Chrobotek łagodny

(Przekierowano z Cladonia mitis)

Chrobotek łagodny, chrobotka łagodna (Cladonia mitis Sandst.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].

Chrobotek łagodny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

miseczniaki

Rząd

misecznicowce

Rodzina

chrobotkowate

Rodzaj

chrobotek

Gatunek

chrobotek łagodny

Nazwa systematyczna
Cladonia mitis Sandst.
Sandstede: Clad. Exs.: no. 55 (1918)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Synonimy[3]:

  • Cladina arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Burgaz 1994
  • Cladina mitis (Sandst.) Mong. 1938
  • Cladonia arbuscula subsp. mitis (Sandst.) Ruoss 1987
  • Cladonia arbuscula subsp. stictica Ruoss 1989
  • Cladonia arbuscula var. mitis (Sandst.) Sipman
  • Cladonia sylvatica var. mitis (Sandst.) Kušan 1932

Nazwa polska według opracowania W. Fałtynowicza[2].

Czasami gatunek ten opisywany jest błędnie jako Cladonia sylvatica[1], a w polskim piśmiennictwie mykologicznym jako chrobotek leśny (Cladonia arbuscula subsp. mitis)[2].

Morfologia

edytuj

Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Plecha pierwotna zanika bardzo wcześnie. Plecha wtórna to wyrastające z plechy pierwotnej krzaczkowate podecja o wysokości 3–7 cm i grubości 0,5–1 mm. Podecja są puste w środku, a ich pędzelkowate zakończenia są brunatne i lekko zagięte w jedną stronę. Kory brak, powierzchnia podecjów jest pilśniowata i ma bardzo jasną barwę – od jasnoszarobiałej do szarozielonawej. Smak łagodny. Reakcje barwne: podecja K–, Pd–[4]

Owocniki pojawiają się bardzo rzadko na szczytach gałązek. Są to apotecja lecideowe o brązowych tarczkach i średnicy 0,3–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 7–13 × 2,5–5 μm. Często natomiast na szczytach gałązek występują brązowe pyknidy[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji i Australii. Brak go tylko w Afryce i na Antarktydzie (ale występuje na położonej na północ od niej w Antarktyce wyspie Elephant Island), znany jest także na wielu wyspach. Szczególnie częsty jest na półkuli północnej, tutaj jego północny zasięg sięga po Grenlandię[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[4]. Był gatunkiem ściśle chronionym[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków porostów chronionych[7].

Rośnie w miejscach świetlistych i suchych: na wrzosowiskach, wydmach (często razem z szczotlichą siwą) i w świetlistych lasach sosnowych[4].

Gatunki podobne

edytuj

W Polsce występują cztery bardzo podobne gatunki chrobotków: leśny (Cladonia arbuscula), łagodny (Cladonia mitis), reniferowy (Cladonia rangiferina) i najeżony (Cladonia portentosa), wszystkie są pospolite i występują na podobnych siedliskach. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre z nich posiadają podgatunki, a jeszcze bardziej to, że te same gatunki opisywane są pod różnymi nazwami, w zależności od przyjętej taksonomii. Chrobotka łagodnego najłatwiej rozróżnić po smaku (ma łagodny), chrobotek najeżony tworzy najczęściej 3-dzielne rozgałęzienia, chrobotek reniferowy 3-4-dzielne i jest białoszary[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  2. a b c Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
  3. Species Fungorum. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).
  4. a b c d e Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
  5. Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
  6. Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
  7. Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów