Wikipedia

Ulica Juliana Dunajewskiego w Krakowie

ulica w Krakowie

Ulica Juliana Dunajewskiego – ulica w Krakowie, na Piasku, biegnąca wzdłuż Plant. Stanowi fragment I obwodnicy, będąc przedłużeniem ul. Podwale, jej kontynuacją jest ul. Basztowa. Ulicą przebiega torowisko tramwajowe.

ulica Juliana Dunajewskiego
Stare Miasto
Ilustracja
Widok od skrzyżowania z ul. Karmelicką na północny wschód.
Po lewej Piasek, po prawej Planty.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Poprzednie nazwy

1 Maja

Plan
Plan przebiegu ulicy
Przebieg
Ikona ulica skrzyżowanie.svg ul. Szewska, ul. Podwale, ul. Karmelicka
Ikona ulica z prawej.svg ul. Szczepańska
Ikona ulica z prawej.svg ul. św.Tomasza
Ikona ulica z lewej.svg ul. Basztowa, ul. Garbarska
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Juliana Dunajewskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Juliana Dunajewskiego”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Juliana Dunajewskiego”
Ziemia50°03′53,0″N 19°56′04,0″E/50,064722 19,934444
Multimedia w Wikimedia Commons

HistoriaEdytuj

Początkowo, od 1881 roku, nosiła nazwę Podwale, jak cała droga biegnąca wzdłuż murów miejskich, po ich zewnętrznej stronie. Imię Juliana Dunajewskiego otrzymała w roku 1907, po śmierci J. Dunajewskiego, który posiadał przy ulicy dom. W latach 1951–1991 nosiła nazwę ulica 1 Maja.

Na ulicy w dniu 6 listopada 1923 roku, w rejonie Domu Robotniczego (Kasy Chorych) doszło do niezwykle krwawych starć między demonstrującymi robotnikami, uzbrojonymi w karabiny i rewolwery a wojskiem i policją. W walkach wziął udział szwadron ułanów i samochód pancerny, który został zdobyty przez strajkujących. Do żołnierzy i policjantów strzelano z okien Domu Robotniczego i zza drzew Plant. W Kasie Chorych przetrzymywano jako jeńców rozbrojonych i rannych wojskowych. W starciach zbrojnych poległo wówczas w Krakowie 14 oficerów i żołnierzy, a rany odniosło 101 wojskowych i 38 policjantów. Wojsko i policja zastrzeliło 14 robotników. Zginęły również 4 przypadkowe osoby cywilne, a kilkadziesiąt było rannych. Ponadto zabito 61 koni, a 70 raniono[1][2]. Ofiary starć pochowano na Cmentarzu Rakowickim.

ZabudowaEdytuj

Po stronie wschodniej ulicy znajdują się Planty a zabudowana jest tylko zachodnia pierzeja. Budynki to głównie kamienice w stylu XIX wiecznego historyzmu.

  • ul. Dunajewskiego 1 (ul. Karmelicka 1) – dom Antoniego Strenka. Projektował Kazimierz Wyczyński, 1907.
  • ul. Dunajewskiego 2 – neoklasycystyczna kamienica z połowy XIX wieku, przebudowana w 1896 roku.
  • ul. Dunajewskiego 3 – kamienica z końca XIX wieku. Jest w niej placówka Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń. Znajdowało się tutaj Muzeum Ubezpieczeń.
  • ul. Dunajewskiego 4 – Pałac Juliana Dunajewskiego. Dom zbudowano ok. 1828 roku. W 1882 kupiony przez Juliana Dunajewskiego, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przebudowany według projektu Antoniego Łuszczkiewicza. Około 1918 roku kupiony przez Jana Bisanza i przebudowany na restaurację. Kawiarnia U Bisanza była miejscem spotkań dziennikarzy i sportowców krakowskich klubów: Cracovii, Wisły, Jutrzenki i innych. Po 1945 w budynku działała się restauracja „Akacjowa” a następnie, do początków XXI wieku „Warszawianka”. Po remoncie w budynku znajdują się apartamenty.
  • ul. Dunajewskiego 5 – dawny Dom Robotniczy. Budynek powstał ok. 1838 roku. W 1904 przebudowany, według projektu Władysława Kleinbergera. Działała w nim Miejska Kasa Chorych dla robotników. Został ponownie przebudowany w 1937. W latach 20. XX wieku w sali regularnie wyświetlano Fotodramę stworzenia[3]. Znajdują się w nim m.in. specjalistyczne przychodnie lekarskie.
  • ul. Dunajewskiego 6 – kamienica czynszowa. Projektował Henryk Lamensdorf, 1908.
  • ul. Dunajewskiego 7 – Pałacyk Marfiewicza także Willa Marfiewicza. Neorenesansowa willa wzniesiona dla Antoniego Marfiewicza, krakowskiego bankiera i przemysłowca. Powstał w latach 1858-1862 po przebudowaniu poprzedniego budynku, według projektu Filipa Pokutyńskiego. Obecnie ma w nim siedzibę Bank Spółdzielczy Rzemiosła.
  • ul. Dunajewskiego 8 (ul. Garbarska 2) – budynek dawnego Banku Rolnego. Projektował Wacław Krzyżanowski, 1937. Powstał na miejscu Hotelu Krakowskiego zbudowanego według projektu Filipa Pokutyńskiego. Właścicielem hotelu, który powstał na miejscu dawnych łazienek, był Antoni Marfiewicz. W latach międzywojennych zamieniony został na bank, a działkę podzielono na 2 odrębne części – nr 7 i nr 8[4]. W latach 20. XX wieku w porze zimowej w wielkim basenie łaźni parowej Hotelu Krakowskiego odbywały się chrzty Badaczy Pisma Świętego[5].

  • Ulica widziana ze skrzyżowania z ul. Karmelicką.

  • Widziana z północy.

  • Ul. Dunajewskiego 1.
    Dom Antoniego Strenka.

  • Ul. Dunajewskiego 4.
    Pałac Dunajewskiego.

  • Ul. Dunajewskiego 5.
    Dawny Dom Robotniczy.

  • Ul. Dunajewskiego 6, podwórze.

  • Ul. Dunajewskiego 7.
    Pałacyk Marfiewicza.

  • Ul. Dunajewskiego 8.
    Budynek dawnego Banku Rolnego.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Klemens Bąkowski, Kronika Krakowa Od 1918 Do 1923, Gebethner i Wolff, Kraków 1925.
  2. ↑ Marek Żukow-Karczewski, Strzały w Krakowie, „Gazeta Krakowska”. 257 (13869) 1993.
  3. ↑ Krzysztof Biliński Hiobowie XX wieku, wyd. II, ss. 80-83, 113, 248-250 Wydawnictwo A Propos, 2012, ISBN 978-83-63306-15-1
  4. ↑ Dawno temu w Krakowie, dawnotemuwkrakowie.pl [dostęp 2015-08-12].
  5. ↑ Stefan Machalewski, Nowa sekta. Tajemne zebranie „badaczy pisma świętego”. Gromadny chrzest sekciarzy., „Postęp. Pismo codzienne dla rodzin polskich.”, XXXII, Stanisław Strzyżowski, 31 grudnia 1921, s. 2.

ŹródłaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Juliana_Dunajewskiego_w_Krakowie&oldid=69173158”