Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck
Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck, pan Sommelsdijk, Epen, Zaltbommel i Spijk (ur. 20 sierpnia 1637, zm. 19 lipca 1688 w Paramaribo) – holenderski szlachcic, wojskowy, gubernator Surinamu (1683–1688).
.jpg) Portret, ok. 1680 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Gubernator Surinamu | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck urodził się 20 sierpnia 1637 roku jako syn Cornelisa van Aerssena van Sommelsdijcka (1600–1662) i jego żony Lucii van Waltha (ok. 1610–1674)[1]. W 1664 roku ożenił się z Marguerite du Puy de St. André Montbrun (ok. 1640–1694)[1], z którą miał dwóch synów François (1669–1740)[2] i Alexandra oraz dwie córki[3].
Podczas II wojny angielsko-holenderskiej brał udział w bitwie morskiej pod North Foreland w dniach 4–5 sierpnia 1666 roku[2]. Był podejrzewany o zmowę z Cornelisem Trompem (1629–1691) przeciwko dowodzącemu admirałowi Michielowi de Ruyterowi (1607–1676)[2]. W 1680 roku van Aerssen van Sommelsdijck został pułkownikiem, lecz nie miał większych zasług na polu wojskowym[2].
Gubernator Surinamu edytuj
W 1683 roku dołączył, obok miasta Amsterdam, do spółki Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej (hol. West-Indische Compagnie, WIC) – Towarzystwa Surinamu – która zarządzała holenderską kolonią Surinamu[4]. W tym samym roku został gubernatorem Surinamu[5] i zaczął zakładać liczne plantacje trzciny cukrowej[6]. Na plantacjach pracowali niewolnicy, których dostarczała WIC[6]. WIC miała monopol na sprowadzanie niewolników do Surinamu[7], a miasto Amsterdam i van Aerssen van Sommelsdijck współfinansowali wyposażenie ich statków[7].
W 1684 roku van Aerssen van Sommelsdijck podpisał traktat pokojowy z tubylczymi Indianami[8]. Aby utrzymać pokój, wziął Indiankę za konkubinę[a], a indiańskie dzieci wysyłał do Holandii, by poznały kraj[8]. Około 1685 roku podpisał traktat pokojowy z Maronami – zbuntowanymi zbiegłymi czarnymi niewolnikami, którym przewodził Jermes[8]. Zawarcie traktatów zapewniło pokój i dało podstawy do rozbudowy kolonii[8].
Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck zreformował administrację kolonii, przede wszystkim usprawnił siły porządkowe[2]. W 1684 roku założył Radę Policji i Sprawiedliwości, która zajmowała się m.in. karaniem przestępców[3]. Wprowadził również zakaz okaleczania niewolników i karania ich śmiercią[3].
Wprowadził 2,5% podatek od eksportu cukru, który zapewnił stały dochód dla budżetu kolonii[4]. Usprawnił system irygacyjny, budując kanał nazwany później Van Sommelsdijckkreek[4].
Sam będąc kalwinistą[8], prowadził tolerancyjną politykę wobec przedstawicieli innych religii, zezwalając na osiedlanie się w kolonii labadystom, hugenotom, żydom i katolikom[4].
Liczba plantacji za rządów van Aerssena van Sommelsdijcka wzrosła z 50 do 200[8].
Został zabity 19 lipca 1688 roku w Paramaribo podczas zamieszek wywołanych przez żołnierzy[2].
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Cornelis van Aerssen. [w:] www.biografischportaal.nl [on-line]. [dostęp 2019-07-29]. (niderl.).
- ↑ a b c d e f Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek 1910 ↓, s. 10.
- ↑ a b c Biographisch Woordenboek der Nederlanden ↓.
- ↑ a b c d Goslinga 2012 ↓, s. 96.
- ↑ Fergus MacKay (red.): The Rights of Indigenous Peoples and Maroons in Suriname. IWGIA, 1999, s. 52. ISBN 978-87-90730-17-8. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- ↑ a b Sociëteit van Suriname. Overgekomen brieven en papieren. [w:] www.nationaalarchief.nl [on-line]. [dostęp 2019-07-29]. (niderl.).
- ↑ a b 1683 Amsterdam koopt Suriname. [w:] Stadsarchief Amsterdam: Amsterdam en Slavernij [on-line]. [dostęp 2019-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-27)]. (niderl.).
- ↑ a b c d e f g Jabini 2012 ↓, s. 44.
Bibliografia edytuj
- J. Eysten: AERSSEN (Cornelis van) (2). W: Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek (NNBW). 1910. (niderl.).
- Cornelis C. Goslinga: A Short History of the Netherlands Antilles and Surinam. Springer Science & Business Media, 2012. ISBN 978-94-009-9289-4. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- Franklin Steven Jabini: Christianity in Suriname: An Overview of its History; Theologians and Sources. Langham Monographs, 2012. ISBN 978-1-907713-43-9. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- AERSSEN (Cornelis van). W: Biographisch Woordenboek der Nederlanden (Van der Aa). s. 108–110. [dostęp 2019-07-29]. (niderl.).