Dżarasz

miasto w Jordanii

Dżarasz (arab. جرش, także Jerash, Jerasz, Dżerasz, starożytna Geraza) – miasto w Jordanii, ośrodek administracyjny muhafazy Dżarasz. Odległe ok. 50 km na północ od Ammanu.

Dżarasz
‏جرش‎
ilustracja
Państwo

 Jordania

Muhafaza

Dżarasz

Populacja
• liczba ludności


50 745
(2015)

Położenie na mapie Jordanii
Mapa konturowa Jordanii, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Dżarasz”
Ziemia32°16′50″N 35°53′43″E/32,280556 35,895278
Strona internetowa
Forum owalne rzymskiej Gerazy

Znane z odbywających się w lipcu festiwali kultury i sztuki z udziałem artystów z całego świata[1].

Historia

edytuj

Założone najprawdopodobniej w IV wieku p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego lub jego generała Perdikkasa. Niektóre źródła podają również III wiek p.n.e. (przez Ptolemeusza II Filadelfosa) albo II wiek p.n.e. (przez Antiocha IV Epifanesa)[potrzebny przypis]. Pod koniec II wieku p.n.e. wcielone przez Machabeuszów do Judy, w 63 p.n.e. zostało zajęte przez rzymskie wojska Pompejusza. Rozkwit miasta przypadł na okres panowania cesarza Trajana (II wiek). Pochodził stamtąd m.in. neopitagorejski filozof Nikomachos z Gerazy. W VI w. za panowania bizantyjskiego Justyniana w mieście wzniesiono co najmniej 7 kościołów. W 614 Gerazę zdobyli Sasanidzi, a w 636 Arabowie. W 749 miasto uległo zniszczeniu wskutek trzęsienia ziemi. Ruiny odkrył w 1806 Ulrich Seetzen.

Stanowisko archeologiczne

edytuj

Stanowisko archeologiczne obejmuje ruiny jednego z najlepiej z zachowanych na świecie rzymskich miast z okresu starożytności. Do najważniejszych zabytków należą:

  • Świątynia Artemidy, patronki miasta – zbudowana w latach 150-170, położona przy głównej ulicy (cardo maximus), od której prowadziły do niej monumentalne schody zaczynające się bramą. Główną część świątyni stanowiło pomieszczenie o wymiarach 160x120 metrów z ołtarzem ofiarnym pośrodku, otoczone kolumnadą (zachowanych 11 z 12 kolumn); całość niegdyś przykryta drewnianym stropem;
  • Świątynia Zeusa (162 r.), z której zachowało się kilka potężnych 15-metrowych kolumn. Przed nią znajduje się taras, z którego pozostałości monumentalnych schodów prowadziły na Forum owalne;
  • teatr rzymski (północny) zbudowany w 165, rozbudowa w 235, po której widownia mogła pomieścić 1 600 osób (częściowo odtworzona ściana proscenium);
  • teatr rzymski (południowy) na 5 000 miejsc siedzących, zbudowany w latach 81-96 i zachowany w lepszym stanie niż teatr północny;
  • hipodrom pochodzący z I-III w., o wymiarach 244x50 metrów, którego widownia mogła pomieścić 15 000 osób. Po zajęciu miasta przez Sasanidów wykorzystywany jako arena do gry w polo;
  • Brama Południowa zbudowana w formie trójprzelotowego łuku triumfalnego, stanowi aktualnie wejście dla turystów (obok znajdują się kasy biletowe);
  • Owalne Forum – położone za Bramą Południową, o wymiarach 90x80 metrów. Otoczone 56 jońskimi kolumnami, w centralnej części VII-wieczna fontanna;
  • kompleks łaźni rzymskich zbudowanych na przełomie II i III wieku;
  • nimfeum (ok. 191) – publiczna, bogato zdobiona fontanna, o półkulistym kształcie i dekoracyjnych niszach, w których kiedyś prawdopodobnie znajdowały się rzeźby. Z centralnej półkolistej części woda spływała do położonego niżej basenu w kształcie muszli. Dolna część fontanny obudowana była marmurem;
  • ruiny kościołów chrześcijańskich:
    • kościół św. Teodora zbudowany w 496 r. w formie trójnawowej bazyliki (zachowane nieliczne mozaiki);
    • kościół biskupa Izajasza, z którego zachowała się VI-wieczna mozaika;
    • kościół św. św. Kosmy i Damiana z VI wieku, z niemal w całości zachowanymi mozaikami o złożonych wzorach geometrycznych;
    • kościół św. Jana Chrzciciela – również z VI wieku, poważnie zniszczony;
    • kościół św. Jerzego zbudowany w VI wieku, jako jedyny przetrwał trzęsienie ziemi w 749 roku.

Przypisy

edytuj
  1. Ahmed Bani Mustafa: 32nd Jerash festival begins. jordantimes.com, 2017-07-21. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik - Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 150-153. ISBN 978-83-7513-146-8.
  • Bradley Mayhew: Lonely Planet - Jordan. Wyd. VI. Lonely Planet, 2006, s. 108-113. ISBN 978-174-059-789-0.

Galeria

edytuj
Dżarasz
 
Łuk Hadriana
 
Brama Południowa
 
Forum owalne
 
Kolumnada forum
 
Kolumnada forum
 
Teatr Południowy
 
Widok z Teatru na stary i nowy Dżarasz
 
Teatr Południowy i Świątynia Zeusa
 
Świątynia Zeusa
 
Świątynia Zeusa
 
Cardo Maximus - część południowa
 
Nimfeum
 
Schody wejściowe do Świątyni Artemidy
 
Świątynia Artemidy - patronki Dżaraszu
 
Cardo Maximus - część środkowa, w głębi widoczny Tetrapylon Północny
 
Tetrapylon Północny