Drzewo pitagorejskie
Drzewo pitagorejskie (także drzewo Pitagorasa) – fraktal zbudowany z kwadratów na płaszczyźnie, swym kształtem przypominający drzewo[1][2][3][4][5][6][7]. Nazwany został od imienia greckiego matematyka i myśliciela Pitagorasa, gdyż na każdym etapie konstrukcji wymaga rysowania dwóch kwadratów opartych na odpowiednich bokach trójkąta prostokątnego, których własności stanowią ilustrację twierdzenia Pitagorasa[2][3][5][6]. Rozważane są drzewa symetryczne, w konstrukcji których występują trójkąty prostokątne równoramienne, i drzewa ogólne, w konstrukcji których występują trójkąty prostokątne z kątami ostrymi ustalonymi, ale innymi niż 45°.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Pythagoras_tree_1.gif/232px-Pythagoras_tree_1.gif)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Pythagoras_tree_1_2_12_jet.svg/220px-Pythagoras_tree_1_2_12_jet.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Pythagoras.svg/220px-Pythagoras.svg.png)
Pierwszy rysunek fraktala został sporządzony (ręcznie) w roku 1942 przez holenderskiego inżyniera i nauczyciela matematyki Alberta E. Bosmana (1891–1961). Bosman opisał fraktal i jego własności w roku 1957 w swoim dziele Het wondere onderzoekingsveld der vlakke meetkunde[2].
Odpowiednio użyty, może służyć do przedstawiania informacji w postaci struktury danych drzewa[4]. Jest też bardzo łatwy w wykonaniu[2].
Podczas Festiwalu Symetrii w Delfcie w Holandii w 2013 roku (The 2013 Symmetry Festival), pokazano drzewo pitagorejskie zbudowane z drewnianych prostopadłościanów, które ułożone były przy pomocy trójkątów prostokątnych równoramiennych[2].
- Konstrukcja fraktala zaczyna się od narysowania dowolnego kwadratu.
- Dorysowujemy do niego trójkąt prostokątny, w którym przeciwprostokątna jest górną krawędzią tego kwadratu.
- Na przyprostokątnych trójkąta budujemy kolejne kwadraty.
- Powtarzamy powyższe operacje 2 i 3.
Poniżej przedstawione zostały kolejne iteracje. Możliwa jest też zmiana długości przyprostokątnych tak, że wyższe „gałęzie” zmienią kierunek, w którym powstają.
Kolejne etapy konstrukcji fraktala
edytujWłaściwości i wygląd
edytujDrzewo Pitagorejskie można narysować tylko w przybliżeniu, gdyż pełny fraktal składa się z nieskończonej liczby coraz mniejszych trójkątów i kwadratów[2].
Pole powierzchni
edytujUwaga: Ta sekcja dotyczy konstrukcji wykorzystującej trójkąt prostokątny równoramienny.
Zakładając, że początkowy kwadrat jest jednostkowy, -ta iteracja w konstrukcji „dodaje” kwadratów o długości boku każdy[2][5][6]. Niektóre kwadraty mogą na siebie nachodzić[5]. Jeśli początkowy kwadrat ma wymiary to całe drzewo zmieści się w prostokącie o wymiarach [2][5][8].
Wysokość prostokąta, w którym zmieści się fraktal
edytuj
Niech początkowy kwadrat będzie jednostkowy, a kolejne trójkąty prostokątne równoramienne. Dodajmy teraz do siebie długości boków kwadratów oraz długości przekątnych kwadratów, jak na ilustracji powyżej. W rezultacie tej operacji otrzymamy sumę dwóch szeregów szeregów geometrycznych. Zatem wysokość drzewa Pitagorasa wynosi:
Szerokość prostokąta, w którym zmieści się fraktal
edytuj
Niech początkowy kwadrat ma długość boku a kolejne trójkąty niech będą prostokątne i równoramienne. Weźmy pod uwagę jedynie kwadraty umieszczone najniżej na pierwszej „gałęzi” fraktala odchodzącej w prawo lub w lewo.
