Paramaribo

stolica Surinamu

Paramaribo[1], nazywane także Parbo[2]stolica Surinamu, położona nad rzeką Surinam, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego.

Paramaribo
Ilustracja
Państwo

 Surinam

Dystrykt

Paramaribo

Data założenia

1603

Powierzchnia

183 km²

Wysokość

3 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość


248 477
1357 os./km²

Nr kierunkowy

+597

Położenie na mapie Surinamu
Mapa konturowa Surinamu, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Paramaribo”
Ziemia5°49′25″N 55°10′11″W/5,823611 -55,169722
Strona internetowa
Zabytkowe centrum Paramaribo[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
ilustracja
Państwo

 Surinam

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, IV

Numer ref.

940

Region[b]

Ameryka Łacińska i Karaiby

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2002
na 26. sesji

W 2002 roku zabytkowe centrum Paramaribo zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pochodzenie nazwy miasta nie jest do końca wyjaśnione i istnieje ok. 20 różnych hipotez[3]. Jedna z nich upatruje związku z wyrażeniem z języka Indian Tupi-Guarani para maribo, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „ludzi znad wielkiej rzeki”[3]. Inna – z wyrażeniem z języka Indian Carib-Karina paramuru, nazwy jednego z drzew[3]. Jednak za najbardziej prawdopodobne uznaje się pochodzenie od paramaru-bo, gdzie paramaru oznacza tęczę, a bo – miejsce[3].

Historia

edytuj

Początki Paramaribo sięgają czasów prekolumbijskich, kiedy na zachodnim brzegu Surinamu 15 km od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego istniała wioska indiańska, w pobliżu której w 1614 roku osiedli czasowo handlarze holenderscy[2][4]. Położenie to pozwalało na funkcjonowanie portu w głębi lądu bez ryzyka, że statki utkną na mieliźnie[2].

W XVII wieku działali tu również krótko handlarze francuscy, którzy wznieśli pierwszy drewniany fort[2]. W 1651 roku angielski gubernator Barbadosu Francis Willoughby (1613–1666) założył tu prywatną posiadłość i rozbudował francuski fort, nadając mu nazwę Fort Willoughby[3]. Willoughby promował osadnictwo w regionie i rozwój plantacji trzciny cukrowej[3]. Podczas II wojny angielsko-holenderskiej Fort Willoughby został zdobyty przez wojska holenderskie pod dowództwem admirała Abrahama Crijnssena, który zmienił nazwę osady na Nieuw Middelburg oraz fortu na Fort Zeelandia[3]. Na mocy traktatu w Bredzie z 1667 roku kończącego II wojnę angielsko-holenderską Paramaribo przeszło w ręce holenderskie[3]. Brytyjczycy jednak ponownie zajęli fort pod koniec 1667 roku, lecz Crijnssen odbił fort ponownie w 1668 roku[3]. W 1683 roku gubernatorem Surinamu został Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck (1637–1688), który wzniósł swoją siedzibę w Paramaribo i rozbudował fort[3]. Van Aerssen został zamordowany podczas buntu własnych żołnierzy w 1688 roku[3].

Na początku XVIII wieku Paramaribo było dobrze prosperującym ośrodkiem eksportu cukru, z ok. 500 domami i dzielnicami niewolników pracujących na okolicznych plantacjach[3]. Bagniste tereny Paramaribo zostały odwodnione poprzez system kanałów, co umożliwiło dalszy szybki rozwój miasta w drugiej połowie XVIII wieku[3]. Bezpieczeństwo miasta zostało zwiększone poprzez budowę fortu Nieuw Amsterdam i do Paramaribo przenieśli się właściciele plantacji, pozostawiając plantacje w rękach zarządców[5][4]. Na początku XIX wieku Paramaribo miało 2 tysiące domów, a jego mieszkańcy czerpali dochody z eksportu cukru produkowanego w ponad 600 plantacjach[5]. Centrum miasta dwukrotnie strawił pożar – w 1821 i 1832 roku – spaliło się 400 domów[5]. W połowie XIX wieku wiele plantacji podupadło wskutek złego zarządzania i abolicji – przetrwało mniej niż 100 plantacji, co odbiło się negatywnie na rozwoju gospodarczym Paramaribo[5]. W mieście zaczęli osiedlać się byli niewolnicy i zbiegowie, a także indiańscy, chińscy i jawajscy pracownicy sprowadzeni w latach 1873–1939 do pracy na plantacjach[5]. Kolejnym impulsem do rozwoju miasta było rozpoczęcie wydobycia złota w Borwnsbergu oraz boksytów w Moengo i Paranam[5]. W 1945 roku miasto miało 13 tys. domów i 75 tys. mieszkańców[5].

Paramaribo pozostawało w posiadaniu holenderskim od 1667 roku przez trzy stulecia, z wyjątkiem krótkich okresów panowania brytyjskiego w latach 1799–1802 i 1804–1815[3].

Miasto rozwinęło się dalej po II wojnie światowej dzięki przemysłowi (produkcji margaryny, cementu i piwa) i turystyce[6]. W Paramaribo funkcjonuje Anton de Kom Universiteit van Suriname założony w 1968 roku[6].

Architektura

edytuj

Historyczne centrum Paramaribo obejmuje drewnianą zabudowę z okresu kolonialnego z zachowanym oryginalnym układem ulic[7], w trójkącie wyznaczonym przez rzekę Surinam na południu, kanał Sommelsdijck na północnym wschodzie i ulicę Zwartenhovenbrug Straat na północnym zachodzie[8]. W jego południowo-zachodniej części znajdują się[8]:

a w części zachodniej[8]:

W 2002 roku historyczne centrum Paramaribo zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[7][11].

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 96, ISBN 83-239-7552-3 (pol.).
  2. a b c d Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 69, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 70, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  4. a b c UNESCO, Paramaribo (Suriname) No 940rev [online] [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  5. a b c d e f g Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 71, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  6. a b Paramaribo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  7. a b c d UNESCO, Historic Inner City of Paramaribo [online] [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  8. a b c Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 75, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  9. Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 108, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  10. a b Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 110, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
  11. World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List [online], whc.unesco.org, 26 czerwca 2002 [dostęp 2016-03-26] (ang.).
  12. Taleninstituut Den Haag [online], Dagnall Talen [dostęp 2024-02-28] (niderl.).