Denis Urubko

rosyjski wspinacz, himalaista i instruktor wspinaczki, były żołnierz armii Kazachstanu, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum

Denis[a] Wiktorowicz Urubko (ros. Денис Викторович Урубко; ur. 29 lipca 1973 w Niewinnomyssku) – himalaista i instruktor wspinaczki, były żołnierz armii Kazachstanu, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum. Miał obywatelstwo radzieckie, a następnie kazachskie; od 2013 ma obywatelstwo rosyjskie i od 2015 polskie.

Denis Urubko
Dienis Urubko
Ilustracja
Denis Urubko (2010)
Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1973
Niewinnomyssk

Zawód, zajęcie

sportowiec, himalaista

Narodowość

rosyjska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Strona internetowa

Życie prywatne edytuj

Urodził się w Kraju Stawropolskim na obszarze Rosyjskiej FSRR w Związku Radzieckim. Pierwotnie posiadał obywatelstwo radzieckie. Po rozpadzie ZSRR w 1993 przerwał studia w Instytucie Sztuki we Władywostoku, przeniósł się do Kazachstanu, gdzie podjął służbę wojskową w Ałma-Acie i pracę w miejscowym klubie CSKA[1][2]. Przyjął obywatelstwo kazachskie, z którego zrezygnował w 2012[3]. W tym samym roku, po odejściu ze służby w wojsku kazachskim, opuścił Kazachstan, po czym w 2013 przyjął obywatelstwo rosyjskie i przeniósł się do Riazania[1][4]. W 2014 podjął starania o przyznanie obywatelstwa polskiego[5], akt nadania wręczono mu 12 lutego 2015[6].

W 2014 podjął współpracę z biurem mówców Celebrity Speakers Associates[7].

Jest po raz piąty żonaty[8]. Ma ośmioro dzieci[9]. Zamieszkał we włoskim Nembro[10].

Wystąpił w 12. edycji programu Taniec z gwiazdami[11]

Osiągnięcia edytuj

Mistrz sportu klasy międzynarodowej, wielokrotny zwycięzca mistrzostw WNP, Kazachstanu i Kirgistanu w kategorii wysokościowych, technicznych i zimowych wejść w górach. W latach 1998–2001 był wybierany najlepszym alpinistą w Kazachstanie, a w latach 1997–1999 wygrał zawody na szybkość rozgrywane na Szczycie Amangeldiego (kaz. Амангелді шыңы, 4000 m). W 1999 w ciągu 42 dni zdobył wszystkie pięć szczytów wymaganych dla uzyskania tytułu Śnieżnej Pantery, wspinając się razem z Simone Moro (zdobył tylko cztery z pięciu szczytów), Mario Curnisem i Andriejem Mołotowem. Jego partnerem wspinaczkowym był także Siergiej Samojłow.

Został pierwszym wspinaczem z WNP, który w latach 2000–2009 jako piętnasty człowiek w historii zdobył wszystkie 14 ośmiotysięczników świata – tak zwaną Koronę Himalajów i Karakorum – i jako ósmy na świecie dokonał tego bez użycia butli tlenowych. Łącznie wykonał 21 wejść na ośmiotysięczniki. Oprócz tego zdobył 10 szczytów siedmiotysięcznych i ma w swoim dorobku 34 wejścia solowe.

Do jego największych osiągnięć należą pierwsze wejścia zimowe na dwa ośmiotysięczniki: Makalu 9 lutego 2009 z Simone Moro, Gaszerbrum II 2 lutego 2011 z Moro i Amerykaninem Cory Richardsem[12], a także wytyczenie nowej drogi (wejście w stylu alpejskim; w parze z Borysem Dedeszką) w 2009 na Czo Oju.

Uzyskał tytuł instruktora wspinaczki i alpinizmu Polskiego Klubu Alpejskiego.