Korzystając z symetrii, chcemy obliczyć tylko szerokość kwadratów przechodzących w prawo. Nie uwzględniamy początkowego kwadratu. Sumujemy odpowiednie długości przekątnych kwadratów i długości boków kwadratów. Zatem szerokość połowy fraktala wyrażamy wzorem:
Zatem szerokość całego fraktala jest równa
Specjalną właściwością fraktala jest możliwość znajdywania konkretnych kwadratów po przypisaniu im liczb określoną metodą.
Oznaczmy początkowy kwadrat numerem 1. Dla dowolnej liczby naturalnej nad kwadratem o numerze skonstruowanym dwóm kwadratom przypiszemy numery i
Jeżeli kwadraty zostaną oznakowane w powyższy sposób, możemy użyć dwójkowego systemu liczbowego, by znaleźć konkretny kwadrat.
Zapiszmy liczby w systemie dziesiętnym systemem dwójkowym. Niech 1 odpowiada skrętowi w prawo (do prawego kwadratu), a zero w lewo (do lewego sąsiadującego kwadratu).
Przykład:
- 45 = 1011012, z czego wynika, że by dostać się do kwadratu oznaczonego numerem 45, musimy skręcić w prawo, w lewo, dwa razy w prawo, w lewo i w prawo.
Pokrewieństwo z innymi fraktalami
edytujJeśli początkowy trójkąt fraktala będzie prostokątny i równoramienny, to po kilkunastu iteracjach „korona” drzewa będzie krzywą Lévy’ego[2][5].
Wybierając kwadraty o indeksach (zdefiniowanych tak jak w sekcji powyżej) stanowiących potęgi liczby dwa uzyskamy spiralę logarytmiczną; działa to jednak także z dowolnie wybranym kwadratem, pod warunkiem, że kolejne będą zawsze kwadratami po jego prawej lub lewej stronie[2][10]. Liczba możliwych do utworzenia w ten sposób spiral jest więc nieskończona[2][10].
Wykorzystanie
edytujFraktal wykorzystywany jest jako prosta wizualizacja działania twierdzenia Pitagorasa[7]. Jest prosty do stworzenia np. na lekcji matematyki[2]. Wykorzystuje się go także do produkcji anten fraktalnych[8] oraz do wizualizacji informacji w postaci struktury danych drzewa[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Eric W. Weisstein , Pythagoras tree, [w:] MathWorld, Wolfram Research (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Pythagorean Tree [online], ecademy.agnesscott.edu [dostęp 2017-06-08] .
- ↑ a b c Pythagoras tree - Rosetta Code [online], rosettacode.org [dostęp 2017-06-07] (ang.).
- ↑ a b c d F. Beck, M. Burch, T. Munz, L. Di Silvestro, D. Weiskopf Generalized Pythagoras Trees: A Fractal Approach to Hierarchy Visualization, [w:] Battiato S., Coquillart S., Pettré J., Laramee R., Kerren A., Braz J. (eds) Computer Vision, Imaging and Computer Graphics – Theory and Applications. Communications in Computer and Information Science, vol 550. Springer, Cham, 2015.
- ↑ a b c d e f g PYTHAGORAS TREE [online], melxised.tripod.com [dostęp 2017-06-12] .
- ↑ a b c d Fraktale... spod ołówka [online], zobaczycmatematyke.pl [dostęp 2017-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-07] (pol.).
- ↑ a b A.J., Rae, Huw Crilly, Earnshaw, Huw: Fractals and Chaos. Springer Science & Business Media, 2012, s. 18–19. ISBN 1-4612-3034-9.
- ↑ a b J.C.J. Pourahmadazar, Ghobadi, Nourinia: Novel Modified Pythagorean Tree Fractal Monopole Antennas for UWB Applications. Nowy Jork: IEEE, 2011.
- ↑ Pythagorean Tree Size [online], ecademy.agnesscott.edu [dostęp 2017-07-18] .
- ↑ a b Pythagorean Tree Spirals [online], ecademy.agnesscott.edu [dostęp 2017-07-08] .
Bibliografia
edytuj- Het wondere onderzoekingsveld der vlakke meetkunde
- Eric W. Weisstein , Pythagoras Tree, [w:] MathWorld, Wolfram Research (ang.).