Czernidłak żółtołuseczkowy
Czernidłak żółtołuseczkowy (Coprinellus xanthothrix (Romagn.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłak żółtołuseczkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinellus xanthothrix (Romagn.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson Taxon 50(1): 235 (2001) | |
Systematyka
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1941 r. Henri Charles Louis Romagnesi nadając mu nazwę Coprinus xanthothrix. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów[2]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Vilgalys, Hopple i Jacq. Johnson w 2001 r.[1]
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus xanthothrix[3]. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Coprinellus stała się niespójna z obecną nazwą naukową.
Morfologia
edytuj- Kapelusz
- W młodych owocnikach ma wymiary do 40 × 35 mm i jajowaty, elipsoidalny lub prawie kulisty kształt. W trakcie dojrzewania rozszerza się i staje się stożkowaty, a w końcu wypukły o średnicy do 70 mm. Powierzchnia na środku kapelusza jasnoochrowa lub blado rdzawa, ku brzegowi jaśniejąca. Pokryta jest drobnymi, kłaczkowatymi resztkami osłony o barwie kremowej lub ochrowej, a na środku kapelusza brązowej[4].
- Blaszki
- Wolne, o szerokości 3–8 (–10) mm i liczbie od 55 do 60, z międzyblaszkami (l = 3–5). Początkowo są białe, potem ciemnieją od zarodników i stają się szarobrązowe, w końcu czarne[4].
- Trzon
- Wysokość 4–10 cm, średnica 0,4–1 cm, cylindryczny z maczugowatą podstawą. Powierzchnia biała, tylko podstawa często rdzawa[4].
- Cechy mikroskopowe
- Wysyp zarodników czarniawy. Zarodniki 6,7–9,9 × 4,4–6,3 × 4,9–5,1 µm, jajowate lub elipsoidalne, w widoku z boku tylko niektóre z nich są fasolkowate. Są czerwono-brązowe i mają zaokrągloną podstawę i wierzchołek. Pora rostkowa ekscentryczna o szerokości 1,3 µm. Podstawki 14–34 × 7–9 µm, 4-zarodnikowe, otoczone 3–6 nibywstawkami. Pleurocystydy 50–125 × 30–65 µm, prawie kuliste, elipsoidalne, lub prawie cylindryczne. Cheilocystydy 30–70 (–100) × 12–28 (–34) × 5–14 (–18) µm, baryłkowate, prawie kuliste, elipsoidalne lub jajowate, podobne do pleurocystyd. Kaulocystydy 30–130 × 12–38 × 5–14 µm, baryłkowate. Osłona składająca się z łańcuchów komórek o zróżnicowanych kształtach: cylindrycznym, elipsoidalnym, wrzecionowatym lub prawie kulistym. Brak sprzążek, występują tylko nibysprzążki[4].
Występowanie i siedlisko
edytujW Europie Coprinellus xanthothrix jest szeroko rozprzestrzeniony i pospolity[4], w polskim piśmiennictwie naukowym również podano wiele jego stanowisk[3].
Saprotrof. Rozwija się pojedynczo lub grupkami na martwych, opadłych na ziemię gałęziach drzew liściastych, rzadziej na pniach[4]. W Polsce owocniki pojawiają się od marca do października[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-10] (ang.).
- ↑ B. Gierczyk, Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 27–73 (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Coprinus xanthothrix Romagn [online] [dostęp 2020-11-10] (ang.).