Biała (powiat zgierski)
Biała – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Zgierz.
| wieś | |
 Kościół parafialny pw. świętych Piotra i Pawła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
667[2] |
| Strefa numeracyjna |
42 |
| Kod pocztowy |
95-001[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EZG |
| SIMC |
0416516 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgierz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu zgierskiego  | |
 51°55′49″N 19°26′43″E/51,930278 19,445278[1]
| |
Siedziba sołectwa, które swym zasięgiem obejmuje miejscowości: Biała, Cyprianów, Jeżewo, Kolonia Głowa i Leonów.
Historia edytuj
Tereny dzisiejszej wsi były zasiedlone przez ludzi od 4 tysięcy lat. Znaleziono tu cmentarzysko z epoki brązu oraz z okresu halsztackiego i lateńskiego. Wzmianki historyczne pisane, datowane są na 1511 i 1512 r. Wieś Biała musiała być znaczna, bo już w XV w. powstała parafia erygowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego. W XVIII w. wioska była własnością Wilkanowskich[4].
Atrakcją turystyczną wsi jest drewniany kościół z 1778[4] roku pw. świętych Piotra i Pawła. Powstał z fundacji ówczesnego właściciela wsi, sędziego łowickiego Wilkanowskiego. Kościół powiększano i odnawiano w 1938 r. i w latach 1945–1946. Jest to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, kryta gontem i oszalowana. Posiada dwuspadowy dach, nad zakrystią pulpitowy. Ciemne tło fasady rozjaśnia duży krzyż koloru kości słoniowej.
Na terenie miejscowości znajduje się także mogiła trzech nieznanych powstańców z 1863 r. i tablica pamiątkowa odsłonięta w dniu 11 listopada 1928 r.
11 września żołnierze Wehrmachtu wraz z żandarmerią polową zebrali wszystkich mężczyzn ze wsi w budynku Stanisława Pabiańczyka, po czym obrzucili dom granatami. Rannych dobijali z broni krótkiej lub kolbami karabinów. Śmierć poniosło 16 mieszkańców wsi. Wieś została także częściowo spalona[5].
Na wiejskim cmentarzu natomiast znajduje się wydzielona kwatera żołnierzy poległych 7–8 września w Kęblinach podczas kampanii wrześniowej, oraz mieszkańców wsi pomordowanych przez Niemców w czasach okupacji. Spoczywają tam żołnierze 28 pułku Strzelców Kaniowskich a także 10 Dywizji Piechoty i Kresowej Brygady Kawalerii.
Do 1954 roku istniała gmina Biała. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biała. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa łódzkiego.
W lesie o współrzędnych 51°55′15,0″N 19°27′21,8″E/51,920822 19,456052 znajduje się stary ewangelicki cmentarz. Dużo z niego nie zostało, ale widać wał graniczny, dwa zachowane filary bramy i kilka pozostałych grobów zlokalizowanych pod wielkim drzewem. Najstarsze z nich pochodzą z końca XIX wieku.
Zabytki edytuj
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[6] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. świętych Piotra i Pawła, drewniany, XVIII-XIX w., nr rej.: 3-I-3 z 10.09.1947 oraz A/3 z 25.08.1967
- dzwonnica, drewniana, XVIII-XIX w., nr rej.: 13-I-13 z 20.09.1947 oraz A/13 z 25.08.1967
Komunikacja edytuj
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 702 Kutno – Zgierz.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4246
- ↑ Wieś Biała w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 24 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Krzysztof Bzowski, Przewodnik turystyczny po Gminie Zgierz, Amistad Sp. z o.o., 2013.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 229.
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].