Wikipedia

Cepno

wieś w województwie kujawsko-pomorskim

Cepno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Stolno.

Cepno
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

chełmiński

Gmina

Stolno

Liczba ludności (III 2011)

469[2]

Strefa numeracyjna

56

Kod pocztowy

86-212[3]

Tablice rejestracyjne

CCH

SIMC

0848983

Położenie na mapie gminy Stolno
Mapa konturowa gminy Stolno, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cepno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Cepno”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cepno”
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego
Mapa konturowa powiatu chełmińskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cepno”
Ziemia53°18′34″N 18°32′14″E/53,309444 18,537222[1]

Podział administracyjny

edytuj

W latach 1939–1945 położona była w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w rejencji bydgoskiej (Regierungsbezirk Bromberg)[4], w powiecie Chełmno (Kreis Kulm)[5].

W latach 1950–1954 położona była w województwie bydgoskim, w powiecie chełmińskim.

W latach 1954-1975 miejscowość administracyjnie położona była w województwie toruńskim, w powiecie chełmińskim, w gromadzie Stolno. Polegała pod sołectwo Wichorze[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Demografia

edytuj

Według danych z 1880 w Cepnie mieszkało 97 katolików i 25 ewangelików (łącznie 122 mieszkańców)[7].

Według danych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chełmnie oraz Powiatowego Inspektoratu Statystycznego w Chełmnie (31 XII 1966 r.) sołectwo Wichorze wraz ze wsią Cepno było zamieszkane przez 588 mieszkańców. Czyniło je wtedy czwartym największym sołectwem w gromadzie Stolno[8].

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 469 mieszkańców[2]. Jest piątą co do wielkości miejscowością gminy Stolno.

Historia

edytuj

Piersze wzmianki na temat wsi pojawiają się około lat 1423-1424, w których występuje jako miejscowość rycerska leżąca przy trakcie chełmińsko-wąbrzeskim. Zanotowanych zostało dwóch rycerzy zamieszkujących tęże wieś, byli to Dytrych (niem. Dietrich), posiadający 13 łanów, oraz Wolmer, również posiadający 13 łanów. Byli zobowiązani do słuzby w zbroi lekkiej[9]. Miejscowość w dokumentach występowała w tym czasie jako Czeppen[10].

Proboszcz chełmiński, Walery Regerg, w 1515 roku miał przekazać na rzecz kościoła chełmińskiego 7 włók[9]. W 1570 wieś stanowiła własność szlachecką i występowałą w ówczesnych dokumentach pod nazwą Czepna[11]. Jadwiga Osieczkowska, możliwa Pani wsi[9], posiadała 10 łanów chłopskich, trzech zagrodników oraz karczmę. W tym czasie wieś należała do powiatu chełmińskiego i podlegała parafii w Wielkich Czystych[11].

W 1774 roku właścicielem miał być niejaki Jemieslki, a po nim wieś przejąć mieli Złotnicki i Radzimiński, a w 1788 właścicielstwo wsi przejął Loga[12].

Jeszcze w XIX wieku obok wiesi przepływała struka określana mianem Żaki. Według danych z wydanego w 1880 pierwszego tomu Słownika Geograficznego Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, we wsi znajdowało się 5 domów mieszkalnych, zamieszkanych łącznie przez 122 osoby. Jej powierzchnie wynosiła ówcześnie 1519 morgów. Podlegała pod znajdującą się w Wielkim Czystym stację pocztową[7].

Po zakończeniu I wojny światowej oraz włączeniu ziemi chełmińskiej do II Rzeczpospolitej na obszarze tym pozostała pewna ilość posiadaczy ziemskich. Jedną z takich osób był R. Reinke, który posiadał tutaj majątek o powierzchni 837 hektarów[13].

W latach 30. XX wieku, w miejscowości tej ziemię posiadać miała niejaka Longa Elfreda, która była także właścicielką pobliskiego Wichorza[9].

