Dumbo

amerykański film animowany (produkcja: Walt Disney; 1941)

Dumboamerykański film animowany z 1941 roku produkcji Walta Disneya na podst. książki o tym samym tytule, autorstwa Helen Aberson z ilustracjami Harolda Pearla.

Dumbo
Ilustracja
logo filmu na czarnym tle ze słoniem
Gatunek

familijny, dramat

Rok produkcji

1941

Data premiery

23 października 1941
kwiecień 1962 (Polska)

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Język

angielski

Czas trwania

64 minuty

Reżyseria

Ben Sharpsteen

Scenariusz

Joe Grant, Dick Huemer, Otto Englander

Główne role

Edward Brophy
Betty Noyes
Verna Felton
Herman Bing
Cliff Edwards
Sterling Holloway

Muzyka

Oliver Wallace, Frank Churchill

Produkcja

Walt Disney

Wytwórnia

Walt Disney Productions

Dystrybucja

RKO Radio Pictures
Centrala Wynajmu Filmów

Budżet

950 tys. USD

Przychody brutto

1,6 mln USD

Strona internetowa
Zwiastun filmu (ang.)

Film miał premierę w Polsce w kwietniu 1962 roku wraz z krótkometrażowym Czy wiecie, że… WFO nr 1/61[1], następnie wydano na kasetach wideo przez Imperial Entertainment w 1996 roku, później na DVD w wydaniu specjalnym. Film wydano również w Polsce na DVD i Blu-ray z dystrybucją CD Projekt i Galapagos Films.

Film wyemitowany w telewizji na kanałach: Disney Channel, Disney Junior, Puls 2, HBO, HBO 2, HBO 3.

W 2019 roku powstał aktorski remake w reżyserii Tima Burtona[2].

Fabuła edytuj

Bocian przynosi pani Jumbo jej długo oczekiwane dziecko – malutkiego słonika Jumbo Juniora, co staje się wielkim wydarzeniem dla całego cyrku. Wkrótce jednak słoniątko staje się dla wszystkich pośmiewiskiem, gdyż przewrotny los wyposażył je w parę nienaturalnie wielkich uszu. Słonik zostaje przezwany Dumbo; odrzucony i samotny, musi radzić sobie sam w okrutnym cyrkowym świecie. Dzięki pomocy i lojalności myszy o imieniu Tymoteusz, zdeterminowany Dumbo potrafi przezwyciężyć wszystkie kłopoty i ostatecznie stać się najbardziej znanym, pierwszym na świecie latającym słoniem.

Obsada głosowa edytuj

Wersja polska edytuj

Opracowanie wersji polskiej: Studio Opracowań Filmów w Łodzi
Reżyseria: Jerzy Twardowski
Teksty piosenek: Joanna Kulmowa
W wersji polskiej udział wzięli:

i inni

Lektorzy: Maria Ciesielska, Andrzej Łapicki

Planowane i usunięte sceny edytuj

Kadry z filmu

Planowane piosenki (ostatecznie nieprzygotowane, znane są tylko zapisy nutowe lub ich fragmenty):

  1. „It’s spring again” (Znowu jest wiosna – zamiast „Look out for Mister Stork”)
  2. „It’s circus day again” (Znowu jest dzień cyrkowy – zamiast instrumentalnego It’s circus day again / Circus Parade)
  3. „Sing a song of cheese” (Piosenka miała być śpiewana przy pierwszym spotkaniu Dumbo z Timothy)
  4. „Pink Elephant Polka” (Zamiast „Pink elephants on parade”, miał to być sen Dumbo)

Piosenka, do której znane jest tylko tło muzyczne – „Spread your wings” („Machaj skrzydłami”) – miała się znaleźć na początku filmu, by pokazać ideę latania, ostatecznie zastępują ją majestatyczne, eleganckie bociany. Jej słowa miały mówić „If the birds can do it, then there’s nothing to it, rise and spread your wings” („Jeśli ptaki to potrafią, to nie ma w tym nic trudnego, wznieś się i machaj skrzydłami”).

Usunięta piosenka – „Are you a man or a mouse” („Jesteś człowiekiem, czy myszą?”, na ostatnim wydanym w Polsce DVD znalazła się w dodatkach specjalnych, z napisami, zatytułowana „Człowiek tyś, czy mysz?”) – miała znaleźć się w scenie, gdy Timothy myje Dumbo, po pierwszym numerze Clownów. Timothy pocieszał w niej Dumbo i uczył gwizdania. Jednak ostatecznie została usunięta, gdyż nie pasowała do filmu w kontekście smutnej piosenki „Baby mine”, która ostatecznie znalazła się po tej scenie. W filmie Timothy pociesza Dumbo, mówiąc, że umówił się z jego mamą, że przyjdą do niej po zmierzchu na spotkanie. Tak więc „Are you...” została zastąpiona przez „Baby mine”.

Usunięta scena – „The Mouse Tail” („Opowieść myszy”, dołączona w dodatkach specjalnych na wspomnianym DVD pod tym tytułem) – Timothy opowiada w niej, dlaczego słonie boją się myszy. Usunięto, ponieważ była niepotrzebna i nie pasowała do filmu. Miała znaleźć się w filmie przy okazji spotkania Tymoteusza z Dumbem.

Różnice między polską a oryginalną wersją językową edytuj

Piosenka „The Song of the Roustabouts” nie została przetłumaczona na język polski. Prawdopodobnie podczas polskiej premiery w 1962 roku sekwencja z nią została usunięta z filmu z powodu rasistowskiego i anty-robotniczego wydźwięku. Piosenkę wykonują czarnoskórzy robotnicy, a słowa śpiewane m.in. „We work all day, we work all night / We never learned to read or write / We're happy-hearted roustabouts” („Pracujemy noce i dnie / Nigdy się nie nauczyliśmy czytać i pisać / Jesteśmy szczęśliwymi robotnikami w cyrku”) czy „We don't know when we get our pay / And when we do, we throw our pay away” (Nie wiemy, kiedy dostaniemy wypłatę / A kiedy ją dostaniemy, to ją odrzucamy”) ukazują ich jako niewykształconych niewolników.

Podobnie jak scena, kiedy Casey Junior mówił „All aboard. Let’s go” („Wszystko załadowane. Odjazd.”) powtarzając słowa dyrektora, który mówił wcześniej to samo. Ta kwestia nie tylko nie została przetłumaczona na polski, ale w ogóle nie pojawia się w polskiej wersji dubbingu. Została zastąpiona odgłosami gwizdka. Wszystkie wymienione kwestie parowozu zostały nagrane przez Margaret Wright, przy pomocy urządzenia (vocodera) Sovonox zmieniającego głos na metaliczny, robotyczny. Prawdopodobnie część kwestii nie zostało nagranych w języku polskim z powodu braku takiej technologii. Nieprzetłumaczone zostało również imię lokomotywy – Casey Junior, które pojawia się w piosence o tym tytule. Ponieważ w polskiej wersji językowej piosenka nosi tytuł „Pa-parowóz” nie poznajemy tego imienia.

Piosenka „Happy birthday to you” kończy się słowem „you”, w polskiej wersji, podobnie jak jedna z kwestii Casey Juniora, to słowo zostało zastąpione gwizdem pociągu. W wersji anglojęzycznej również jest gwizd pociągu, ale dopiero chwilę później – w polskiej wersji gwizd jest dłuższy.

Kontrowersje edytuj

Jako że wrony w Dumbo były pomyślane jako Afroamerykanie, film przez lata był oskarżony o rasistowski wydźwięk[3][4][5]. Dowodem ma być to, iż lider wron nazywa się w oryginale Jim Crow, co nawiązuje do praw Jima Crowa, i jest dubbingowany przez białego aktora Cliffa Edwardsa[4][6]. Jednakże samo imię nie pada w filmie i pojawiło się jedynie w scenariuszu, zaś wszystkie wrony jak i ich lider są anonimowe[7]. Z kolei reszta wron jest grana przez czarnoskórych aktorów, wraz z materiałami referencyjnymi dla animatorów[6][8]. Także ich partie wokalne wykonuje afroamerykański Hall Johnson Choir[6]. Dodatkowo obrońcy podkreślają, iż wrony są jedynymi oprócz Tymoteusza postaciami, które wykazały współczucie dla Dumbo i to dzięki ich pomocy zyskał możliwość latania[3][9][10]. Zwracają także uwagę, że mimo stereotypów są to jedne z najłagodniejszych animowanych przedstawień czarnoskórych w produkcjach animowanych z tego okresu, w tym Walt Disney Productions[3][9].