27 stycznia 2018 Denis Urubko, wspólnie z Adamem Bieleckim, Piotrem Tomalą i Jarosławem Botorem, przerwał zimową wyprawę na K2 i wziął udział w akcji ratowniczej na Nanga Parbat, której celem była pomoc schodzącym ze szczytu Élisabeth Revol i Tomaszowi Mackiewiczowi. Bielecki i Urubko, wspinając się w godzinach nocnych, dotarli do Revol i sprowadzili ją do obozu, a następnie z pomocą Botora i Tomali niżej do helikoptera (dojście do Mackiewicza, z uwagi na ekstremalne warunki pogodowe, nie było możliwe)[13][14]. Akcja ratunkowa odbiła się szerokim echem w polskich i zagranicznych[15][16][17] mediach i została doceniona za bohaterstwo uczestników[18].

Lista osiągnięć edytuj

Himalaje i Karakorum edytuj

  • 24 maja 2000 – Mount Everest
  • 23 maja 2001 – Lhotse
  • 13 sierpnia 2001 – Gaszerbrum I
  • 20 sierpnia 2001 – Gaszerbrum II
  • 13 maja 2002 – Kanczendzonga, strona południowa
  • 25 października 2002 – Sziszapangma
  • 17 czerwca 2003 – Nanga Parbat, drogą Kinshofera
  • 18 lipca 2003 – Broad Peak
  • 30 maja 2004 – Annapurna
  • 25 lipca 2005 – Broad Peak, nowa droga
  • 25 kwietnia 2006 – Manaslu
  • 8 maja 2006 – Manaslu, nowa droga
  • 2 maja 2007 – Dhaulagiri
  • 2 października 2007 – K2
  • 12 maja 2008 – Makalu
  • 9 lutego 2009 – Makalu, pierwsze zimowe wejście (wraz z Simone Moro)
  • 11 maja 2009 – Czo Oju, nowa droga, styl alpejski (wraz z Borysem Dedeszką)
  • 16 maja 2010 – Lhotse, nowa droga, solo
  • 2 lutego 2011 – Gaszerbrum II, pierwsze zimowe wejście (wraz z Simone Moro i Cory Richards)[12]
  • 19 maja 2014 – Kanczendzonga, od strony północnej, kierownik wyprawy międzynarodowej
  • 18 lipca 2019 – Gaszerbrum II, bez tlenu, droga normalna
  • 1 sierpnia 2019 – Gaszerbrum II, nowa droga, bez tlenu, solo
  • 19 lipca 2022 – Broad Peak, bez tlenu, droga normalna, solo
  • 23 lipca 2022 – Gaszerbrum II, bez tlenu, droga normalna, solo
  • 29 lipca 2022 – K2, bez tlenu, droga normalna, solo

Rekordy edytuj

  • 1999 rok, grudzień – rekordowy czas (1 godzina 15 min 42 sekundy) w corocznych biegach na Szczyt Amangeldiego, dedykowanych pamięci Anatolija Bukriejewa, w okolicach Ałmaty
  • 2000 rok, sierpień  – w ramach I Międzynarodowego Górskiego Festiwalu „Chan Tengri 2000” dwukrotnie był na szczycie, za drugim razem – podczas zawodów wejścia na czas od bazy na wysokości (4000 m) do szczytu   (7010 m) – pokonał w czasie 7 godzin 40 min
  • 2001 rok, 21 sierpnia – wszedł na czas w Karakorum na ośmiotysięcznik Gaszerbrum II od obozu pierwszego (5800 m) do szczytu (8035 m) w czasie 7 godzin 30 min (pobił rekord Anatolija Bukriejewa z 1997 roku o 2 godziny)
  • 2006 rok, 14 września – ustanowił rekord w corocznych biegach na najwyższy szczyt Europy, Elbrus. Odcinek od Azau (początek wyciągu 2 400m) do zachodniego szczytu (5642 m) (kategoria „ekstremalna”) pokonał w czasie 3 godziny 55 min 58 sekund. Został nakręcony film o tych zawodach i rekordzie Urubki. Dopiero po czterech latach rekord ten pobił Andrzej Bargiel.
  • 2009 rok, 11 maja – wszedł na Czo Oju i tym samym został pierwszym alpinistą byłego ZSRR, który wszedł na wszystkie 14 ośmiotysięczników. Dokonał tego w przeciągu 9 lat i jest to najkrótszy czas na świecie pod względem wejść bez tlenu.

