Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa
Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa (Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa |
Nazwa systematyczna | |
Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 98 (1871) |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus pascuus ß costatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer[1].
- Agaricus pascuus ß costatus Fr. 1821
- Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm. 1871 var. costatum
- Hyporrhodius costatus (Fr.) Henn. 1898
- Rhodophyllus costatus (Fr.) Quél., 1886
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Feliks Berdau w 1876 r. opisywał ten gatunek pod nazwą kołpak dziki lub kołpak trujący[3].
Morfologia
edytujŚrednica zazwyczaj 2-6,5 cm, początkowo wypukły, następnie kolejno płaskowypukły, płaski, w końcu wyraźnie pępówkowaty jak u pępówek (z wklęśnięciem). U starszych okazów brzeg pofałdowany. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym w kolorze ciemnej sepii, czerwonobrązowym lub brązowoczarnym, nieco jaśniejszy przy brzegu, ale nieprzeźroczysty i nieprążkowany, w stanie suchym młode okazy o barwie od złotobrązowej do brązowej, starsze zwykle z szarym odcieniem. Powierzchnia błyszcząca, zazwyczaj silnie włóknista, granulkowata przy brzegach i nieco kutnerowata na środku[4].
W liczbie 30-60, z międzyblaszkami (l = 1-5), gęste, szeroko przyrośnięte z ząbkiem lub schodzące na trzon, o ostrzach często poszarpanych. Początkowo są jasnobrązowe, potem ciemnobrązowo-różowe. Ostrza tej samej barwy[4].
Wysokość 2,5-9,5 cm, grubość 3-9 mm, kształt cylindryczny, często zwężający się ku dołowi, twardy, początkowo pełny, potem pusty w środku. Powierzchnia gruboziarnista, podłużnie prążkowana, o barwie od szarobrązowej do czerwonawo-brązowej, zwykle jaśniejsza od kapelusza[4].
Tej samej barwy co powierzchnia, tylko w środku jaśniejszy. Zapach niewyraźny lub grzybowy, w smaku zjełczały i nieprzyjemny[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki w widoku z boku prawie izodiametryczne, o rozmiarach (7,0-) 7,5-9,5 (-10,5) × (6,0-) 7,0-8,0 (-9,0) μm. Podstawki 4–zarodnikowe, ze sprzążkami, o rozmiarach 28,5-40 × 9-14 μm. Cystyd brak. Strzępki w skórce ułożone promieniście, cylindryczne, o szerokości 2,5-8 μm, na końcach z licznymi maczugowatymi, cylindrycznymi zgrubieniami o szerokości do 15 μm. W komórkach skórki i bezpośrednio pod nią występuje brązowy pigment. Brak sprzążek[4].
Występowanie i siedlisko
edytujGatunek bardzo rzadki, znany tylko z Hiszpanii, Niemiec, Szwecji, Norwegii[5], Francji, Danii[4] i Polski. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 4 stanowiska, w tym 3 bardzo dawne (1878-1917). Ostatnie opisane stanowisko w Dębowcu w 1973 r.[3]
Saprotrof występujący w grupach na słabo nawożonych łąkach, wałach przeciwpowodziowych, na poboczu drogi w mieszanym lesie liściastym[4]. Na terenie Polski notowany także w lesie pod grabami, wśród mchów[3]. Owocniki pojawiają się późno (październik-listopad)[4].
Gatunki podobne
edytujDzwonkówka żeberkowanoblaszkowa to rzadki gatunek o charakterystycznej kombinacji cech, a mianowicie: pępówkowaty kształt, prawie izodiametryczne zarodniki i strzępki bez sprzążek. Mikroskopowo różni się on od dzwonkówki jedwabistej (Entoloma sericeum) między innymi brakiem sprzążek i posiadaniem wewnątrzkomórkowego pigmentu[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h i Mycobank. Entoloma costatum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-10].