Dzwonkówka kwietniowa
Dzwonkówka kwietniowa (Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka kwietniowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 696 (1887) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1885 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus aprilis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Pier Andrea Saccardo, przenosząc go do rodzaju Entoloma[1].
- Agaricus aprilis Britzelm. 1885
- Entoloma clypeatum var. aprile (Britzelm.) Krieglst. 2003
- Rhodophyllus aprilis (Britzelm.) Romagn. 1947
- Rhodophyllus aprilis (Britzelm.) Romagn. 1947 f. aprilis
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[3].
Morfologia
edytujŚrednica 17–75 mm, kształt początkowo ostrostożkowaty do stożkowatego, potem rozszerzający się, dzwonkowaty, w końcu płaskowypukły z wyraźnym, często stożkowatym garbem. Brzeg początkowo lekko podgięty, potem prosty, czasami nieregularnie pofałdowany i popękany. Jest higrofaniczny. Powierzchnia w wilgotnym stanie o barwie ciemnej sepii, szarobrązowa lub żółtawobrązowa, nieznacznie jaśniejąca ku brzegowi. Jest prążkowana do 2/3 promienia kapelusza i gładka. W stanie suchym zmienia barwę na blado żółtawobrązową, czasami ze słabym oliwkowym odcieniem[4].
Średniogęste, wąsko przyrośnięte do głęboko zbiegających, często z ząbkiem. Liczba blaszek; 30-60, L=1-7. Początkowo są jasnoszare, potem różowe z brązowym lub szarym odcieniem[4].
Wysokość 3-8,5 cm, grubość do 0,4-1,2 cm, cylindryczny, czasami z poszerzoną podstawą, rzadko bulwiasty, kruchy, łatwo rozszczepiający się podłużnie. Powierzchnia szara do szarobrązowej, rzadko brudnobiała. U podstawy nagi, poza tym silnie podłużnie prążkowany, pod kapeluszem oprószony[4].
Stosunkowo cienki, kruchy, u młodych owocników biały, u starszych z szarym odcieniem, zwłaszcza pod skórką. Zapach silnie mączno zjełczały[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników różowy. Zarodniki wielokątne, o rozmiarach 9,0–11,5 × 7,0–9,5 (–10,0) μm. Podstawki o rozmiarach (25–) 40–68 × 13–17 μm, 4–zarodnikowe (wyjątkowo 2-zarodnikowe), ze sprzążkami. Cystyd brak. Radialnie ułożone strzępki w skórce są cylindryczne, mają grubość 4–10 μm. Sprzążki liczne tylko w hymenium, poza tym rzadkie. Strzępki skórki są wewnątrzkomórkowo brązowo pigmentowane[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Europie. Na nizinach Europy Zachodniej i Północnej nie jest rzadka[4]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W pismiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (w Roztoczańskim Parku Narodowym, 1972 r.)[3].
Pojawia się w grupach w próchnicznym runie leśnym od kwietnia do czerwca[4].
Znaczenie
edytujPrawdopodobnie grzyb mikoryzowy[3]. W niektórych przewodnikach jest opisywany jako jadalny, nie zaleca się jednak zbierania go, ze względu na możliwość pomylenia z trującymi dzwonkówkami. Rozróżnianie ich gatunków jest trudne[5].
Gatunki podobne
edytujDzwonkówka kwietniowa jest blisko spokrewniona z dzwonkówką tarczowatą (Entoloma clypeatum), która również ma ciemno zabarwiony i higrofaniczny kapelusz. Dzwonkówka kwietniowa odróżnia się od niej jednak bardziej smukłym i kruchym trzonem i twardszym miąższem, mikroskopowo rzadszymi sprzążkami. Ponadto najczęściej rośnie w pobliżu wiązów, podczas gdy dzwonkówka tarczowata jest związana z gatunkami z rodziny różowatych. Wiosną pojawia się jeszcze dzwonkówka wiosenna (Entoloma vernum), ten gatunek jednak ma bardzo ciemnobrązowo-szary kapelusz i trzon i nie ma mącznego zapachu[4]. Jest jeszcze wiele podobnych gatunków dzwonkówek. Pewne ich rozpoznanie często możliwe jest tylko poprzez analizę zarodników pod mikroskopem[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-07]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Mycobank. Entoloma aprile. [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Ficha Micológica. Entoloma aprile. [dostęp 2018-12-07].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.