Wikipedia

Czesław Kłak (polonista)

polski historyk literatury

Czesław Kłak[a] (ur. 21 kwietnia 1935 w Hadlach Szklarskich) – historyk literatury polskiej, krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, w latach 1972–1975 oraz 1993–1996 prorektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, w latach 1972–1991 kierownik Zakładu Historii Literatury Polskiej[b] tej uczelni.

Czesław Kłak
Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1935
Hadle Szklarskie

Zawód, zajęcie

polonista

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Życiorys

edytuj

Urodził się we wsi Hadle Szklarskie pod Przeworskiem w rodzinie robotniczo-chłopskiej, jako syn Kazimierza Kłaka i Izabeli z domu Raszpla[1]. W 1950 przyszła na świat jego młodsza siostra, Zofia Julia (imię używane: Agnieszka).

Od 1941 uczył się w Szkole Powszechnej w Hadlach Szklarskich i w Jaworniku Polskim. W 1948 podjął naukę w II Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu, gdzie zdał maturę w 1952[1]. Następnie studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1956 uzyskał magisterium[1].

W latach 1956–1960 pracował jako nauczyciel języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu. W 1961 był bibliotekarzem w Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej w Rzeszowie. Następnie został zatrudniony jako dziennikarz w redakcji Nowin Rzeszowskich, gdzie w latach 1961–1963 redagował dodatek kulturalny Widnokrąg. Na jego łamach debiutował w 1961 artykułem Jan Zachariasiewicz – zapomniany pisarz z Radymna (nr 8). Następnie do 1966 publikował na łamach Nowin Rzeszowskich m.in. recenzje teatralne[1]. Artykuły, recenzje i felietony zamieszczał także w Kwartalniku Rzeszowskim (1966–1967) oraz jego kontynuacji Profilach (1968, 1970–1972, 1976), a także w dwumiesięczniku Ruch Literacki (1967–1972)[1].

W listopadzie 1963 został zatrudniony w Zakładzie Literatury Polskiej nowo powstałego Studium Wydziału Filologiczno-Historycznego w Rzeszowie Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie[1]. Początkowo pracował na godzinach zleconych. Od 1964 podjął pracę na etacie starszego asystenta w Katedrze Literatury i Języka Polskiego[1]. Od 1965 kontynuował pracę w Zakładzie Literatury Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, która uzyskała autonomię jako odrębna uczelnia wyższa[1].

W 1966 w pracy zbiorowej Z tradycji kulturalnych Rzeszowa i Rzeszowszczyzny opublikował rozprawę Literacka młodość Jana Zachariasiewicza, którą uznał później za swój właściwy debiut naukowy[1]. W 1969 uzyskał stopień doktora na WSP w Krakowie na podstawie rozprawy Powieści historyczne Jana Zachariasiewicza napisanej pod kierunkiem Wincentego Danka[1]. Otrzymał stanowisko adiunkta na WSP w Rzeszowie. W 1981 Katedrze Literatury i Języka Polskiego WSP w Rzeszowie, w której był zatrudniony została przekształcona w Instytut Filologii Polskiej[1].

W latach 1972–1975 był prorektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1972 objął kierownictwo Zakładem Literatury Polskiej, który w 1978 został przemianowany na Zakład Historii Literatury Polskiej WSP w Rzeszowie. Kierował nim do 1991. W 1979 został członkiem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W latach 1993–2008 był prezesem Oddziału Rzeszowskiego tego towarzystwa[1].

W 1990 na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Polski Leonidas. Rzecz o legendzie historycznej i literackiej generała Józefa Sowińskiego[1]. W tym samym roku uzyskał stanowisko docenta, a w 1991 uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego WSP w Rzeszowie[1]. Od 1991 aż do przejścia na emeryturę w 2005 był kierownikiem Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu[c] Instytutu Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1998 uzyskał tytuł naukowy profesora[2] i stanowisko profesora zwyczajnego WSP w Rzeszowie (od 2001 Uniwersytet Rzeszowski)[1].

W pracy badawczej Czesław Kłak zajął się literaturą polską XIX wieku, w tym szczególnie powieścią historyczną oraz legendą powstania listopadowego w historiografii i literaturze[1][3][4]. Interesował się epistolografią i działalnością naukową Stanisława Pigonia; koordynował sprowadzenie do Rzeszowa jego księgozbioru[d][1]. Opublikował kilka autorskich książek monograficznych i był redaktorem kilku kolejnych wydawnictw zbiorowych[1][3]. W 1968 opublikował rozprawę Teoretyczne problemy powieści biograficznej[5]. Rozprawy i eseje publikował w „Pracach Humanistycznych Rzeszowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” (1970), „Roczniku Naukowo-Dydaktycznym WSP w Rzeszowie” (1975–1980, 1984[e], „Roczniku Komisji Historycznoliterackiej PAN” (1979), „Kwartalniku Historii Prasy Polskiej” (1986)[1].

W latach 1991–2001 był redaktorem naczelnym Zeszytów Naukowych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Seria Filologiczna (Historia Literatury)[1]. W latach 1993–1996 ponownie obejmował stanowisko prorektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie[1]. Publikował artykuły i recenzje m.in. w Ojczyźnie-Polszczyźnie (1993–1995), Frazie (1999–2004), Tygodniku Powszechnym (1999), Tyczyńskich Zeszytach Naukowych (2001, 2005), Ruchu Literackim (2002, 2008), Nowej Polszczyźnie (2005, 2007), Przeglądzie Humanistycznym (2007), Gazecie Uniwersyteckiej Pracowników i Studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego (2008), rzeszowskiej Gazecie Uniwersyteckiej (2010), Tematach i Kontekstach (2012, 2016), Wieku XIX (2014), Pamiętniku Literackim (2016), Frazie (2017)[1]. Był członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Polskiej Akademii Nauk[1].