Niektórzy zwracają uwagę, iż dużo bardziej rasistowską sceną jest numer muzyczny „The Song of the Roustabouts” pokazująca czarnoskórych robotników cyrkowych jako analfabetów zachowujących się jak niewolnicy[5][7][11][12][13], zaś ich piosenkę wykonuje kwartet The King’s Men, składający się z białych wykonawców[14][15].

W 2017 roku Whoopi Goldberg w czasie odbierania tytułu Disney Legend na D23 Expo w Anaheim wyraziła zdanie, żeby The Walt Disney Company częściej umieszczał w merchandisingu wrony z filmu Dumbo.

W 2019 roku ogłoszono, że sceny z wronami zostaną wycięte na platformie Disney+[16][17][18]. Ostatecznie film pojawił się na platformie w formie oryginalnej, jednakowo tak jak inne niektóre starsze produkcje The Walt Disney Company otrzymał planszę ostrzegającą o nieaktualnych kulturowych przedstawieniach[19][20][21][22].

Przypisy edytuj

  1. Idziemy do kina. „Film”. 14, s. 15, 1962-04-08. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. 
  2. Rebecca Ford: Tim Burton to Direct Live-Action ‘Dumbo’ for Disney. The Hollywood Reporter, 2015-03-10. [dostęp 2021-07-31]. (ang.).
  3. a b c M. Keith Booker: Disney, Pixar, and the Hidden Messages of Children’s Films. Santa Barbara (Kalifornia): ABC-CLIO, 2010, s. 18. ISBN 978-0-313-37672-6.
  4. a b Monique Jones: Color Coded: Those crows from “Dumbo”. JUST ADD COLOR, 2018-05-02. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  5. a b Travis M. Andrews: The original ‘Dumbo’ was decried as racist. Here’s how Tim Burton’s version addresses that.. Washington Post, 2019-11-14. [dostęp 2019-03-29]. (ang.).
  6. a b c Michael Barrier: And Then There’s Race.... MichaelBarrier.com, 2010-01-13. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  7. a b Jennifer Borget: Why I Let My Kids Watch Dumbo Even Though it’s Pretty Racist. Cherish 365, 2019-06-24. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  8. Robert Siegel: The History of Walt Disney’s Dumbo. Blu-ray.com, 2011-10-16. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  9. a b Alex Wainer: Reversal of Roles: Subversion and Reaffirmation of Racial Stereotypes in Dumbo and The Jungle Book. Ferris State University. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  10. Sáoirse Faith: Disney Lessons: Dumbo. Hi, my name is Sáoirse., 2019-11-14. [dostęp 2015-10-18]. (ang.).
  11. Meghan O’Keefe: Disney’s ‘Dumbo’: 9 Crazy, Scary, and Racist Things You Definitely Forgot From The Original. Decider, 2018-01-13. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  12. Cara McMahon: Disney Takes Things a Step Too Far: Dumbo and Racism. Media Criticism, 2010-03-04. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  13. Brit Bennett: Tbh the most racist part of Dumbo is the fact that the black laborers have no facial features or expressions, rendering them less human than the actual animals. Twitter, 2019-04-26. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  14. Thomas S. Hischak: 100 Greatest American and British Animated Films. Londyn: Rowman & Littlefield, 2018, s. 91. ISBN 978-1-5381-0568-9.
  15. The King's Men. IMDb. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  16. ‘Song of the South,’ ‘Dumbo’s’ Jim Crow Scene Will Not Be on Disney+. The Hollywood Reporter, 2019-04-22. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  17. Sarah Whitten: Some Disney movies won’t appear on Disney+ on launch day — or ever. CNBC.com, 2019-11-07. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  18. Mike Jones: Disney+ Won’t Have Song Of The South; Dumbo’s Crow Scene Will Be Cut. Screen Rant, 2019-04-20. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  19. Roger Palmer: Dumbo On Disney+ Hasn’t Had The Crow Scene Removed. What’s on Disney Plus, 2019-11-14. [dostęp 2019-09-14]. (ang.).
  20. LaTesha Harris: Disney Plus Warns Users Older Movies Have ‘Outdated Cultural Depictions’. Yahoo, 2019-11-13. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  21. Proma Khosla: Disney+ features content warnings for ‘outdated cultural depictions’ — but are they enough?. Mashable, 2019-11-13. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  22. Joseph Knoop: Disney Plus Offers Warnings Over ‘Outdated Cultural Depictions’ in Classic Films. IGN, 2019-11-13. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj