Dewiza herbowa

lista w projekcie Wikimedia

Dewiza heraldyczna – krótka, najczęściej łacińska sentencja - choć spotkać można i dewizy w językach narodowych - przekazująca ogólną mądrość, wyraźnie nawiązująca do ideologii rycerskiej i szlacheckiej.

Dewizy umieszczano zazwyczaj na wstęgach znajdujących się pod tarczą herbową, lub na postumencie trzymaczy. Jeśli w herbie występowały trzymacze bez postumentu, mogły one trzymać wstęgę z dewizą na przykład w szponach tylnych łap. Dewiza również stanowiła udostojnienie herbu, dlatego też rzadko spotykana jest w heraldyce polskiej przed wiekiem XVIII, a popularność zyskuje dopiero w czasach porozbiorowych. W czasach najnowszych, dewizy często spotykamy w herbach państwowych, zwłaszcza państw młodych, np. afrykańskich.

W herbach szkockich rodzin należących do klanów spotyka się podwójne dewizy - umieszczone nad hełmem to zawołanie wojenne klanu, zwykle w języku gaelickim, zaś poniżej tarczy jest zwykła dewiza herbowa.

Dewizy herbowe rodów polskich

edytuj

Obejmuje również nobilitacje galicyjskie i rodziny uszlachcone przez zaborców

  • A cruce salus - hrabiowie Szeptyccy h. własnego
  • A magnis ad maiora - baronowie Moysa h. własnego
  • Absequio et candore - Münnichowie h. własnego
  • Ages - hrabiowie Uruscy h. Sas odmienny
  • Allas armas - Marassé h. własnego
  • Amor patriae nostra lex - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny, hrabiowie Szlubowscy h. Ślepowron
  • Astra peti - hrabiowie Wodziccy h. Leliwa odmienna
  • Avorum respice mores - hrabiowie Ledóchowscy h. Szaława
  • Bądź co bądź - książęta Czartoryscy h. Pogoń
  • Beatus qui utilis - Christiani h. Jarosław
  • Bóg nam radzi - książęta Radziwiłłowie h. Trąby
  • Bonum adipisti - baronowie Chłapowscy h. Dryja
  • Candide et recte - hrabiowie Przeździeccy h. Roch III
  • Cnota tylko jest szlachectwem - Bukowieccy h. Drogosław
  • Coelestium in ira tutor - hrabiowie Radolińscy h. Leszczyc
  • Cogita tum age - baronowie Mosch h. własnego
  • Constanter pro Deo et patria - baronowie Pukalscy h. własnego
  • Constantia et zelo - hrabiowie Pahlenowie h. własnego
  • Crux mihi certa salus - hrabiowie Czarneccy h. Prus III
  • Cum Deo - Sahankowie h. własnego
  • Defensor fidei et patriae - hrabiowie Miączyńscy h. Suchekomnaty
  • Dei servus sum - hrabiowie Ostrowscy h. Rawicz
  • Deo auxiliante - baronowie Romaszkanowie h. własnego
  • Deo duce - Politkowscy h. własnego
  • Deo providente - Dietzowie h. własnego
  • Deum cole, regem serva - Wołowscy h. Bawół II
  • Ducit alit salvet - Tomarowie h. własnego
  • Dulce est pro patria mori - hrabiowie Wolańscy h. Przyjaciel
  • Dum spiro spero - Chomętowscy h. Bończa
  • Durum patientia frango - hrabiowie Mierowie h. własnego
  • Ehre Pflicht - Kasperowscy h. własnego
  • Et arma pro cruce - hrabiowie Pusłowscy h. Szeliga odmienna
  • Fide et perseverantia - baronowie Possinger h. własnego
  • Fide patria, fide aucta - Kilianowie h. własnego
  • Flamans pro recto - Lanckorońscy h. Zadora
  • Frangas non flectat - hrabiowie Wielopolscy, margrabiowie Gonzaga-Myszkowscy h. Starykoń
  • Frangitur nec flectatur - hrabiowie Mielżyńscy h. Nowina
  • Fruchtlos und treu - Szeparowiczowie h. własnego
  • Für Recht und Wahrheit - baronowie Schindlerowie h. własnego
  • Hoc me glorifico - Kreutzowie h. własnego
  • Honeste et publice - baronowie Ike h. Duninowski
  • Honor et patria - hrabiowie Bielińscy h. Szeliga
  • Humanitate dignitas - Kallirowie h. własnego
  • In Deo spero - hrabiowie Krokowscy h. własnego
  • In hoc signo vinces - O'Donellowie h. własnego
  • In veritate victoria - baronowie Szymonowiczowie h. własnego
  • Industriae et fidelitatis fructus - baronowie Kapri h. własnego
  • Infrigit solido - hrabiowie Lasoccy h. Dołęga
  • Integritate - Breuerowie h. własnego
  • Integritate et caritate - Rozstoccy h. własnego
  • Jure suo - Podhorscy h. własnego
  • Khatsharisi - Teodorowiczowie h. Serce
  • Labor - baronowie Kronenbergowie h. Strugi
  • Labor omnia vincit - Mojchowie h. Labor
  • Labore virtus, virtute gloria - hrabiowie Potuliccy h. Grzymała
  • Lex et labor - Rzempołuscy h. Prawomir
  • Meliori lubenter cedere - baronowie Lewińscy h. własnego
  • Mors melior macula - hrabiowie Platerowie h. własnego