W latach 1939 - 1942 nazwą wsi było Zepno, lecz po przeprowadzonej zamianie nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w latach 1942 - 1945 nazywała się Zöppen. Pod okupacją niemiecką miejscowość ta posiadała statu wieś[5].

W dobie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej we wsi istniał PGR Cepno obejmujący swym zasięgiem, poza oczywistym Cepnem, Staw, Storlus oraz Wichorze. Było to jedno z trzech wielobiektowych PGRów na terenie ówczesnego powiatu chełmińskiego[14]. Tutejszy PGR miał być także jednym z większych obszarów budowlanych w tymże powiecie, co wynikać miało z inwestycji z l. 1963-1966 przeznaczonych na rozbudowę i dobudowę nowych w obiektów produkcyjnych, gospodarczych, a także mieszkalnych[15]. W 1966 wybudowano nową szusarnię, przygotowującą susz na paszę, która była w pełni podporządkowana Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu[16].

31 grudnia 1966 powierzchnia sołectwa Wichorze, wraz z Cepnem, wynosiła 8,8 km2[8].

Pod koniec XX w. istnieć miały wciąż ślady zespoły folwarcznego funkcjonującego w tej miejscowości w latach 1870-1922[17].

W miejscowości jest przystanek kolejowy Cepno.

Kultura

edytuj

W Cepnie mieści się Dom Kultury, w którym narodził się Zespół Pieśni i Tańca "Ziemi Chełmińskiej"[18].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14774
  2. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 141 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Wybór źródeł, wstęp i oprac. M. Kubicki, Gdańsk-Warszawa 2022, s. 93.
  5. ↑ a b Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Wybór źródeł, wstęp i oprac. M. Kubicki, Gdańsk-Warszawa 2022, s. 103.
  6. ↑ K. Faber, Podział administracyjny powiatu chełmińskiego (wefług stanu z 31 XII 1966 r.), [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 539-540.
  7. ↑ a b Cepno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I., red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, s. 533.
  8. ↑ a b K. Faber, Podział administracyjny powiatu chełmińskiego (wefług stanu z 31 XII 1966 r.), [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 540.
  9. ↑ a b c d G. Mazur, Leksykon miejscowości powiatu chełmińskiego, Gdynia 2020, s. 199.
  10. ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2025-03-29].
  11. ↑ a b Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2025-03-30].
  12. ↑ Rody ziem pruskich, zestawił Józef Krzepela, Kraków 1927/Gdańsk 2008, reprint, s. 13.
  13. ↑ E. Kwiatkowska, Osadnictwo powiatu chełmińskiego do połowy XX wieku, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 84.
  14. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945-1965, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 406.
  15. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945-1965, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 407.
  16. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945-1965, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 414.
  17. ↑ Diecezja Toruńska. Historia i Teraźniejszość. T. 4 : Dekanat chełmiński, red. ks. S. Kardasz, Toruń 1996, s. 166.
  18. ↑ W. Rodzynkowski: Zarys Dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Urząd Gminy, 1996.

Bibliografia

edytuj
  • Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Wybór źródeł, wstęp i oprac. M. Kubicki, Gdańsk-Warszawa 2022.
  • K. Faber, Podział administracyjny powiatu chełmińskiego (wefług stanu z 31 XII 1966 r.), [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968.
  • G. Mazur, Leksykon miejscowości powiatu chełmińskiego, Gdynia 2020.
  • E. Kwiatkowska, Osadnictwo powiatu chełmińskiego do połowy XX wieku, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968.
  • K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945-1965, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968.
  • W. Rodzynkowski, Zarys Dziejów Gminy Papowo Biskupie, Papowo Biskupiwe 1996.
  • Diecezja Toruńska. Historia i Teraźniejszość. T. 4 : Dekanat chełmiński, red. ks. S. Kardasz, Toruń 1996.
  • Rody ziem pruskich, zestawił Józef Krzepela, Kraków 1927/Gdańsk 2008, reprint.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cepno&oldid=76962670”