Chrobotek łagodny

Chrobotek łagodny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek łagodny
	Nazwa systematyczna
	Cladonia mitis Sandst.; Sandstede: Clad. Exs.: no. 55 (1918)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrobotek łagodny, chrobotka łagodna (Cladonia mitis Sandst.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[3]:

Cladina arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Burgaz 1994
Cladina mitis (Sandst.) Mong. 1938
Cladonia arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Ruoss 1987
Cladonia arbuscula subsp. stictica Ruoss 1989
Cladonia arbuscula var. mitis (Sandst.) Sipman
Cladonia sylvatica var. mitis (Sandst.) Kušan 1932

Nazwa polska według opracowania W. Fałtynowicza^[2].

Czasami gatunek ten opisywany jest błędnie jako Cladonia sylvatica^[1], a w polskim piśmiennictwie mykologicznym jako chrobotek leśny (Cladonia arbuscula subsp. mitis)^[2].

Morfologia

Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to wyrastające z plechy pierwotnej krzaczkowate podecja o wysokości 3–7 cm i grubości 0,5–1 mm. Podecja są puste w środku, a ich pędzelkowate zakończenia są brunatne i lekko zagięte w jedną stronę. Kory brak, powierzchnia podecjów jest pilśniowata i ma bardzo jasną barwę – od jasnoszarobiałej do szarozielonawej. Smak łagodny. Reakcje barwne: podecja K–, Pd–^[4]

Owocniki pojawiają się bardzo rzadko na szczytach gałązek. Są to apotecja lecideowe o brązowych tarczkach i średnicy 0,3–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 7–13 × 2,5–5 μm. Często natomiast na szczytach gałązek występują brązowe pyknidy^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji i Australii. Brak go tylko w Afryce i na Antarktydzie (ale występuje na położonej na północ od niej w Antarktyce wyspie Elephant Island), znany jest także na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj jego północny zasięg sięga po Grenlandię^[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju^[4]. Był gatunkiem ściśle chronionym^[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków porostów chronionych^[7].

Rośnie w miejscach świetlistych i suchych: na wrzosowiskach, wydmach (często razem z szczotlichą siwą) i w świetlistych lasach sosnowych^[4].

Gatunki podobne

W Polsce występują cztery bardzo podobne gatunki chrobotków: leśny (Cladonia arbuscula), łagodny (Cladonia mitis), reniferowy (Cladonia rangiferina) i najeżony (Cladonia portentosa), wszystkie są pospolite i występują na podobnych siedliskach. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre z nich posiadają podgatunki, a jeszcze bardziej to, że te same gatunki opisywane są pod różnymi nazwami, w zależności od przyjętej taksonomii. Chrobotka łagodnego najłatwiej rozróżnić po smaku (ma łagodny), chrobotek najeżony tworzy najczęściej 3-dzielne rozgałęzienia, chrobotek reniferowy 3-4-dzielne i jest białoszary^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).

[wojciak-4] Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[5] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[6] Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)

[rozp2014-7] Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]