Dobrá Niva (wieś)
Dobrá Niva – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju bańskobystrzyckim, w powiecie Zwoleń.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Martin Krúdy[1] |
| Powierzchnia |
52,51[2] km² |
| Wysokość |
357[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 45[3] |
| Kod pocztowy |
962 61[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ZV |
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48°28′17″N 19°06′08″E/48,471389 19,102222 | |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Wieś leży w centralnej części Kotliny Pliešovskiej, nad rzeką Neresnicą, ok. 12 km na południe od Zwolenia[6] i ok. 16 km na północ od Krupiny.
Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 66 oraz linia kolejowa Zwoleń - Šahy.
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z roku 1254[7]. W 1270 r. pod nazwą Dobruna pojawiła się ona w dokumencie króla Stefana V, który potwierdzał w nim wcześniejsze przywileje miejskie króla Beli IV. Dobrá Niva (później wspominana jako Dobrona, Dóbring, Dobronyva, Dobronivá) powstała jako osada górnicza. Wkrótce wraz z sąsiednimi miasteczkami: Babiná, Pliešovce i Sása utworzyła wolny związek, w którym miała najważniejszą pozycję. Ponieważ działalność górnicza nie przyniosła oczekiwanych efektów, mieszkańcy zajęli się rolnictwem, hodowlą bydła i owiec, wypalaniem węgla drzewnego, furmanieniem oraz wiejskimi rzemiosłami[8]. Miejscowość z czasem utraciła większość przywilejów i stała się zależna od feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Dobrá Niva. W latach 1582-1657 musiała płacić daniny Turkom, którzy w latach 1599 i 1663 ją splądrowali[9].
W 1944 r. na terenie wsi miał kwatery partyzancki oddział porucznika Taralenki, a mieszkańcy aktywnie współpracowali z ruchem oporu. W czasie słowackiego powstania narodowego w październiku 1944 r. w rejonie Dobréj Nivy miała pozycje obronne pododdziały 2 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Desantowej, które w zaciętych bojach broniły Niemcom dostępu do Kotliny Zwoleńskiej. Armia radziecka wkroczyła do miejscowości 14 marca 1945 r.[9] Aktualnie mieszkańcy pracują po części w miejscowym rolnictwie lub prywatnych firmach, po części w zakładach przemysłowych, transporcie i usługach w okolicznych ośrodkach miejskich.
Demografia edytuj
Według danych z dnia 31 grudnia 2012, wieś zamieszkiwało 1867 osób, w tym 957 kobiet i 910 mężczyzn[10]. W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco[11]:
Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco[11]:
- Katolicy rzymscy – 37,5%
- Grekokatolicy – 0,29%
- Ewangelicy – 55,03%
- Prawosławni – 0,06%
- Husyci – 0,06%
- Ateiści – 5,61%
- Nie podano – 0,93%
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky
Kultura i zabytki edytuj
W miejscowości prawie do połowy XX w. używany był wariant środkowosłowackiego stroju ludowego, nazywany strojem dobroniwskim. Ze względu na ogólny charakter, niektóre elementy składowe i ich nazwy jest uznawany za jedną z odmian stroju detwiańskiego (słow. detviansky kroj)[9]. Do dziś we wsi żywy jest folklor.
Zachował się w znacznym stopniu historyczny układ zabudowy wsi oraz szereg dawnych zabudowań mieszkalnych i gospodarczych, dzięki czemu można prześledzić rozwój tutejszego budownictwa ludowego od początków XIX w. (najstarszy dom jest z 1812 r.)[6],[8].
- Kościół katolicki św. Michała Archanioła, pierwotnie romański z poł. XIII w., w 1732 r. przebudowany barokowo[9].
- Kościół ewangelicki tzw. tolerancyjny z lat 1784-1785, odnowiony po pożarze w 1957 r.[9]
Przypisy edytuj
- ↑ Lista wybranych wójtów, burmistrzów gmin i miast w wyborach do organów gminy. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 52,51S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ a b Vladimír Adamec, Nora Jedličková: Slovensko. Turistický lexikon, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1991, ISBN 80-7096-152-X, s. 53
- ↑ Statystyki ogólne miejscowości. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).
- ↑ a b Wg oficjalnej strony wsi [1]
- ↑ a b c d e Albert Kelemen a kolektív: Štiavnické vrchy. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986, s. 187-188
- ↑ Dane statystyczne dotyczące liczby mieszkańców. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
- ↑ a b Statystyki mieszkańców na podstawie spisu statystycznego z roku 2001. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).