Ulica Karmelicka w Krakowie
ulica w Krakowie
Ulica Karmelicka – ulica w Krakowie, główna ulica dawnej dzielnicy Piasek. Stanowi przedłużenie ulicy Szewskiej i łączy ją z placem Inwalidów[1].
| Stare Miasto | |
 Widok od Plant na północny zachód | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Długość |
785 m |
| Przebieg | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°03′58,0″N 19°55′47,9″E/50,066098 19,929985
| |
Od średniowiecza wiodła tędy droga do Czarnej Wsi i do Łobzowa, w którym mieścił się letni pałac królewski. Zabudowa ulicy pochodzi głównie z XIX wieku. Mieszkali wówczas przy niej m.in. Ambroży Grabowski, Maciej Stęczyński (w kamienicy pod nr 52).
W 2019 roku dokonano modernizacji torowiska tramwajowego na ulicy. Przy ulicy Karmelickiej oraz przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej znajduje się Park im. Wisławy Szymborskiej. Został on wybudowany w latach 2021–2023 w miejscu, gdzie dotychczas znajdował się parking samochodowy na terenie po byłych koszarach wojskowych. Otwarty 2 lipca 2023 roku, w 100. rocznicę urodzin poetki[2].
Zabudowa
edytuj- ul. Karmelicka 1 (ul. Dunajewskiego 1) – Dom Strenka, mieściła się tutaj w latach 1908–1926 kawiarnia Jana Bisanza, dzierżawiona następnie przez Bolesława Górskiego. Przeniesiona potem do pałacu Juliana Dunajewskiego przy ul. Dunajewskiego 4. Przed lokalem ustawiony był charakterystyczny szpaler świerków w donicach, który został wymieniony w parodii arii Jontka z Halki Stanisława Moniuszki, śpiewanej w Szopce Zielonego Balonika. Parodia ta dotyczyła ówczesnych sporów młodopolskich, toczonych przez bywalców kawiarni. W Szopce Zielonego Balonika śpiewano następująco:
- Szumią jodły u Bisanza,
- Szumią niby las,
- Czyta se Kafehauspflanza,
- Jak mnie zerżnął „Czas”.
- Nie mam żalu do Rosnera,
- Jeno do ciebie, cholera!
- Oj moderna, oj niewierna
- Polsko ty Młoda![3]
- ul. Karmelicka 4–6 – Teatr Bagatela.
- ul. Karmelicka 11 – kamienica, proj. Zygmunt Luks, 1899.
- ul. Karmelicka 12 – dawny ratusz jurydyki Garbary.
- ul. Karmelicka 19 – kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny karmelitów.
- ul. Karmelicka pomiędzy 22 a 28 – Park im. Wisławy Szymborskiej
- ul. Karmelicka 27 – kamienica w której w latach 1938–1939 i 1945–1955 mieszkał i pracował Xawery Dunikowski o czym informuje tablica pamiątkowa.
- ul. Karmelicka 28 – zabytkowa kamienica, ok. 1910[4].
- ul. Karmelicka 35 – (na rogu z ul. Batorego) zabytkowa Kamienica Pod Pająkiem, zaprojektowana przez Teodora Talowskiego. Na szczycie południowo-zachodniej ściany kamienicy „Pod Pająkiem” znajduje się zegar słoneczny[5].
- ul. Karmelicka 51 – Dom Erazma Barącza, dawny oddział Muzeum Narodowego.
-
Widok ze skrzyżowania z ul. Batorego na południe. -
Widok ze skrzyżowania z ul. P. Michałowskiego na południe -
... i na północ -
ul. Karmelicka 1 (ul. Dunajewskiego 1)
Dom Antoniego Strenka (proj. Kazimierz Wyczyński, 1907) -
ul. Karmelicka 5
Kamienica (proj. Karol Żychoń (?), 1884) -
ul. Karmelicka 4
Teatr Bagatela, obok ul. Karmelicka 6 -
ul. Karmelicka 6
Kamienica (proj. Aleksander Biborski, 1891) -
ul. Karmelicka 7
Kamienica (proj. Karol Scharoch, 1902–1903) -
-
ul. Karmelicka 11
Kamienica (proj. Zygmunt Luks, 1899) -
ul. Karmelicka 12
Ratusz jurydyki Garbary (1780) -
ul. Karmelicka 15
Dom Ambrożego Grabowskiego (po prawej), jaśniejszą kostką zaznaczono, zasypane obecnie koryto rudawskiej Młynówki -
ul. Karmelicka 19
Kościół Nawiedzenia NMP i klasztor karmelitów od których ulica wzięła nazwę -
ul. Karmelicka pomiędzy 22 a 28
Park im. Wisławy Szymborskiej -
ul. Karmelicka 27
Kamienica (proj. Filip Pokutyński, ok. 1875) -
ul. Karmelicka 29
Pałac Pokutyńskich (proj. Filip Pokutyński, 1875) -
ul. Karmelicka 31
Kamienica (proj. Teodor Talowski, 1885) -
ul. Karmelicka 35
Kamienica Pod Pająkiem (proj. Teodor Talowski, 1889) -
ul. Karmelicka 36
Kamienica (proj. Maksymilian Nitsch, 1871) -
ul. Karmelicka 38
Kamienica (proj. Władysław Ekielski, ok. 1892) -
ul. Karmelicka 41
Kamienica (proj. Stefan Ertel, Maksymilian Nitsch, 1871) -
-
ul. Karmelicka 45
Kamienica (proj. Jan Zawiejski, 1912) -
-
ul. Karmelicka 50
Kamienica (proj. Aleksander Biborski (?), 1905) -
ul. Karmelicka 51
Dom Erazma Barącza -
ul. Karmelicka 53
Kamienica (proj. Bronisław Müller, 1881) -
ul. Karmelicka 57
Kamienica (1910)
_house,_15_Karmelicka_street,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
_tenement_house,_1889_design._Teodor_Talowski,_35_Karmelicka_street,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski, Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 114-115.
- ↑ Otwarcie parku Wisławy Szymborskiej. [w:] Kraków.pl [on-line]. 2023-07-07. [dostęp 2023-07-12].
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Wspomnienia smakosza z dawnego Krakowa, „Echo Krakowa” magazyn „Czas przeszły i przyszły”. 24,25,26 VII 1987 r., nr 142 (12442).
- ↑ Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków 2007 ↓, s. 195.
- ↑ Zegar słoneczny. [dostęp 2011-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-08)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Kieszonkowy atlas Krakowa, wyd. Demart, 2007
- Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9, t. I s. 642–643
- Praca zbiorowa: Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2007. ISBN 978-83-9229-8-1.