Dasyatis

	Dasyatis
	Rafinesque, 1810
	; Przedstawiciel rodzaju – ogończa pastynak (D. pastinaca)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ryby chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
(bez rangi)	płaszczki
Nadrząd	orleniokształtne
Rodzina	ogończowate
Podrodzina	Dasyatinae
Rodzaj	Dasyatis
	Typ nomenklatoryczny
	Dasyatis ujo Rafinesque, 1810 (= Raja pastinaca Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Dasybatus Klein, 1775; Dasybatus Walbaum, 1792; Uroxis Rafinesque, 1810; Trygon Cuvier, 1816; Trygonobatus Blainville, 1816; Trygonobatis — Blainville, 1825; Pastinacae Nardo, 1827; Trigon — Rüppell, 1829; Dasybatus Garman, 1885; Brachioptera Gratzianov, 1906;
Gatunki
	43 gatunki (w tym 37 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	43 gatunki (w tym 37 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dasyatis – rodzaj morskich i słodkowodnych ryb chrzęstnoszkieletowych z podrodziny Dasyatinae w obrębie rodziny ogończowatych (Dasyatidae).

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Do rodzaju należą gatunki występujące w wodach zachodniego, południowo-zachodniego, wschodniego i południowo-wschodniego Oceanu Atlantyckiego oraz południowo-zachodniego Oceanu Indyjskiego^[10]^[15].

Morfologia edytuj

Długość ciała do 104 cm; masa ciała (największa opublikowana) 10,2 kg^[15].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1810 roku francuski przyrodnik Constantine Samuel Rafinesque w publikacji własnego autorstwa poświęconej nowym rodzajom i gatunkom zwierząt i roślin Sycylii^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) ogończa pastynak (D. pastinaca).

Etymologia edytuj

Dasyatis: gr. δασυς dasus ‘włochaty, kosmaty, chropowaty’; βατoς batos lub βατις batis ‘płaska ryba, zwykle stosowana w odniesieniu do płaszczki lub rai’^[16].
Uroxis: gr. ουρα oura ‘ogon’^[17]; οξυς oxus ‘ostry, spiczasty’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Dasyatis ujo Rafinesque, 1810 (= Raja pastinaca Linnaeus, 1758).
Trygon (Trigon): gr. τρυγων trugōn, τρυγονσς trugonos ‘płaszczka’^[19]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Raja pastinaca Linnaeus, 1758^[20].
Trygonobatus (Trygonobatis): gr. τρυγων trugōn, τρυγονσς trugonos ‘płaszczka’^[19]; βατoς batos lub βατις batis ‘płaska ryba, zwykle stosowana w odniesieniu do płaszczki lub rai’^[21]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Raja pastinaca Linnaeus, 1758^[22].
Pastinacae: łac. pastinaca ‘pasternak’, od pastinum ‘widły ogrodowe’^[23]. Gatunek typowy: Raja pastinaca Linnaeus, 1758.
Dasybatus: gr. δασυς dasus ‘włochaty, kosmaty, chropowaty’^[24]; βατoς batos lub βατις batis ‘płaska ryba, zwykle stosowana w odniesieniu do płaszczki lub rai’^[21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Raja pastinaca Linnaeus, 1758.
Brachioptera: gr. βραχιων brakhiōn, βραχιoνos brakhionos ‘górna część ramienia’^[25]; πτερον pteron ‘skrzydło, płetwa’^[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Brachioptera rhinoceros Gratzianov, 1906 (nomen dubium).

