Dawid Wdowiński
Dawid Wdowiński (ur. 25 lutego 1895 w Będzinie, zm. 1970 w Tel Awiwie) – polski lekarz neurolog i psychiatra, działacz syjonizmu rewizjonistycznego, według niektórych źródeł współzałożyciel i przewodniczący ŻZW, oraz uczestnik powstania w getcie warszawskim[1].
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 lutego 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
komendant Żydowskiego Związku Wojskowego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 25 lutego 1895 w Będzinie, w rodzinie Jezajasza i Marii z Pałasznickich[2] jako brat bliźniak Salomei[3]. Ukończył szkołę handlową w Łodzi. Studiował na wydziałach lekarskich uniwersytetów w Brnie, Wiedniu i Warszawie. Pracował jako starszy asystent oddziału psychiatrycznego Szpitala Starozakonnych na Czystem w Warszawie[4]. Współzałożyciel i sekretarz redakcji miesięcznika polsko-żydowskiego „Tel-Aviv” (1914–1921)[2].
W dwudziestoleciu międzywojennym był współzałożycielem i długoletnim prezesem Polskiej Partii Syjonistycznej Organizacji Rewizjonistów.
Wraz z Michałem Strykowski, Pawłem Frenkelem i Leonem Rodalem, zainicjował powstanie w 1942 r. Żydowskiego Związku Wojskowego[5].
Po wybuchu powstania i śmierci Pawła Frenkla i Leona Rodla, był prawdopodobnie ostatnim komendantem powstania z ramienia ŻZW i jednym z dwu obok, Marka Edelmana z ŻOB-u, którzy przeżyli wojnę. W czasie powstania został wywieziony do Lublina, skąd trafił do obozu pracy w Budzyniu[6]. Koniec II wojny światowej zastał go w obozie koncentracyjnym w Dachau.
Pod koniec 1946 przez Bawarię, Włochy oraz Francję trafił do USA. Osiedlił się w Nowym Jorku i przez wiele lat wykładał psychologię i psychiatrię w New School for Social Research. W 1961 był świadkiem w procesie Adolfa Eichmanna[7].
W 1963 w Nowym Jorku ukazała się książka Dawida Wdowińskiego, And we are not saved, mająca ujawnić całą prawdę o udziale ŻZW w powstaniu w getcie warszawskim[8].
Od 22 sierpnia 1929 był mężem dr med. Antoniny Berger[2] (1897–1943).
W 1970 podczas wizyty w Izraelu doznał śmiertelnego ataku serca podczas uroczystości upamiętniającej rocznicę powstania w getcie, zorganizowanej przez Instytut Żabotyńskiego w Tel Awiwie. Pochowany został na cmentarzu żydowskim na Górze Oliwnej w Jerozolimie[3].
W 2023 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Flisiak 2020 ↓, s. 44.
- ↑ a b c Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: 1939, s. 336. [dostęp 2021-11-25].
- ↑ a b Żydzi z Będzina w USA. Wybrane postacie [online], Klub Zagłębiowski, 4 września 2019 [dostęp 2021-11-25] (pol.).
- ↑ Flisiak 2020 ↓, s. 94.
- ↑ Flisiak 2020 ↓, s. 44, 46.
- ↑ Robert Kuwałek, Dariusz Libionka: Przybyli do getta... Odeszli w nieznane... Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013, s. 64. ISBN 978-83-62816-13-2.
- ↑ Wdowinski, David, Yad Vashem.
- ↑ Flisiak 2020 ↓, s. 95.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 670
Bibliografia edytuj
- Dominik Flisiak, Działalność syjonistów-rewizjonistów w Polsce w latach 1944/1945- 1950, Lublin 2020.