Cisów (województwo świętokrzyskie)
Cisów – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Daleszyce[5][4].
| wieś | |
 Zabytkowy kościół pw. św. Wojciecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
270-410 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
471[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-021[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0236352[4] |
Położenie na mapie gminy Daleszyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
 50°45′33″N 20°54′04″E/50,759167 20,901111[1]
| |
Do 1954 roku istniała gmina Cisów. W latach 1954–1969 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cisów, po przeniesieniu siedziby i zmianie nazwy gromady, w gromadzie Nowa Huta Cisowska. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.
Położenie
edytujWieś położona jest w malowniczej dolinie górskiej Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego, otoczona zewsząd lasami, pomiędzy pasmem Cisowskim i Ociesęckim, Gór Świętokrzyskich. W sąsiedztwie miejscowości znajduje się rezerwat przyrody Cisów.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0236369 | Cisów Rządowy | część wsi |
| 0236381 | Łonek | część wsi |
| 0236398 | Nastoły | część wsi |
| 0236406 | Zadworze | część wsi |
| 0236412 | Zakościele | część wsi |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Historia
edytujDługosz (lata 1470–1480) podaje nazwę „Czyssow”. W 1560 roku pisano „Czyzow”, wieś w ówczesnym powiecie kieleckim.
Wspomniany w dokumencie z 1356 roku (Kod.Małop. t.I, 104). W połowie XV wieku wieś należy do parafii Daleszyce i stanowi własność Jana Oleskiego herbu Dębno. Wieś miała wówczas 10 łanów kmiecych dających dziesięcinę kolegiacie kieleckiej (Jan Długosz L. B. t.I s.459). W registrze poborowym z roku 1579 wymieniony jest „Czyżów” jako wieś królewska należąca do starostwa szydłowskiego, posiada kościół parafialny. (Paw. Małop. s.224)[6].
W 1700 roku mieszkał tu Jan Chryzostom Pasek.
W wieku XIX Cisów opisano jako wieś w powiecie kieleckim, gminie i parafii Cisów. Leży w dolinie otoczonej z trzech stron górami, niedaleko traktu z Daleszyc do Rakowa. Posiada kościół parafialny murowany z XVIII wieku.
W 1827 roku było tam 35 domów i 196 mieszkańców. W Cisowie mieszkał w XVII wieku Dębowski, synowiec Chryzostoma Paska.
Cisów jako gmina należy do sądu gminnego okręgu III w Daleszycach, stacja pocztowa najbliżej w Kielcach. Ludności w gminie 2297 dusz.
Parafia Cisów dekanatu opatowskiego liczyła 768 dusz.
- Dobra rządowe – ekonomia Cisów
Na całość ekonomii składały się z folwarki i wsie Cisów grunty skarbowe w Bielinach z osadami karczemymi wraz ze stawami w Smykowie i Gomułkach tudzież z gruntami w Przykopkach. Następnie: Wójtostwo folwark i wieś, Makoszyn wieś, wójtostwo i folwark Widełki, młyn Jagielno pustkowie, Wymysłów, młyn zwany Eukawa, wieś Daleszyce, folwark i wieś Danków[7].
Zabytki
edytuj- Kościół pw. św. Wojciecha. Został ufundowany w 1758 roku przez biskupa krakowskiego Andrzeja Załuskiego, parafia została erygowana w 1765 roku Budowę murowanej świątyni rozpoczęto w 1765 roku, a zakończono w 1816 roku Konsekrację w 1817 roku przeprowadził biskup kielecki Wojciech Jan Górski. W 1938 roku kościół został odremontowany i odmalowany przez F. Banysia z Olkusza. W 1977 roku przeprowadzono kolejny remont, m.in. wymieniono gont na pokrycie z blachy[8]. W ołtarzu głównym umieszczone są obrazy Koronacji MB i św. Wojciecha; ołtarze boczne późnobarokowe.
- Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.305 z 14.01.1957 i z 15.06.1967)[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17985
- ↑ BIP gminy. Zestawienie z ewidencji ludności. Stan na 31-12-2021 [dostęp 2022-03-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 167 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-10-21].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Cisów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 341.
- ↑ Cisów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 706.
- ↑ Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej, Kielce 1999, s. 231.
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 26 [dostęp 2015-11-05].