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]:

Dasyatis chrysonota Smith, 1828
Dasyatis hastata (DeKay, 1842)
Dasyatis hypostigma Santos & Carvalho, 2004
Dasyatis marmorata Steindachner, 1892
Dasyatis pastinaca (Linnaeus, 1758) – ogończa pastynak^[27]
Dasyatis tortonesei Capapé, 1975

Opisano również szereg gatunków wymarłych^[28]:

Dasyatis borodini Case, 1981 (Ameryka Północna; eocen)
Dasyatis branisai Cappetta, 1975 (Ameryka Południowa; kreda)
Dasyatis carasuensis Averianov & Udovitshenko, 1993 (Azja; eocen)
Dasyatis charlisae Case, 1981 (Ameryka Północna; eocen)
Dasyatis commercensis Case & Cappetta, 1997 (Ameryka Północna; kreda)
Dasyatis concavifoveus Cvancara & Hoganson, 1993 (Ameryka Północna; paleocen)
Dasyatis crosswickense Case, 1996 (Ameryka Północna; paleocen)
Dasyatis datasi Noubhani & Cappetta, 1997 (Afryka)
Dasyatis delfortriei Cappetta, 1970 (Europa; miocen)
Dasyatis dianapizarroae Laurito Mora, 1999 (Ameryka Środkowa)
Dasyatis dux (Cope, 1867) (Ameryka Północna; miocen)
Dasyatis hexagonalis Arambourg, 1952 (Afryka)
Dasyatis mahuliensis Sahni & Mehrotra, 1981 (Azja; miocen)
Dasyatis martini Noubhani & Cappetta, 1997 (Afryka)
Dasyatis minuta Cappetta, 1970 (Europa; miocen)
Dasyatis molinoensis Cappetta, 1975 (Ameryka Południowa; kreda)
Dasyatis newegyptensis Case, Borodin & Leggett, 2001 (Ameryka Północna; kreda)
Dasyatis nipponensis (Hatai & Kotaka, 1962) (Azja; miocen)
Dasyatis northdakotaensis Hoganson, Erickson & Holland, 2019 (Ameryka Północna; kreda)
Dasyatis ponsi Noubhani & Cappetta, 1997 (Afryka)
Dasyatis puercensis Williamson & Lucas, 1993 (Ameryka Północna; paleocen)
Dasyatis rafinesquei Kumar & Loyal, 1987 (Azja; eocen)
Dasyatis reticulata Guinot, Hautier, Sambou & Martin, 2023 (Afryka; kreda)
Dasyatis rugosa (Probst, 1877) (Europa; miocen)
Dasyatis russelli Cappetta, 1972 (Afryka)
Dasyatis schaefferi Cappetta, 1975 (Ameryka Południowa; kreda)
Dasyatis serralheiroi Cappetta, 1970 (Europa; miocen)
Dasyatis sessaoensis Cappetta, 1972 (Afryka)
Dasyatis speetonensis Underwood, Mitchell & Veltkamp, 1999 (Europa; kreda)
Dasyatis strangulata (Probst, 1877) (Europa; miocen)
Dasyatis sudrei Cappetta, 1972 (Afryka)
Dasyatis targionii (Lawley, 1876) (Europa; pliocen)
Dasyatis tetraedra Arambourg, 1952 (Afryka)
Dasyatis tochtabusiensis Averianov & Udovitshenko, 1993 (Azja; eocen)
Dasyatis torrejonius Williamson & Lucas, 1993 (Ameryka Północna; paleocen)
Dasyatis vicaryi Loyal, 1984 (Azja; eocen)
Dasyatis wochadunensis Ward, 1979 (Europa; eocen)

