Chōkai (1887)
Chōkai (jap. 鳥海) – kanonierka japońskiej marynarki wojennej, drugi okręt typu „Maya”. Wziął udział w wojnie chińsko-japońskiej i w wojnie rosyjsko-japońskiej.
 „Chōkai” w 1889 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
grudzień 1885 |
| Wodowanie | |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Wejście do służby |
październik 1888 |
| Los okrętu |
złomowany w 1914 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
612 t |
| Długość |
47 m |
| Szerokość |
8,2 m |
| Zanurzenie |
2,95 m |
| Materiał kadłuba |
żelazny |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe podwójnego rozprężania, 6 kotłów, 2 śruby, 960 ihp | |
| Prędkość |
12 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1x210mm, 1x120mm[2] | |
| Załoga |
104 |
Budowane w stoczniach japońskich kanonierki typu „Maya” były niewielkimi okrętami o żelaznej, jak „Chōkai”, lub żelazno-stalowej konstrukcji[3]. Dla odróżnienia od innych jednostek swego typu „Chōkai” miał namalowany na burcie czerwony pas[4]. Okręty napędzały po dwie maszyny parowe podwójnego rozprężania o mocy 960 ihp[3] (inne źródło: 700 hp[4]); parę dostarczały dwa kotły cylindryczne, a 2 śruby nadawały prędkość 12 węzłów. Zapas węgla wynosił 60 t; kanonierki miały też w pełne ożaglowanie typu szkuner[3].
„Chōkai” zgodnie z pierwotnym planem był uzbrojony w ciężką armatę Kruppa 210 mm, o długości lufy 22 kalibry(L/22), jedną armatę 120 mm, L/22[2] i dwie sztuki broni maszynowej[a][4]; okręt miał też taran[2]. W późniejszym okresie okręt został przezbrojony w dwa działa 150 mm[3].
W czasie wojny chińsko-japońskiej, we wrześniu 1894, „Chōkai” razem z kanonierkami „Maya”, „Tsukushi” i „Banjō” operował na Taedong-gang, wspierając działania wojsk lądowych[5]; okręty nie brały udziału w bitwie u ujścia rzeki Jalu. Następnie okręt uczestniczył w operacjach przeciw Lüshun, w składzie 4. Eskadry Szybkiej, ostrzeliwując 6 listopada chińskie pozycje pod Dalian[6]. 21 listopada, w dniu szturmu na miasto, kanonierka, wraz z innymi okrętami, atakowała forty na wschód od głównej twierdzy w Lüshun[7].
Podczas oblężenia Weihaiwei 30 stycznia 1895 wraz z resztą eskadry ostrzeliwał chińskie baterie nadbrzeżne[8]; następnego dnia flotylla prowadziła działania pozoracyjne[9]. 3 lutego jego eskadra prowadziła rozpoznanie skutków ostrzału pozostałych okrętów, a 7 lutego, razem z 2. i 3. atakowały fort na wyspie Ji[10]. W nocy 5 lutego, wraz z bliźniaczym „Atago” pozorował atak na północne wejście do portu, by odwrócić uwagę od torpedowców zbliżających się wejściem wschodnim. Nocny atak japońskich torpedowców doprowadził do zatopienia pancernika „Dingyuan” i uszkodzenia krążownika „Laiyuan”[11]. Po kapitulacji Weihaiwei „Atago” i „Chōkai” stacjonowały w porcie jako przedstawiciele japońskich sił okupacyjnych[12].
W czasie wojny rosyjsko-japońskiej „Chōkai” wraz z siostrzanym „Akagi” i torpedowcami eskortował statki, którymi Japończycy próbowali zablokować wejście na wewnętrzną redę Portu Artura (Lüshun) w nocy z 2 na 3 maja 1904 roku[13]. Dwa dni później osłaniał lądowanie wojsk japońskich niedaleko Pikouzhen, prowadząc m.in. działania pozoracyjne, by odciągnąć uwagę obrońców od głównego miejsca desantu[14]. Następnie wspierał wojska lądowe, zwłaszcza podczas bitwy o Jinzhou, przesmyk prowadzący do Portu Artura, 26 maja 1904. Płytko zanurzone kanonierki odegrały ważną rolę, bo ich stosunkowo ciężkie działa (4x120 mm na „Akagi” oraz 1x210 mm i 1x120 mm na „Chōkai”) były w stanie nieco zrównoważyć przewagę artylerii rosyjskiej, wyposażonej w armaty kal 120 i 150 mm, której japońska armia mogła przeciwstawić tylko lekką artylerię polową. Nieco dalej od brzegu operowały „Tsukushi” i „Heien”[15], które jednak musiały się wycofywać, gdy ustępował przypływ, podczas gdy 600-tonowe okręty zapewniały wsparcie cały czas, atakując rosyjskie baterie koło Nanguanling. Od trafień i odłamków rosyjskich pocisków zginął dowódca „Chōkai”, kpt. Hayashi; zginęło też dwóch marynarzy, a dwóch oficerów i trzech marynarzy zostało rannych; okręt nie został jednak poważnie uszkodzony[16]. Następnie prowadził działania blokadowe, by we wrześniu znów wspierać oddziały lądowe atakujące główną twierdzę[17]. W maju 1905, w składzie 7. Eskadry, stanowił część linii dozorowej, stacjonując w zatoce Oguchi[18]. W czerwcu 1905 okręt w składzie 9. Flotylli 4. Eskadry uczestniczył w operacjach mających na celu zajęcie Sachalinu[19].
W 1908 okręt został wycofany ze służby we flocie i był używany jako jednostka ochrony rybołówstwa do 1914 roku, kiedy to został rozebrany[2].
Uwagi edytuj
- ↑ F.T. Jane podaje kaliber głównego działa jako 8 cali (203 mm), ale jest to prawdopodobnie nieścisłość; pozostałe źródła mówią o kalibrze 210 mm, typowym dla armat Kruppa.
Przypisy edytuj
- ↑ Jeśli nie podano inaczej, dane za Conway’s...
- ↑ a b c d Hansgeorg Jentsura, Dieter Jung, Peter Mickel: Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869–1945. Naval Institute Press, 1976, s. 115. ISBN 0-87021-893-X. (ang.).
- ↑ a b c d Roger Chesneau, Eugène Kolesnik: Conway’s All the World’s Fighting Ships, 1860–1905. London: Conway Maritime Press, 1979, s. 236. ISBN 0-85177-133-5.
- ↑ a b c Fred. T. Jane: The Imperial Japanese Navy. Londyn: W. Thacker & Co., 1904, s. 68–71. (ang.).
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.1, s. 1.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.2, s. 7-8.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.2, s. 18.
- ↑ Jukichi i Ogawa 1895 ↓, s. cz.3, s. 12.
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 317.
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 320.
- ↑ Tadeusz Maria Gelewski: Jalu 1894. Warszawa: Bellona, 1995, s. 85–86. (pol.).
- ↑ Eastlake i Yamada 1904 ↓, s. 284.
- ↑ Herbert Wrigley Wilson: Japan’s fight for freedom; the story of the war between Russia and Japan. T. 1. London Amalgamated Press, 1904, s. 392. (ang.).
- ↑ Wilson 1904 ↓, s. 498.
- ↑ Wilson 1904 ↓, s. 570.
- ↑ Wilson 1904 ↓, s. 577–583.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 53.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 230.
- ↑ Corbett 1994 ↓, s. 357.
Bibliografia edytuj
- Julian Stafford Corbett: Maritime operations in the Russo-Japanese war: 1904 – 1905. Naval Institute Press. ISBN 1-55750-129-7. (ang.).
- Jukichi Inouye, K. Ogawa: The Japan-China war. Yokohama [etc.] Kelly & Walsh, limited, 1895. (ang.).
- F. Warrington Eastlake, Yamada Yoshiaki: Heroic Japan: a history of the war between China and Japan. London: S. Low, Marston & Co., Ltd., 1897. (ang.).
- Herbert Wrigley Wilson: Japan’s fight for freedom; the story of the war between Russia and Japan. T. 2. London Amalgamated Press, 1904. (ang.).