Dreptacz bagienny[1] (Badister peltatus) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.

Dreptacz bagienny
Badister peltatus
(Panzer, 1796)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

dzierowate

Plemię

Licinini

Podplemię

Licinina

Rodzaj

dreptacz

Podrodzaj

Badister (Baudia)

Gatunek

dreptacz bagienny

Taksonomia

edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1796 roku przez Georga W.F. Panzera pod nazwą Carabus peltatus[2]. Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki[3][4]:

  • Badister peltatus peltatus (Panzer, 1796)
  • Badister peltatus sibiricus Reitter, 1900

Morfologia

edytuj

Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 4,3[5] do 5,2 mm[6].

Głowa jest węższa niż u B. dilatatus[6], wyraźnie węższa niż przedplecze[5], ciemnobrunatna do czarnej[6] z żółtobrązowymi do brunatnych czułkami i głaszczkami[1][5]. Warga górna jest na przedniej krawędzi ostro, V-kształtnie wycięta[6]. Aparat gębowy ma żuwaczki o lekko tylko przed szczytem zakrzywionych krawędziach zewnętrznych, niesymetryczne, lewa ma wykrojoną krawędź wewnętrzną, natomiast prawa nie ma wykrojenia na krawędzi zewnętrzno-grzbietowej[6][7]. Ostatni człon głaszczków szczękowych jest spiczasty[6].

Przedplecze jest silnie sercowate[6], od 1,38 do 1,56 raza szersze niż dłuższe[5], krótsze niż u B. dilatatus, węższe niż u B. dilatatus i B. collaris, mocniej niż u B. collaris zwężone ku zauważalnie[6], acz zwykle słabo zaznaczonym kątom tylnym[5]. Ubarwienie ma ciemnobrunatne do czarnego z wąsko żółtobrązowo obwiedzionymi krawędziami bocznymi[5][6]. Eliptyczne w zarysie[5] pokrywy są ciemnobrunatne do czarnych[5][6] z żółtobrunatnie rozjaśnionymi szwem i brzegami bocznymi[5], o lekko wysklepionych międzyrzędach, silniej niż u B. collaris wgłębionych rzędach[5][6] i bardziej niż u wspomnianego gatunku zmatowiałej powierzchni. Za tarczką znajduje się co najwyżej płytki wcisk. Powierzchnie pokryw mają po jednym chetoporze (punkcie szczecinkowym) przytarczkowym i po dwa chetopory dyskalne. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone. Na spodzie ciała epipleury są żółtobrązowe do brązowych i nie odbiegają odcieniem od episternitów zatułowia, co najwyżej w tyle są nieco jaśniejsze[6]. Kolor odnóży jest żółtobrunatny[6][5].

Genitalia samca cechują się edeagusem zaokrąglonym w widoku brzusznym wierzchołka i haczykowatym ząbku umieszczonym szczytowo[5].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owad rozmieszczony na nizinach[6]. Higrofil[5]. Zamieszkuje siedliska wilgotne i całkowicie lub częściowo zacienione, w tym porośnięte roślinnością pobrzeża niewielkich wód stojących, także okresowo wysychających, lasy zalewowe, mokradła i torfowiska[6][8][1]. Postacie dorosłe aktywne są od wiosny do jesieni[1] i stanowią stadium zimujące[1][5]. Przylatują do sztucznych źródeł światła[5].

Gatunek palearktyczny[6]. Podgatunek nominatywny znany jest z Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, europejskiej części Rosji oraz anatolijskiej części Turcji[4][9]. Podgatunek B. p. sibiricus jest endemitem Syberii[4][10]. Na wschód gatunek dociera do Bajkału[6].

Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek bliski zagrożenia wymarciem (NT)[11].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Badister peltatus – Dreptacz bagienny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-02-14].
  2. G.W.F. Panzer: Faunae Insectorum Germanicae initia; oder Deutschlands Insecten. [Heft 37]. Nürnberg: Felsecker, 1796, s. 20.
  3. Wolfgang Lorenz, Badister (Baudia) peltatus (Panzer, 1796) in: CarabCat, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13].
  4. a b c M. Baehr, Licinini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0.
  5. a b c d e f g h i j k l m n o O. Aleksandrowicz. Badister collaris Motschulsky, 1845 – nowy dla fauny Polski gatunek z rodziny biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 22 (3), s. 133-137, 2003. 
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p q Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-40, 374-382.
  7. Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 409-418.
  8. Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  9. Wolfgang Lorenz, Badister peltatus peltatus (Panzer, 1796) in: CarabCat, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13].
  10. Wolfgang Lorenz, Badister peltatus sibiricus Reitter, 1900 in: CarabCat, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13].
  11. Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.