Uwagi edytuj

↑ Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.^[2].
↑ Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej^[4].
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Trygonobatus Blainville, 1816.
↑ Nazwa nieważna, pisownia w liczbie mnogiej^[10].
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Trygon Cuvier, 1816.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia, con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Sanfilippo, 1810, s. 16. (wł.).
↑ ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).
↑ J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 1. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1775, s. 991. (niem.).
↑ ICZN. Opinion 21. Shall the genera of Klein, 1744, reprinted by Walbaum, 1792, be accepted?. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 51–53, 1958. (ang.).
↑ J.J. Walbaum (red.): Petri Artedi sueci genera piscium. In quibus systema totum ichthyologiæ proponitur cum classibus, ordinibus, generum characteribus, specierum differentiis, observationibus plurimis. Redactis speciebus 242 ad genera 52. Cz. 3. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 581. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Indice d’ittiologia Siciliana, ossia, Catalogo metodico dei nomi Latini, Italiani, e Siciliani dei pesci, che si rinvengono in Sicilia: disposti secondo un metodo naturale: eseguito da un appendice che contiene la descrizione di alcuni nuovi pesci siciliani: illustrato da due piance. Messina: Presso Giovanni del Nobolo, con approvazzione, 1810, s. 48, 61. (łac.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2. Paris: Chez Déterville, s. 136. (fr.).
↑ H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. Année 1816, s. 112 (= 120), 1816. Paris. (fr.).
↑ H.M.D. de Blainville: Vertébrës. Class V. Poissons. W: A.G. Desmarest, H.M.D. de Blainville, C. Prévost, A. Serville & L. Saint-Fargau (red. red.): Faune française, ou Histoire naturelle, générale et particulière des animaux qui se trouvent en France, constamment ou passagèrement, à la surface du sol, dans les eaux qui le baignent, et dans le littoral des mers qui le bornent. Paris: Plassan, 1820–1830, s. 35. (fr.).
↑ ^a ^b ^c RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-14] (ang.).
↑ G.D. Nardo. Prodromus observationum et disquisitionum Adriaticae ichthyologiae. „Giornale di fisica, chimica e storia naturale, medicina, ed arti”. 10, s. 25, 1827. (łac.).
↑ E. Rüppell: Fische des Rothen Meers. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826–1828, s. 53. (niem.).
↑ S. Garman. The generic name of the pastinacas, or “sting rays.”. „Proceedings of the United States National Museum”. 8 (514), s. 221, 1885. (ang.).
↑ V.I. Gratzianov. Über eine besondere Gruppe der Rochen. „Zoologischer Anzeiger”. 30 (13/14), s. 400, 1906. (niem.).
↑ ^a ^b R. Froese & D. Pauly: Dasyatis. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-04-14]. (ang.).
↑ Ch. Scharpf: Family Dasyatidae Jordan & Gilbert 1879 (Stingrays). The ETYFish Project. [dostęp 2024-04-14]. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 276.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 179.
↑ ^a ^b Jaeger 1959 ↓, s. 272.
↑ J.B.G.M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. Cz. 13. Paris: Rey et Gravier; Baudouin Frèrer, 1828, s. 99. (fr.).
↑ ^a ^b Jaeger 1959 ↓, s. 34.
↑ J.B.G.M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. Cz. 16. Paris: Rey et Gravier; Baudouin Frèrer, 1830, s. 374. (fr.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 184.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 76.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 38.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 211.
↑ E. Grabda & T. Heese: Polskie nazewnictwo popularne: krągłouste i ryby. Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1971, s. 28. ISSN 0239-7129.
↑ J. Pollerspöck & N.J.P.& N. Straube J. Pollerspöck & N.J.P.& N., Bibliography Database of living/fossil sharks, rays and chimaeras (Chondrichthyes: Elasmobranchii, Holocephali) [online], shark.refrences.com, 2023 [dostęp 2024-04-15] (ang.).

Bibliografia edytuj

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[3] Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.^[2].

[nn-6] Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej^[4].

[11] Niepoprawna późniejsza pisownia Trygonobatus Blainville, 1816.

[14] Nazwa nieważna, pisownia w liczbie mnogiej^[10].

[16] Niepoprawna późniejsza pisownia Trygon Cuvier, 1816.

[raf10a-1] C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia, con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Sanfilippo, 1810, s. 16. (wł.).

[iczn1-2] ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).

[kle-4] J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 1. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1775, s. 991. (niem.).

[iczn2-5] ICZN. Opinion 21. Shall the genera of Klein, 1744, reprinted by Walbaum, 1792, be accepted?. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 51–53, 1958. (ang.).

