Dżarasz
Dżarasz (arab. جرش, także Jerash, Jerasz, Dżerasz, starożytna Geraza) – miasto w Jordanii, ośrodek administracyjny muhafazy Dżarasz. Odległe ok. 50 km na północ od Ammanu.
Państwo | |
---|---|
Muhafaza |
Dżarasz |
Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Jordanii | |
32°16′50″N 35°53′43″E/32,280556 35,895278 | |
Strona internetowa |
Znane z odbywających się w lipcu festiwali kultury i sztuki z udziałem artystów z całego świata[1].
Historia
edytujZałożone najprawdopodobniej w IV wieku p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego lub jego generała Perdikkasa. Niektóre źródła podają również III wiek p.n.e. (przez Ptolemeusza II Filadelfosa) albo II wiek p.n.e. (przez Antiocha IV Epifanesa)[potrzebny przypis]. Pod koniec II wieku p.n.e. wcielone przez Machabeuszów do Judy, w 63 p.n.e. zostało zajęte przez rzymskie wojska Pompejusza. Rozkwit miasta przypadł na okres panowania cesarza Trajana (II wiek). Pochodził stamtąd m.in. neopitagorejski filozof Nikomachos z Gerazy. W VI w. za panowania bizantyjskiego Justyniana w mieście wzniesiono co najmniej 7 kościołów. W 614 Gerazę zdobyli Sasanidzi, a w 636 Arabowie. W 749 miasto uległo zniszczeniu wskutek trzęsienia ziemi. Ruiny odkrył w 1806 Ulrich Seetzen.
Stanowisko archeologiczne
edytujStanowisko archeologiczne obejmuje ruiny jednego z najlepiej z zachowanych na świecie rzymskich miast z okresu starożytności. Do najważniejszych zabytków należą:
- Świątynia Artemidy, patronki miasta – zbudowana w latach 150-170, położona przy głównej ulicy (cardo maximus), od której prowadziły do niej monumentalne schody zaczynające się bramą. Główną część świątyni stanowiło pomieszczenie o wymiarach 160x120 metrów z ołtarzem ofiarnym pośrodku, otoczone kolumnadą (zachowanych 11 z 12 kolumn); całość niegdyś przykryta drewnianym stropem;
- Świątynia Zeusa (162 r.), z której zachowało się kilka potężnych 15-metrowych kolumn. Przed nią znajduje się taras, z którego pozostałości monumentalnych schodów prowadziły na Forum owalne;
- teatr rzymski (północny) zbudowany w 165, rozbudowa w 235, po której widownia mogła pomieścić 1 600 osób (częściowo odtworzona ściana proscenium);
- teatr rzymski (południowy) na 5 000 miejsc siedzących, zbudowany w latach 81-96 i zachowany w lepszym stanie niż teatr północny;
- hipodrom pochodzący z I-III w., o wymiarach 244x50 metrów, którego widownia mogła pomieścić 15 000 osób. Po zajęciu miasta przez Sasanidów wykorzystywany jako arena do gry w polo;
- Brama Południowa zbudowana w formie trójprzelotowego łuku triumfalnego, stanowi aktualnie wejście dla turystów (obok znajdują się kasy biletowe);
- Owalne Forum – położone za Bramą Południową, o wymiarach 90x80 metrów. Otoczone 56 jońskimi kolumnami, w centralnej części VII-wieczna fontanna;
- kompleks łaźni rzymskich zbudowanych na przełomie II i III wieku;
- nimfeum (ok. 191) – publiczna, bogato zdobiona fontanna, o półkulistym kształcie i dekoracyjnych niszach, w których kiedyś prawdopodobnie znajdowały się rzeźby. Z centralnej półkolistej części woda spływała do położonego niżej basenu w kształcie muszli. Dolna część fontanny obudowana była marmurem;
- ruiny kościołów chrześcijańskich:
- kościół św. Teodora zbudowany w 496 r. w formie trójnawowej bazyliki (zachowane nieliczne mozaiki);
- kościół biskupa Izajasza, z którego zachowała się VI-wieczna mozaika;
- kościół św. św. Kosmy i Damiana z VI wieku, z niemal w całości zachowanymi mozaikami o złożonych wzorach geometrycznych;
- kościół św. Jana Chrzciciela – również z VI wieku, poważnie zniszczony;
- kościół św. Jerzego zbudowany w VI wieku, jako jedyny przetrwał trzęsienie ziemi w 749 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ Ahmed Bani Mustafa: 32nd Jerash festival begins. jordantimes.com, 2017-07-21. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik - Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 150-153. ISBN 978-83-7513-146-8.
- Bradley Mayhew: Lonely Planet - Jordan. Wyd. VI. Lonely Planet, 2006, s. 108-113. ISBN 978-174-059-789-0.