Bertus Aafjes

Bertus Aafjes, właściwie Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) Aafjes, pseud. Jan Oranje (ur. 12 maja 1914 w Amsterdamie, zm. 22 kwietnia 1993 w Swolgen) – poeta, prozaik, tłumacz i eseista holenderski. Był członkiem redakcji Ad Interim, holenderskiego czasopisma literackiego o profilu czysto artystycznym.

Bertus Aafjes

Jan Oranje

Imię i nazwisko	Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) Aafjes
Data i miejsce urodzenia	12 maja 1914 Amsterdam
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1993 Swolgen (Holandia)
Narodowość	holenderska
Język	niderlandzki
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet w Lowanium
Dziedzina sztuki	poemat, sonet, aforyzm, opowiadanie, esej, reportaż
Ważne dzieła
poemat Een voetreis naar Rome (1949, Piesza podróż do Rzymu)

Twórczość

W pierwszym okresie twórczości (1936-1952) tworzył konwencjonalne poezje, korzystając z tradycyjnych motywów romantycznych. W latach 1940-1947 opublikował Gedichten (Wiersze) jako zbiór 8 tomików poezji. Był autorem aforyzmów Per slot van rekening (W ostatecznym rozrachnuku). Posługiwał się także motywami historyczno-mitologicznymi: egipskimi – sonet Het koningsgraf. Honderd en een sonnetten (Grób króla) oraz biblijnymi – In den beginne (Na początku). Sławę przyniósł mu w roku 1949 poemat Een voetreis naar Rome (Piesza podróż do Rzymu), opisujący podróż którą odbył w roku 1936. Nieco wcześniej (1945), jedna z części poematu uzyskała prywatną nagrodę literacką za najlepszy wiersz napisany w czasie wojny.

W latach 50. XX wieku pisał eseje. W roku 1953 ukazały się Drie essays over experimentele poëzie (Trzy eseje o poezji eksperymentalistów), które stanowiły dość ostrą w wymowie krytykę poezji młodszego pokolenia, tzw. Vijftigers. Poglądy tam zawarte Aafjes później odwołał. Pomimo tego naraził się na konflikt z wpływowymi ośrodkami literackimi Holandii.

Począwszy od drugiej połowy lat 50. dużo podróżował odwiedzając m.in. Włochy, Grecję i Egipt. Swe wrażenia opisał w licznych reportażach i szkicach, wydanych w kilkunastu zbiorach. W latach 1969-1973 wielokrotnie odwiedzał Japonię, dzięki którym powstał cykl opowiadań kryminalnych z udziałem XVIII-wiecznego sędziego, wydany w roku 1982 pt. Rechter Ooka-mysteries (Tajemnice sędziego Ooka).

W latach 1972-1980 w Afryce, w ramach organizacji charytatywnej "Terre des Hommes", prowadził działalność pomocową na terenach objętych klęskami żywiołowymi. Po dłuższej przerwie, w roku 1981, wydał tomik wierszy erotycznych Deus sive natura (Bóg czyli natura). W tym okresie dokonywał przekładów i przeróbek poezji staroegipskiej, greckiej (Odyseja), niemieckiej (Des Knaben Wunderhorn) i średniowiecznej (Brandaen). Powrócił też do tworzenia aforyzmów, czego dowodem jest zbiór Zeventien aforismen (Siedemdziesiąt aforyzmów).

Poezje zebrane ukazały się w roku 1990 pt. Verzamelde gedichten 1938-1988.

Wybrane utwory (chronologicznie)

