Dereń świdwa (Cornus sanguinea L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny dereniowatych. Występuje w Europie i zachodniej Azji. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym, rzadziej występuje tylko na północy. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna, niekiedy dziczeje.

Dereń świdwa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

dereniowce

Rodzina

dereniowate

Rodzaj

dereń

Gatunek

dereń świdwa

Nazwa systematyczna
Cornus sanguinea L.
Sp. Pl. 1: 117. 1753
Synonimy
  • Swida sanguinea (Opiz, 1852)
  • Thelycrania sanguinea (Fourr., 1868)

Morfologia

edytuj
 
Kwiatostan
 
Owoce
 
Liście jesienią
Pokrój
Krzew o wysokości 2 – 5 m, z brunatnozielonymi gałązkami, które w jesieni i zimie są krwistoczerwone
Liście
Jajowate, obustronnie zielone, o długości od 5 do 8 cm. Jesienią przebarwiają się na jaskrawoczerwony kolor.
Kwiaty
Białe, 4-płatkowe, skupione w płaskich podbaldachach.
Owoce
Jagody, kuliste, dojrzałe w kolorze niebiesko-czarnym.

Biologia i ekologia

edytuj
 
Pokrój

Krzew, nanofanerofit. Kwitnie w Polsce w maju i czerwcu. Rośnie w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach i na skrajach polan i lasów. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Rhamno-Prunetea oraz zespołu (Ass.) Rhamno-Cornetum sanguinei[3]. Liczba chromosomów 2n = 22.

Zastosowanie

edytuj
  • Sadzony jako roślina ozdobna. Zazwyczaj używany jest do rekultywacji skarp, wysypisk i nieużytków, gdyż ma małe wymagania, a za pomocą odrostów korzeniowych szybko się rozrasta.[4]
  • Owoce są jadalne, ale dopiero gdy całkowicie dojrzeją[4].
  • Dawnej nasiona wykorzystywano do produkcji oleju stosowanego przy produkcji mydła.

Uprawa

edytuj

Jest całkowicie wytrzymały na mrozy i mało wymagający w stosunku do gleby. Znosi zanieczyszczenie powietrza i dobrze rośnie w miastach i w okręgach przemysłowych. Najlepiej rośnie w pełnym oświetleniu. W szkółkach rozmnaża się zazwyczaj z nasion lub przez odkłady.

Zmienność

edytuj
  • Dereń świdwa 'Compressa' – krzew dorastający do 1 metra wysokości. Liście małe, mocno pomarszczone, koloru ciemnozielonego[5]. Roślina nie kwitnie, jesienią przebarwia się na kolor ciemnorubinowy[5]. Ze względu na małą ekspansywność oraz zwarty pokrój jest polecany do małych ogrodów o ograniczonej przestrzeni a także jako element rabat czy skalniaków[5].

Forma szczepiona tworzy kulistą formę bez potrzeby cięcia[5].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
  3. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  4. a b Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
  5. a b c d Dereń świdwa 'Compressa'. www.drzewa.com.pl. [dostęp 2022-08-17]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Jürke Grau, Reinhard Jung, Bertram Münker: Zioła i owoce leśne. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 58-59. ISBN 83-7129-274-0.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.