademii Nauk w 1972 roku do swojej śmierci był jej członkiem[1], pracował dla niej jako redaktor[2] latach 1973-1975 był jej sekretarzem[1][4]. Pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopism Fatosi (1959-1965), Arsimi popullor (1961-1974), założonego przez siebie Mësuesi (1961-1965)[4][1]; pracował również dla czasopism Kombi, Zëri i Kosovës i szwajcarskiego Expres[4].

Należał do Światowego Stowarzyszenia Psychologów oraz był przewodniczącym Krajowego Stowarzyszenia Psychologów (alb. Shoqatë Kombëtare të Psikologëve)[5] oraz Albańskiego Stowarzyszenia Pisarzy dla Dzieci (alb. Shoqatë Shqiptare të Shkrimtarëve për fëmijë); należał również do Rady Generalnej ds. redagowania Albańskiego Słownika Encyklopedycznego z 1985 roku[2].

Wybrana twórczość[2] edytuj

Dramaty edytuj

  • Gjyqi i Maçokut (1962)
  • Kryengritje në pallat (1972)

Nowele edytuj

  • Heroizmat e Fatbardh Pikaloshit (1954)[1][4][6]
  • Përralla popullore mbi kafshët (1957)
  • Përralla e tre vëllezërve (1958)
  • Kallëzimet e gjyshe pastërtores (1960)[4]
  • Një udhëtim i rrezikshëm (1961)[5][1][4][6]
  • Kapiteni i shtërngatës (1970)
  • Kercënimi i thonjve kozmikë (1976)
  • Përralla e lepurit dhe e breshkës (1976)
  • Përralla e shpatave të arta (1976)
  • Bariu i vogël në mal të thatë (1996)[4]
  • Përralla të zgjedhura (1997)
  • Përrallëmadhja (1998)
  • Përrallat e Zvicrës (2002)[4]

Powieści edytuj

  • Shoku i braktisur (1957)
  • Kalamajtë e pallatit tim (tom I; 1972)[6]
  • Republika e 1100 çudirave (1975)[4]
  • Nëpër korridoret e thella të Jonit (1976)
  • Kalamajtë e pallatit tim (tom II; 1979)[6]
  • Met partizani (1981)
  • Si u rrit një komisar (1986)
  • Alarmet e qytetit Sdikuisht (1989)[4][6]
  • Kacamicri rreth globit (1993)
  • Si katër fëmijë u bënë biznesmenë (1996)
  • Qyteti me tri kështjella (1998)
  • Sikuriada (2002)
  • Skurida (2004)[4]
  • Presidenti i planetit të kuq (2006; wydanie pośmiertne)[1][7][6]
  • I fundmi i Kastriotëve (2021; wydanie pośmiertne)[6]
  • Kacamicrri rreth globit (2021; wydanie pośmiertne)[6]
  • Si u bëmë biznesmenë 4 ciliminj (2021; wydanie pośmiertne)[6]

Publikacje edytuj

  • Biseda me pionierët (1986)
  • Nëpër ravat e jetës - Kujtime (2001)[5][4]
  • Duke ecur kontinenteve - Përshtypje udhëtimesh (2004)

Wiersze edytuj

  • Numrat (1959)
  • Shkolla e pyllit (1967)[4]
  • Artan Borizani dhe çeta e tij (1970)[4]
  • Garda partizane (1972)
  • Patoku në plazh (1975)[4]
  • Poezi të zgjedhura për fëmijë (1975)
  • Beni shkon në malësi me familje dhe shtëpi (1976)
  • Gjashtë poema për kalamaj (1976)
  • Vera, Genti e Driloni (1985)

Tłumaczenia edytuj

  • Për fëmijët (1954)
  • Tregime (1954)
  • Tregime dhe përralla për fëmijë (1954)
  • Aventurat e Tom Sojerit (1955)
  • Përralla (1956)
  • Përralla e peshkatarit dhe e peshkut (1956)
  • Aventurat e Dinpakut dhe shokëve të tij (1957)
  • Jashka (1957)
  • Samovari (1957)
  • Lexo, shëtit e fluturo (1958)
  • Maçoku me çizme (1958)
  • Robi i Kaukazit (1959)
  • Ç'është mirë e ç'është keq (1966)
  • Përralla ruse (1998)

Prace naukowe[2] edytuj

  • Mikroenciklopedi shqiptare[5]
  • Pedagogjia në Fokus[5]
  • Shkrime mbi letërsinë për fëmijë[1]
  • Edukimi i marrdhënieve të drejta midis djemve dhe vajzave në familje (1956)
  • Psikologjia për shkollat e mesme (1959)
  • Letërsia për fëmijë (1961)[4]
  • Mbi rrugët e perfeksionimit të sistemit të sotëm të edukatës familjare (1966)[1]
  • Politika dhe Pedagogjia (1967)
  • Tradita dhe probleme të letërsisë shqipe për fëmijë (1971)
  • Shënime mbi historinë e mendimit pedagogjik shqiptar (1972)[1]
  • Tradita e probleme të letërsisë shqipe për fëmijë (1972)[1][4]
  • Burimet e letërsisë shqipe për fëmijë (1978)
  • Shkrime mbi letërsinë për fëmijë (1978)
  • Studime mbi problemin e metodave të të mësuarit në shkollë (1978)
  • Studime për problemin e metodave të dhënies së mësimit (1983)[1]
  • Didaktika (1986)
  • Drejt enigmave të psikikës së njeriut (1989)[1]
  • Psikologjia Sociale (1990)
  • Sekreti i talentit (1998)[1]

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Laureat wielu nagród literacki, honorowy obywatel miasta Berat[2].

Został uhonorowany Orderem Naima Frashëriego oraz tytułem Wielkiego Mistrza Pracy[2][5] (2000)[1][4].

Wydawnictwo International Biographical Centre określiło Bedriego światowym pisarzem, jednym z 2000 najwybitniejszych pisarzy XX wieku oraz Człowiekiem Lat 1999-2000[5][1][4]. Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Tiranie[5].

Życie prywatne edytuj

Matka Bedriego Dedji pochodziła z Macedonii[5].

Był żonaty z Pandorą Papuçiu Dedją; miał z nią syna Taulanta[5], polityka Socjalistycznej Partii Albanii, samorządowca i byłego wiceministra samorządu terytorialnego[2].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Bedri Dedja – mësues i mësuesve dhe profesor i profesorëve të fushës së tij. shqip.com, 2023-03-07. (alb.).
  2. ↑ a b c d e f g h i Bishqemi 2001 ↓, s. 287-289.
  3. ↑ Gëzim Tushi: Në kujtim të profesor Bedri Dedjes, një humbje që ndihet. shqiptarja.com, 2020-11-17. (alb.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Akademiku Bedri Dedja – dijetar i shquar, shkrimtar e publicist. durreslajm.al, 2020-01-12. (alb.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Alfred Papuçiu: Opinione Akademiku Bedri Dedja, shkrimtari e pedagogu mbarëkombëtar. albinfo.ch, 2019-04-14. (alb.).
  6. ↑ a b c d e f g h i Prof. Bedri Dedja. bukinist.al. (alb.).
  7. ↑ “Presidenti i Planetit të Kuq”. filolet.com, 2009-05-09. [dostęp 2010-12-06]. (alb.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bedri_Dedja&oldid=72077217”