• 1936 – Het Italiaanse Maria-lied, w: De Gemeenschap
• 1940 – Het gevecht met de muze
• 1941
  • Amoureus liedje in de morgenstond
  • Het zanduur van de dood, w: Helicon
• 1942 – Een laars vol rozen, reisverslag
• 1943
  • Gerrit Achterberg, de dichter van de sarcofaag. Aantekeningen bij zijn poëzie
  • Peter-Kersen-eter
  • De ark
• 1944
  • Per slot van rekening (W ostatecznym rozrachunku)
  • Omne animal
  • Elf sonnetten op Friesland
  • Verzen en vrouwen
  • De laatste brief
  • Kleine catechismus der poëzie
  • Bid, kindje, bid!
  • De tooverfluit
• 1945
  • Boeren. Open brief van het land
  • Lafaard of geus?
  • Dichters van later tijd
  • In het Atrium der Vestalinnen, fragmenten
  • In het Atrium der Vestalinnen en andere fragmenten
• 1946
  • Bevrijdingsdag
  • Een voetreis naar Rome (Piesza podróż do Rzymu)
  • Maria Sibylla Merian, gedicht
  • De zeemeerminnen
• 1947
  • Gedichten (Wiersze)
  • Douderideine
• 1948
  • De vogelvis
  • Het koningsgraf. Honderd en een sonnetten (Grób króla)
  • De driekoningen
  • Laat nu al wat Neerland heet
  • Circus
  • Egyptische brieven
• 1949
  • In den beginne (Na początku)
  • De lyrische schoolmeester, gedicht
  • Het kinderkerstboek
  • De reis van Sinte Brandaan, herdicht door Bertus Aafjes
• 1950 – Arenlezer achter de maaiers. Kronieken over kleine maar vergeten bijzonderheden in het Oude en het Nieuwe Testament
• 1952 – Vorstin der landschappen. Een reis door het Heilige Land
• 1953
  • De karavaan
  • Drie essays over experimentele poëzie (Trzy eseje o poezji eksperymentalistów)
• 1954 – Morgen bloeien de abrikozen, roman
• 1955 – De blinde harpenaar. De liefde, het leven, het geloof en de dood in de poëzie der oude Egyptenaren
• 1956 – Logboek voor 'Dolle Dinsdag'
• 1957 – Capriccio Italiano. Een reisboek over Italië
• 1958
  • De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel I. Van de Batavieren tot de Gouden Eeuw
  • De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel II. Van de Gouden Eeuw tot nu
• 1959
  • Het Troje van het Carboon
  • Goden en eilanden, een reisboek over Griekenland
  • De wereld is een wonder, reisverslag
• 1960
  • Het Hemelsblauw
  • Dag van gramschap in Pompeji
  • In de schone Helena, reisverslag
• 1961
  • Levende poppen
  • De dikke en de dunne
  • Anneke's avontuur
  • De verborgen schat
  • Muziek op het kasteel
  • Tante Ibeltje
  • De schippersjongen
  • Stuurman Roel
  • De lachende krokodil
  • De geheimzinnige diamant
• 1962
  • De Italiaanse postkoets, verhalenbundel
  • Odysseus in Italië, reisverslag
• 1963
  • De fazant op de klokkentoren
  • Omnibus, prozafragmenten
  • Kleine Isar, de vierde koning, stripverhaal
• 1965
  • Het gevecht met de Muze, verhalenbundel
  • Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
• 1967
  • Per en Petra en het geheim van de bouwkunst
  • Maria Sibylla Merian en andere gedichten
  • Drie van Bertus Aafjes, gedichten
• 1968
  • De denker in het riet
  • Die te Amsterdam vaak zei: Jeruzalem
• 1969
  • Een ladder tegen een wolk
  • De rechter onder de magnolia
  • Kito en Poelika
  • Kito vindt Poelika
• 1971
  • De koelte van de pauwenveer, verhalen
  • Mijn ogen staan scheef. Zwerftochten door het land van de Mikado
• 1973
  • Een lampion voor een blinde of De zaak van de Hollandse heelmeesters, verhalen ("Boekenweekgeschenk")
  • De vertrapte pioenroos
• 1974 – De laatste faun
• 1976
  • Limburg, dierbaar oord
  • In de Nederlanden zingt de tijd
• 1979
  • Het rozewonder
  • Mei, mengelwerk
  • Deus sive Natura (Bóg czyli natura)
• 1980
  • Rijmpjes en versjes uit de vrolijke doos
  • Tussen schriftgeleerden en piramiden
• 1981 – Drie gedichten over Amsterdam
• 1982 – Rechter Ooka-mysteries (Tajemnice sędziego Ooka)
• 1983 – Homeros' Odyssee en Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
• 1984
  • Zeventien aforismen (Siedemdziesiąt aforyzmów)
  • De wereld is een wonder, reisverhalen uit twaalf landen
• 1985 – De val van Icarus
• 1986 – De mysterieuze rechter Ooka. Japanse speurdersverhalen
• 1987
  • De sneeuw van weleer, autobiografie
  • Het hemd van een gelukkig mens. Sprookjes uit een verre wereld, jeugdboek
• 1990
  • Verzamelde gedichten 1939-1988
  • De sprookjesverkoper. Sprookjes van heinde en verre
• 1991 – Griekse kusten, reisverhalen
• 1992
  • De eeuwige stad. Rome in verhalen en herinneringen
  • De zee, gedichten
  • De parels

Bibliografia

• Literatura niderlandzka, tj. flamandzka i holenderska. W: Andrzej Dąbrówka: Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1999, s. 29. ISBN 83-214-1132-0.
• Wpis w Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. [dostęp 2013-02-03]. (niderl.).