Praca społeczna edytuj

  • 2001–2012 – trener młodzieżowej sekcji alpinistycznej w Ałmaty
  • 2005–2010 – prezes Federacji Alpinizmu i Wspinaczki w Ałmaty
  • marzec 2010 – wiceprezes Federacji Alpnizmu i Wspinaczki Republiki Kazachstan, przewodniczący komisji ds. alpinizmu
  • październik 2010 – przewodniczący jury konkursu „Złoty Czekan Azji 2010” Seul, Korea Płd.
  • listopad 2012 – członek jury konkursu „Złoty Czekan Azji 2012”
  • marzec 2014 – członek jury „Piolet d’Or”, Francja

Publikacje edytuj

  • „Spor’t” («Спор’t»), Ałmaty, 2002
  • „Górski sezon” («Горный сезон») Ałmaty, 2005
  • „Szczyty wąwozu rzeki mała Ałmatynka” («Вершины Малоалматинского ущелья»), Ałmaty, 2008
  • „Akcent – góry” («Акцент-горы») Ałmaty, 2008
  • „Spacer samuraja” («Прогулка самурая»), Ałmaty, 2009
  • „Colpevole d’alpinismo” („Więzień alpinizmu”), „Priuli & Verlucca”, Milano 2010  Nagroda «Złoty Oset” ITAS-2011 (Włochy) w kategorii książki o alpinizmie spośród 108 pretendentów jako najlepszej, za realizm, przedstawienie świata alpinizmu
  • „Spacery w pionie” («Прогулки по вертикали»), Paulsen, Moskwa, 2011
  • „Skazany na góry” („Околдованный горами”), Mountain Quest, Ząbkowice Śląskie, Polska, 2011
  • „Reinkarnacja” («Рейнкарнация»), Riazań, 2012.
  • „Ecesso di Montagna”, Priuli & Verlucca, Milano, 2012 (zbiór artykułów, krótkich opowieści, napisane w różnych latach)
  • „Absurd Everestu” («Абсурд Эвереста»), Riazań, 2013
  • „Czekan porucznika”, Mountain Quest, Ząbkowice Śląskie, Polska, 2014

Filmografia edytuj

  • „Wszystko, co nas nie zabije, to nas wzmocni” («Все, что нас не убивает, делает нас сильнее») (o wspinaczce w Ałatau Zailijskim, 13 min)
  • Non stop 2” («Нон-стоп 2») (film o zimowym wejściu na Marmurową Ścianę w Tienszanie, 10 min)
  • „Pięć snów o Manasłu” («Пять снов Манаслу») (film o wejściach w Himalajach, 18 min)

Nagrody edytuj

  • „Złoty Czekan Azji” – czterokrotnie[20]
  • „Złoty Czekan” 2009 – za wejście na Czo Oju, nowa droga, styl alpejski, w parze z Borysem Dedeszką
  • „Złoty Czekan” 2010 – za najlepsze wejścia roku
  • Eiger Award 2009 – za pierwsze zimowe wejście na Makalu
  • Golden Piton (Złoty Hak) 2012 – nagroda amerykańskiego czasopisma „Climbing Magazine” za pierwsze zimowe wejścia na Gaszerbrum II
  • Złoty Order Komitetu Olimpijskiego Republiki Kazachstanu za wybitne osiągnięcia w sporcie (2009)
  • „Najlepszy sportowiec roku 2009” (Fundacja Rozwoju Sportu Kazachstanu).
  • „Superchampion” 2019 – za akcję ratunkowa na Nanga Parbat Elisabeth Revol i Tomasza Mackiewicza (plebiscyt Przeglądu Sportowego)
  • „Polski Złoty Czekan” 2020 – za wytyczenie nowej drogi na Gasherbrumie II, samotnie, bez radiotelefonu i dodatkowego tlenu[21]

Odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. Jest to spolszczenie imienia Денис – jego prawidłowa transkrypcja z języka rosyjskiego to Dienis.