[wal-7] J.J. Walbaum (red.): Petri Artedi sueci genera piscium. In quibus systema totum ichthyologiæ proponitur cum classibus, ordinibus, generum characteribus, specierum differentiis, observationibus plurimis. Redactis speciebus 242 ad genera 52. Cz. 3. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 581. (łac.).

[raf10b-8] C.S. Rafinesque: Indice d’ittiologia Siciliana, ossia, Catalogo metodico dei nomi Latini, Italiani, e Siciliani dei pesci, che si rinvengono in Sicilia: disposti secondo un metodo naturale: eseguito da un appendice che contiene la descrizione di alcuni nuovi pesci siciliani: illustrato da due piance. Messina: Presso Giovanni del Nobolo, con approvazzione, 1810, s. 48, 61. (łac.).

[cuv-9] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2. Paris: Chez Déterville, s. 136. (fr.).

[bla16-10] H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. Année 1816, s. 112 (= 120), 1816. Paris. (fr.).

[bla25-12] H.M.D. de Blainville: Vertébrës. Class V. Poissons. W: A.G. Desmarest, H.M.D. de Blainville, C. Prévost, A. Serville & L. Saint-Fargau (red. red.): Faune française, ou Histoire naturelle, générale et particulière des animaux qui se trouvent en France, constamment ou passagèrement, à la surface du sol, dans les eaux qui le baignent, et dans le littoral des mers qui le bornent. Paris: Plassan, 1820–1830, s. 35. (fr.).

[cof-13] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-14] (ang.).

[nar-15] G.D. Nardo. Prodromus observationum et disquisitionum Adriaticae ichthyologiae. „Giornale di fisica, chimica e storia naturale, medicina, ed arti”. 10, s. 25, 1827. (łac.).

[rup-17] E. Rüppell: Fische des Rothen Meers. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826–1828, s. 53. (niem.).

[gar-18] S. Garman. The generic name of the pastinacas, or “sting rays.”. „Proceedings of the United States National Museum”. 8 (514), s. 221, 1885. (ang.).

[gra-19] V.I. Gratzianov. Über eine besondere Gruppe der Rochen. „Zoologischer Anzeiger”. 30 (13/14), s. 400, 1906. (niem.).

[fro&pau-20] R. Froese & D. Pauly: Dasyatis. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-04-14]. (ang.).

[ety-21] Ch. Scharpf: Family Dasyatidae Jordan & Gilbert 1879 (Stingrays). The ETYFish Project. [dostęp 2024-04-14]. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=316_276]-22] Jaeger 1959 ↓, s. 276.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=219_179]-23] Jaeger 1959 ↓, s. 179.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=312_272]-24] Jaeger 1959 ↓, s. 272.

[vin28-25] J.B.G.M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. Cz. 13. Paris: Rey et Gravier; Baudouin Frèrer, 1828, s. 99. (fr.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=74_34]-26] Jaeger 1959 ↓, s. 34.

[vin30-27] J.B.G.M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. Cz. 16. Paris: Rey et Gravier; Baudouin Frèrer, 1830, s. 374. (fr.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=224_184]-28] Jaeger 1959 ↓, s. 184.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=116_76]-29] Jaeger 1959 ↓, s. 76.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=78_38]-30] Jaeger 1959 ↓, s. 38.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=251_211]-31] Jaeger 1959 ↓, s. 211.

[Grabda-32] E. Grabda & T. Heese: Polskie nazewnictwo popularne: krągłouste i ryby. Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1971, s. 28. ISSN 0239-7129.

[shark-33] J. Pollerspöck & N.J.P.& N. Straube J. Pollerspöck & N.J.P.& N., Bibliography Database of living/fossil sharks, rays and chimaeras (Chondrichthyes: Elasmobranchii, Holocephali) [online], shark.refrences.com, 2023 [dostęp 2024-04-15] (ang.).

[1]

[a]

[3]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[c]

[9]

[d]

[11]

[e]

[12]

[13]

[14]

[10]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[2]

[4]