Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa

Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa
	Nazwa systematyczna
	Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm.; Führ. Pilzk. (Zerbst): 98 (1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa (Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus pascuus ß costatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer^[1].

Synonimy^[2]:

Agaricus pascuus ß costatus Fr. 1821
Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm. 1871 var. costatum
Hyporrhodius costatus (Fr.) Henn. 1898
Rhodophyllus costatus (Fr.) Quél., 1886

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Feliks Berdau w 1876 r. opisywał ten gatunek pod nazwą kołpak dziki lub kołpak trujący^[3].

Morfologia edytuj

Kapelusz

Średnica zazwyczaj 2-6,5 cm, początkowo wypukły, następnie kolejno płaskowypukły, płaski, w końcu wyraźnie pępówkowaty jak u pępówek (z wklęśnięciem). U starszych okazów brzeg pofałdowany. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym w kolorze ciemnej sepii, czerwonobrązowym lub brązowoczarnym, nieco jaśniejszy przy brzegu, ale nieprzeźroczysty i nieprążkowany, w stanie suchym młode okazy o barwie od złotobrązowej do brązowej, starsze zwykle z szarym odcieniem. Powierzchnia błyszcząca, zazwyczaj silnie włóknista, granulkowata przy brzegach i nieco kutnerowata na środku^[4].

Blaszki

W liczbie 30-60, z międzyblaszkami (l = 1-5), gęste, szeroko przyrośnięte z ząbkiem lub schodzące na trzon, o ostrzach często poszarpanych. Początkowo są jasnobrązowe, potem ciemnobrązowo-różowe. Ostrza tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 2,5-9,5 cm, grubość 3-9 mm, kształt cylindryczny, często zwężający się ku dołowi, twardy, początkowo pełny, potem pusty w środku. Powierzchnia gruboziarnista, podłużnie prążkowana, o barwie od szarobrązowej do czerwonawo-brązowej, zwykle jaśniejsza od kapelusza^[4].

Miąższ

Tej samej barwy co powierzchnia, tylko w środku jaśniejszy. Zapach niewyraźny lub grzybowy, w smaku zjełczały i nieprzyjemny^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki w widoku z boku prawie izodiametryczne, o rozmiarach (7,0-) 7,5-9,5 (-10,5) × (6,0-) 7,0-8,0 (-9,0) μm. Podstawki 4–zarodnikowe, ze sprzążkami, o rozmiarach 28,5-40 × 9-14 μm. Cystyd brak. Strzępki w skórce ułożone promieniście, cylindryczne, o szerokości 2,5-8 μm, na końcach z licznymi maczugowatymi, cylindrycznymi zgrubieniami o szerokości do 15 μm. W komórkach skórki i bezpośrednio pod nią występuje brązowy pigment. Brak sprzążek^[4].

Występowanie i siedlisko edytuj

Gatunek bardzo rzadki, znany tylko z Hiszpanii, Niemiec, Szwecji, Norwegii^[5], Francji, Danii^[4] i Polski. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 4 stanowiska, w tym 3 bardzo dawne (1878-1917). Ostatnie opisane stanowisko w Dębowcu w 1973 r.^[3]

Saprotrof występujący w grupach na słabo nawożonych łąkach, wałach przeciwpowodziowych, na poboczu drogi w mieszanym lesie liściastym^[4]. Na terenie Polski notowany także w lesie pod grabami, wśród mchów^[3]. Owocniki pojawiają się późno (październik-listopad)^[4].

Gatunki podobne edytuj

Dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa to rzadki gatunek o charakterystycznej kombinacji cech, a mianowicie: pępówkowaty kształt, prawie izodiametryczne zarodniki i strzępki bez sprzążek. Mikroskopowo różni się on od dzwonkówki jedwabistej (Entoloma sericeum) między innymi brakiem sprzążek i posiadaniem wewnątrzkomórkowego pigmentu^[4].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Mycobank. Entoloma costatum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-10].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[mycobank-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Mycobank. Entoloma costatum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).

[5] Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-10].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]