Mieszka w Hadlach Szklarskich[1].

Publikacje książkowe

edytuj

Monografia autorskie

  • Polski Leonidas. Rzecz o legendzie historycznej i literackiej generała Józefa Sowińskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986.
  • Romantyczne tematy i dylematy. Echa powstania listopadowego w literaturze, historiografii i publicystyce. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1992.
  • Stanisław Pigoń. Szkice do portretu. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1993.
  • Pisarze galicyjscy. Szkice literackie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1994.
  • Dialog o dialogu. Marii Danilewicz Zielińskiej podzwonne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2003.
  • Pigoń. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013.

Redakcje

  • Wokół Stanisława Pigonia. Nad warsztatem naukowym i literackim Uczonego. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983. Redakcja naukowa i wstęp: Czesław Kłak.
  • Stanisław Pigoń: Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983. Wstępem, przypisami oraz indeksami opatrzył Czesław Kłak.
  • Władysław Łoziński: Skarb watażki. Powieść z końca XVIII wieku. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. Przypisy i posłowie: Czesław Kłak.
  • Literatura – język – kultura. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1995, seria: Galicja i jej Dziedzictwo. Redakcja: Czesław Kłak, Marta Wyka.
  • Maria Danilewiczowa, Stanisław Pigoń: Dialog korespondencyjny (1958–1968). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1996. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzył Czesław Kłak.
  • Chłopi, naród, kultura. T. 3. Oblicze duchowe. Materiały konferencyjne III Sekcji I Kongresu Historyków Wsi i Ruchu Ludowego, 1–3 VI 1995 w Rzeszowie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Non omnis moriar. Studia i szkice o Stanisławie Pigoniu. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Pogranicze kultur. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 15–16 września 1995 r. w Rzeszowie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Stanisław Pigoń, Monika Żeromska: Korespondencja wzajemna (1952–1968). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2004. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzyli Z.J. Adamczyk i A. Kowalczykowa. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Ignacy Chrzanowski, Stanisław Pigoń: Mistrz i uczeń. Korespondencja wzajemna (1914–1936). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzył Czesław Kłak.
  • Profesor z Komborni. Stanisław Pigoń w czterdziestą rocznicę śmierci. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. Pod redakcją Krzysztofa Fijołka. Redakcja naukowa: Franciszek Ziejka, Czesław Kłak, Janusz Gruchała.
  • Stanisław Pigoń: „Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości” oraz „Wspominki z obozu w Sachsenhausen (1939–1940)”. Krosno: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, 2019. Wprowadzenie i komentarze w opracowaniu Czesława Kłaka[6][7].

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Ocena i odniesienia w kulturze

edytuj

W 2005 ukazała się książka Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi pod redakcją Joanny Rusin i Kazimierza Maciąga[8][9].

Stanisław Koziara nazwał Czesława Kłaka „wytrawnym znawcą Pigoniowej spuścizny”[6].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Właśc. Czesław Stanisław Kłak.
  2. ↑ Do 1978: Zakład Literatury Polskiej.
  3. ↑ W latach 1998–1999 w Zakładzie Literatury Pozytywizmu.
  4. ↑ W następstwie tego w 1982 utworzono w bibliotece WSP w Rzeszowie Pracownię Polonistyczną „Pigonianum”.
  5. ↑ Ponadto redagował poszczególne numery: 1970 z. 8, 1975 z. 8, 1976 z. 30, 1979 z. 12, 1980 z. 13, 1984 z. 16[1].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Czesław Kłak. ppibl.ibl.waw.pl. [dostęp 2022-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  2. ↑ Prof. Czesław Stanisław Kłak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-02-04].
  3. ↑ a b Kazimierz Maciąg: Bibliografia prac Profesora Czesława Kłaka opublikowanych w latach 1961–2004. W: Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Joanna Rusin, Kazimierz Maciąg (red.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005, s. 7–20.
  4. ↑ Mariusz Chrostek: Zakład Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu. W: Pięćdziesiąt lat polonistyki rzeszowskiej. Anna Niewolak-Krzywda, Jolanta Pasterska (redakcja naukowa). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013.
  5. ↑ Czesław Kłak i próba opisu „nowego gatunku literackiego”. W: Anita Całek: Biografia naukowa – od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
  6. ↑ a b Stanisław Koziara. Z Komborni do Gręboszowa. Stanisław Pigoń i Jakub Bojko. „Studia Pigoniana”. 4, s. 9–23, 2021. DOI: 10.12775/SP.2021.001. [zarchiwizowane z adresu]. 
  7. ↑ Piotr Borek. Stanisława Pigonia wspomnienia młodości i obozowe wspominki. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. 21, s. 396–399, 2021. DOI: 10.24917/20811853.21.23. ISSN 2081-1853. [zarchiwizowane z adresu]. 
  8. ↑ Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Joanna Rusin, Kazimierz Maciąg (red.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005.
  9. ↑ Wioletta Majer-Szreder. Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Pod redakcją Joanny Rusin, Kazimierza Maciąga. Rzeszów 2005. „Pamiętnik Literacki”. 2, s. 255–261, 2008. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. [zarchiwizowane z adresu]. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czesław_Kłak_(polonista)&oldid=71801364”