Hugenoci

francuscy kalwiniści

Hugenoci (fr. huguenots) – nazwa francuskich ewangelików reformowanych (potocznie nazywanych kalwinistami) w XVI i XVII wieku. Pochodzi ona od nazwiska przywódcy powstania w Genewie, Besançon Hugues'a.

Hugenoci
ilustracja
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Kalwinizm
Miasta z populacją hugenocką w królestwie francuskim w 1685
Krzyż hugenocki

Charakterystyka edytuj

Hugenoci pojawili się w latach 40. XVI wieku, gdy doktryna religijna Jana Kalwina przyciągnęła szereg warstw społecznych, przede wszystkim mieszczaństwo, część szlachty oraz możniejsze rody, jak Burbonów i Chatillonów. Pierwszy synod narodowy miał miejsce w 1559 – ogłoszono na nim zbiór zasad wiary (Confessio Gallicana) i utworzono jednolitą organizację kościelną. W połowie XVI wieku na terenie Francji istniało 2 tysiące gmin hugenockich, zrzeszające około 400 tysięcy wyznawców.[1] W przeddzień rzezi, Hugenoci stanowili 10% obywateli Francji.[2] Po kilku latach, w 1562 uzyskano swobodę religijną, ale ruch spotkał się z oporem dworu (zwłaszcza Katarzyny Medycejskiej), który dostrzegał w kalwinizmie zagrożenie dla władzy centralnej[3]. Dwór został wsparty przez grupę feudałów katolickich (Liga Katolicka).

W 1562 wybuchła wojna religijna, trwająca z przerwami 30 lat (do 1592). W jej czasie miały miejsce rzezie hugenotów, w tym największa rzeź w ParyżuNoc św. Bartłomieja (z 23 na 24 sierpnia 1572 r.)[4]. W 1573 miało miejsce oblężenie La Rochelle.

Przywódca hugenotów Henryk, król Nawarry, gdy został królem Francji, wydał edykt nantejski (1598), który hugenotom przyznawał wolność wyznania. Zwalczali ich jednak kolejni władcy:

Ludwik XIV w 1685 odwołał edykt nantejski, wydając edykt z Fontainebleau.

Spowodowało to likwidację protestantyzmu, zarówno jako organizacji kościelnej, jak i siły politycznej; rozwiązywanie zborów, banicje pastorów, przymusowe nawracanie na wiarę katolicką, wreszcie dragonady – wywołały w 1702 r. powstanie kamizardów. Hugenoci wyemigrowali w dużej części do Anglii, Prus, Szwajcarii i Niderlandów, czego skutkiem było osłabienie gospodarcze kraju.

W 1787 hugenoci odzyskali prawa cywilne, ale dopiero rewolucja 1789 i kodeks Napoleona przyniosły im pełne równouprawnienie z katolikami[5].

Potomkowie hugenotów we Francji są skupieni obecnie w Église Reformée de France. Kościół liczy około 300 000 wiernych w całej Francji.

Od 2000 działa w Warszawie Polskie Towarzystwo Hugenockie.

Nawiązania w kulturze edytuj

Noc św Bartłomieja zainspirowała również twórców kultury, do najbardziej znanych nawiązań opartych na tych wydarzeniach należą: opera Giacomo Meyerbeera Hugonoci, powieść Henryka Manna Młodość króla Henryka IV oraz wielokrotnie ekranizowana powieść Aleksandra Dumasa ojcaKrólowa Margot. Wśród ekranizacji powieści Dumasa należy wymienić choćby film z 1994 roku pod tym samym tytułem, wyreżyserowany przez Patrice’a Chéreau.

Przypisy edytuj

  1. Noc św. Bartłomieja - rzeź hugenotów - Historia - polskieradio.pl, polskieradio.pl [dostęp 2023-12-06] (pol.).
  2. Masakra w Paryżu. Rzeź hugenotów w noc św. Bartłomieja, Historia Do Rzeczy, 25 sierpnia 2021 [dostęp 2023-12-06] (pol.).
  3. J. Warmiński, Hugenoci, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1281-1282.
  4. J. Warmiński, Hugenoci, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1282.
  5. J. Warmiński, Hugenoci, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1283.

Linki zewnętrzne edytuj