Dom czynszowy Lwowskiego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Krakowie
Dom czynszowy Lwowskiego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych – zabytkowa kamienica, znajdująca się w Krakowie w dzielnicy V Krowodrza na Nowej Wsi, w północnej pierzei placu Inwalidów, pomiędzy ulicami: Pomorską i Henryka Sienkiewicza.
 nr rej. A-935 z 31 grudnia 1992[1]
| |
,_6_Inwalid%C3%B3w_square,_Krakow,_Poland.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1927 |
| Ukończenie budowy |
1929 |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°04′12,57″N 19°55′31,38″E/50,070158 19,925383
| |
Architektura edytuj
Kamienicę zaprojektowano na planie nieregularnej podkowy. Posiada ona pięć pięter. Parter przeznaczono na lokale handlowo–usługowe, natomiast wyższe kondygnacje na dwu- i trzypokojowe mieszkania. Budynek ma cztery klatki schodowe, w tym dwie narożne z górnym oświetleniem oraz windy[2].
Kamienica posiada trzy elewacje frontowe utrzymane w stylu polskiej odmiany art déco z widocznymi wpływami ekspresjonizmu. Parter został potraktowany cokołowo i obłożony cegłą klinkierową. Znajdujące się w nim witryny lokali usługowych mają kształt prostokątów o trójkątnych zamknięciach i są ozdobione miedzianymi szprosami, tworzącymi romby i trójkąty. Elewacja wyższych kondygnacji została podzielona poziomymi pasami. Budynek wieńczy wysoka attyka z wysuniętym gzymsem koronującym, ozdobiona klinkierowym romboidalnym fryzem. W centralnej części każdej elewacji zaprojektowano trójkątny wykusz, a uskokowe narożniki podkreślono trójkątnymi balkonami. Całość elewacji utrzymana jest w kolorze różu indyjskiego, kontrastującego z ciemnym klinkierem katowickim i białymi gzymsami[2].
Historia edytuj
Kamienica została wzniesiona w latach 1927–1929 jako dom czynszowy lwowskiego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. Projektantem budynku był architekt Wacław Nowakowski[2]. W 2011 kamienica przeszła remont elewacji, podczas którego skuto i odtworzono na podstawie oryginalnej receptury tynki oraz poddano konserwacji okładziny ceglane, sztukaterie, gzymsy, obramienia okienne oraz stolarkę bram wejściowych i witryn[3].
31 grudnia 1992 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[4]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[5].
W skrzydle przy ulicy Sienkiewicza, na parterze, mieści się Filia 22 publicznej Biblioteki Kraków[6]. Do skrzydła budynku przy Placu Inwalidów przeniósł się z ulicy Karmelickiej 50, w czasach III RP, zakład, który prowadził Paweł Bielec, fotograf i malarz, autor fotografii Karola Wojtyły w 1938[7]. Firma funkcjonuje, po pokoleniowych zmianach właścicieli, jako Bielec Art Studio[7].
-
Filia biblioteki miejskiej
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2020-08-08].
- ↑ a b c Aneta Borowik: Dom czynszowy Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych we Lwowie. szlakmodernizmu.pl. [dostęp 2019-08-05].
- ↑ Anna Agaciak: Kraków: kamienica przy pl. Inwalidów 6 w stylu art déco odzyska blask. krakow.naszemiasto.pl, 2011-07-12. [dostęp 2019-08-05].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych miasta Krakowa
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa
- ↑ Filia 22 – Biblioteka Kraków [online] [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- ↑ a b 120 lat tradycji, od 1938r. w Krakowie [online] [dostęp 2022-08-19] (ang.).