Przypisy edytuj

  1. a b Российский альпинист Денис Урубко получил гражданство Польши!. 4sport.ua, 2013-02-13. [dostęp 2018-01-30]. (ros.).
  2. Альпинист Денис Урубко, его дети, фото, sorgeproject.com [dostęp 2018-01-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-31] (ros.).
  3. Dominik Szczepański: Himalaizm. Polska energia dla Urubki. sport.pl, 2015-02-13. [dostęp 2018-01-30].
  4. Katarzyna Piwońska: W wysokich górach musisz być szczery. tvp.pl, 2013-09-27. [dostęp 2018-01-30].
  5. Irina Zawisza: Знаменитый русский альпинист хочет поднять на горной вершине польский флаг. radiopolsha.pl, 2014-09-25. [dostęp 2018-01-30]. (ros.).
  6. Uroczystość wręczenia Aktów Nadania Obywatelstwa Polskiego. duw.pl, 2015-02-12. [dostęp 2018-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-30)].
  7. Denis Urubko, Celebrity Speakers Polska [dostęp 2018-03-01].
  8. Monika Katarzyna Krupska, „Dla dzieci ojciec jest bardzo ważny”. Denis Urubko pierwszy raz nie o górach, a życiu, „kobieta.wp.pl”, 9 marca 2018 [dostęp 2018-05-12] (pol.).
  9. Urubko: „Lubię balansować na granicy śmierci”. tvn.pl. [dostęp 2018-03-14].
  10. Bartek Dobroch: Obywatel gór. polityka.pl, 2018-01-28. [dostęp 2018-01-30].
  11. Denis Urubko zatańczył, potem wziął gitarę i... zachwycił widzów „Tańca z gwiazdami”, Onet Sport, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2022-02-28] (pol.).
  12. a b Gasherbrum II zdobyty! Pierwsze zimowe wejście!, wspinanie.pl, 2 lutego 2011 [dostęp 2018-02-01].
  13. Podjęcie akcji ratunkowej po Tomka Mackiewicza niemożliwe. wspinanie.pl, 28 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28].
  14. Nanga Parbat, Elisabeth Revol reached by Adam Bielecki and Denis Urubko. planetmountain.com, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  15. Elisabeth Revol retrouvée sur un sommet de l’Himalaya par des alpinistes polonais. Le Monde Sport, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-31]. (fr.).
  16. A. Garcia: Rescatada Elisabeth Revol en el Nanga Parbat, pero se descarta ir a por Mackiewicz. Marca, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-29]. (hiszp.).
  17. French climber Elisabeth Revol rescued by Polish team from Nanga Parbat peak. Deutsche Welle, 27 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-29]. (ang.).
  18. Media na całym świecie pod wrażeniem akcji Polaków. sport.onet.pl, 28 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-28].
  19. Одиннацать дней и пять с половиной часов…
  20. Damian Granowski: Azjatycki Złoty Czekan dla Urubko i Durowa!. drytooling.com.pl, 2011-11-08. [dostęp 2021-02-09]. (pol.).
  21. Piotr Kaleta, Michał Kwaśniewski: Polski Złoty Czekan dla Denisa Urubki. Goryonline, 2020-09-24. [dostęp 2021-02-09]. (pol.).
  22. M.P. z 2019 r. poz. 804 – pkt 4.
  23. Odznaczenia dla uczestników akcji ratunkowej na Nanga Parbat. prezydent.pl, 10 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-10].
  24. Bielecki, Urubko, Tomala i Botor odznaczeni Legią Honorową!. wspinanie.pl, 2019-06-21. [dostęp 2019-08-18].
  25. Przemówienie z okazji święta narodowego 14 lipca 2019 r.. 2019-07-16. [dostęp 2019-08-18].

Linki zewnętrzne edytuj