  • Nec aspera terrent - Halbanowie h. własnego, hrabiowie Tyszkiewiczowie h. Leliwa
  • Nec timide, nec tumide - hrabiowie Maltzan h. własnego
  • Nemini praedae simus - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny
  • Nescia fallere vita - Garszyńscy h. Gorawin
  • Ni jamais, ni toujours - Renardowie h. własnego
  • Nihil sine labore - baronowie Summerowie h. własnego
  • Nil conscire sibi - książęta Lubomirscy h. Szreniawa
  • Nil desperandum - hrabiowie Gurowscy h. Wczele
  • Nisi Dominus frustra - panowie Kochańscy h. Lubicz
  • Noli me tangere - baronowie Radoszewscy h. Oksza
  • Omne trinum perfectum - Borchowie h. własnego
  • Omnia ad honorem - hrabiowie Dunin-Borkowscy h. Łabędź
  • Omnia labore - Blochowie h. własnego
  • Omnia sub ictu cadent - hrabiowie Grabowscy h. Topór
  • Omnibus in rebus assidue - Schlesinger h. własnego[1]
  • Patriae impendere vitam - hrabiowie de Riviere d'Aerschot - Załuscy h. Junosza
  • Patriam versus - książęta Lubomirscy h. Szreniawa, hrabiowie Stadniccy h. Szreniawa
  • Paulatim summa petuntur - baronowie Kochanowscy h. własnego
  • Per aldua ad alta - baronowie Budwińscy h. własnego
  • Per Deum pro patria - hrabiowie Brzozowscy h. Belina
  • Plus penser que dire - hrabiowie Taczanowscy h. Jastrzębiec
  • Po trzy na gałąź - panowie Gryfici-Świebodzice[2]
  • Pracą i prawdą - baronowie Goetz h. własnego
  • Pro Deo et principe - baronowie Heniksteinowie h. własnego
  • Pro patria et fide - hrabiowie Wiśniewscy h. Prus I
  • Pro rege et patria - Korytowscy h. Mora
  • Providentia et virtute - Sawiccy h. Nowina
  • Qui Lescynsciorum genus ignorat, Poloniae ignorat - hrabiowie Leszczyńscy h. Wieniawa
  • Quo via virtutis - hrabiowie Rzewuscy h. Krzywda
  • Quorescumque cadunt stat linea recta - książęta de Ligne h. własnego
  • Recte et fortiter - hrabiowie Batowscy h. Trzy Zęby, hrabiowie Husarzewscy h. własnego
  • Rectitudine sto - Arndtowie h. Puchacz
  • Salus per Christum - Younga h. własnego
  • Sanguine et virtute - Kreutzowie h. własnego
  • Sapere aude - baronowie Neumannowie h. własnego
  • Sapere auso - hrabiowie Konarscy h. Gryf
  • Sapienter et audacter - baronowie Frenklowie h. własnego, Lascy h. własnego
  • Scutum opponebat scuto - hrabiowie Potoccy h. Pilawa
  • Semper candide - Cichorscy h. Prawość
  • Semper honeste - Betlejowie h. Jaślin
  • Semper immota fide - hrabiowie Pruszyńscy h. Rawicz
  • Semper melior - baronowie Czetsch h. własnego
  • Semper recte - hrabiowie Skórzewscy h. Drogosław
  • Semper recte progreditur via - hrabiowie Bielińscy h. Junosza, hrabiowie Borkowscy h. Junosza
  • Serviendo guberno - O'Rourke h. własnego
  • Si Deus nobiscum quis contra nos - Dąbrowscy h. Dąbrowski, hrabiowie Dąbrowscy h. Dąbrowski odmienny
  • Simplices sed audaces - hrabiowie Łosiowie h. Dąbrowa
  • Sto rectitudine - hrabiowie Walewscy h. Kolumna
  • Suaviter in modo, fortiter in re - hrabiowie Kossakowscy h. Ślepowron
  • Tendit at ardua virtus - hrabiowie Rzyszczewscy h. Pobóg
  • Tendite ad astra viri - hrabiowie Tarnowscy h. Leliwa
  • Tegit et protegit - hrabiowie Kaszowscy h. Janina
  • Terrasse - Baudouin de Courtenay
  • To mniey boli - hrabiowie Zamoyscy herbu Jelita
  • Triumpho morte tam vita - Alan h. własnego
  • Unguibus et rostro contra hostem armati - hrabiowie Koziebrodzcy h. Jastrzębiec
  • Usque ad divisionem animae - hrabiowie Orłowscy h. Lubicz
  • Usque ad finem - Iwiccy h. Kuszaba
  • Vaillance et loyaute - hrabiowie Krasińscy h. Ślepowron odmienny
  • Victorious - O'Rourke h. własnego
  • Viel Feind, viel Ehr - Rydygierowie h. własnego
  • Virtute duce - baronowie Asch h. własnego
  • Virtute duce, comite fortuna - Szlachtowscy h. własnego
  • Virtute et labore - Czochronowie h. własnego
  • Vitam impendere vero - hrabiowie Raczyńscy h. Nałęcz
  • Vitam patriae, honorem nemini - hrabiowie Hutten-Czapscy h. Leliwa odmienny
  • Wahr und treu - baronowie Wohlfartowie h. własnego
  • Z przekonania - książęta Sanguszkowie h. Pogoń
  • Z rodu cnota, z cnoty ród - hrabiowie Miączyńscy h. Suchekomnaty

Przypisy

edytuj
  1. [Vavrinek, Praha 2015, tom 19]
  2. Ród Gryfitów w regionie bocheńskim. [dostęp 2012-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-01)].